با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

تاریخ های محلی ایران
از اگده تا ملوخّه؛ شکوفایی اقتصادی سرزمین های پیرامون خلیج فارس در اواخر هزارۀ‌ سوم ق.م.

حمیدرضا پیغمبری؛ حسین بادامچی

دوره 12، شماره دوم، پیاپی 24، بهار و تابستان 1403 ، آذر 1403، ، صفحه 36-48

https://doi.org/10.30473/lhst.2024.69678.2871

چکیده
  کتیبه‌‌های شاهی و متون اقتصادی و حتی ادبی بین‌‌النهرین در اواخر هزارۀ سوم ق.م. بیش از هر زمان دیگری به خلیج‌‌فارس و سرزمین‌‌های این منطقه، به‌‌ویژه دیلمون، مَرخشی، مَگن و مِلوخَّه، اشاره دارند. این متون از ثروت و گاه قدرت مردمان ابن سرزمین‌‌ها سخن می‌‌گویند و بر برقراری رابطۀ بازرگانی پویا یا اقداماتی در جهت تسلط بر این مناطق ...  بیشتر

تاریخ های محلی ایران
بررسی اوضاع بهداشت و درمان شهرهای خوزستان در دوره‌ی رضاشاه (1320-1304ش)

پروین بیگ محمدی؛ محمدرضا علم؛ علی قاسمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 خرداد 1404

https://doi.org/10.30473/lhst.2025.72180.2935

چکیده
  در اوان بنیان‌گذاری سلسله‌ی پهلوی، وضعیت بهداشت عمومی و درمانی خوزستان از جنبه‌هایی مانند داشتن آب آشامیدنی سالم، شیوع و درمان بیماری‌ها، بهداتشت فردی و عمومی، امکانات درمانی و پزشکی و آگاهی‌های مربوط به تندرستی، در وضعیت نامطلوبی قرار داشت. بر این اساس، این پژوهش با روش مطالعات تاریخی و رویکرد توصیفی-تحلیلی مبتنی بر منابع کتابخانه‌ای ...  بیشتر

سرزمین بین‌النهرین: پیوستگی جغرافیایی‌- ‌تأثیرپذیری تاریخی در آستانه فتح ایران توسط مسلمانان

مهدی عبادی؛ ناصر ادیبان

دوره 10، شماره دوم - پیاپی20- بهار و تابستان 1401 ، مهر 1401، ، صفحه 41-55

https://doi.org/10.30473/lhst.2022.9526

چکیده
  به‌رغم تحلیل‌های تاریخی متعددی که درباره روند فتح ایران توسط مسلمانان ارائه شده، اهمیت و تأثیر تعیین‌کنندۀ تحولات مناطق و شهرهای مرزی بین‌النهرین اواخر عهد ساسانی چندان مورد توجه واقع نشده است. در نخستین مرحله فتوح مسلمین در قلمرو ساسانیان در سال 12ه‍، که مطابق با شرایط جغرافیایی و اقلیمی عراق و عمدتا در مناطق بیابانی جنوب و غرب ...  بیشتر

تاریخ های محلی ایران
پناهندگان فرقه دمکرات آذربایجان در اتحاد جماهیر شوروی

علی درازی؛ علیرضا علی صوفی؛ نظام علی دهنوی

دوره 11، شماره اول- پیاپی 21- پاییز و زمستان 1401 ، مهر 1401، ، صفحه 41-52

https://doi.org/10.30473/lhst.2023.62687.2719

چکیده
  فرقه دمکرات آذربایجان با حمایت حکومت اتحاد جماهیر شوروی در سال 1324 تشکیل و در سال 1325 فروپاشید و تبعات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بسیار سنگینی را برای مردم ایران داشت که پناهنده شدن جمعیت زیادی از مردم محلی آذربایجان به کشور شوروی از جمله آنها می‌باشد. هدف اصلی این پژوهش بررسی وضعیت سیاسی و اجتماعی پناهندگان فرقه دمکرات آذربایجان در ...  بیشتر

تاریخ های محلی ایران
سیاست‌ دوگانه تقابل و تعامل شاهرخ افشار در مواجهه با فعالیت‌های نظامی احمد‌شاه درانی در خراسان

هدی سید حسین‌زاده

دوره 11، شماره دوم، پیاپی22، بهار و تابستان 1402 ، دی 1402، ، صفحه 41-52

https://doi.org/10.30473/lhst.2023.63704.2742

چکیده
  در دورة حکومت شاهرخ افشار در خراسان، احمد‌شاه درانی سه مرتبة به خراسان لشکر‌ کشید. شاهرخ که توان رویارویی مستقیم نظامی با احمد‌شاه را در خود نمی‌دید، تلاش کرد با سیاستی متفاوت با این مسئله برخورد کند. او با پناه گرفتن در قلعة شهر برای مدتی مانع تصرف مشهد شد، اما سرانجام ناچار تن به مذاکره داد و احمد‌شاه با تعیین نماینده، برای مدتی ...  بیشتر

جغرافیای تاریخی أعلَم در دورۀ اسلامی (از آغاز تا ظهور ایلخانان)

حبیب شرفی صفا؛ اسماعیل چنگیزی اردهایی

دوره 8، شماره دوم- پیاپی 16- بهار و تابستان 99 ، مهر 1399، ، صفحه 45-60

https://doi.org/10.30473/lhst.2020.7047

چکیده
  رویدادهای تاریخی، علاوه بر محدودۀ زمانی، متأثر از گسترۀ مکانی هستند. این عامل پژوهشگر تاریخ را از بررسی دقیق محل حدوث وقایع ناگزیر می‌کند. بررسی تاریخ و تحولات ناحیۀ أعلم نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. أعلم در شمالی‌ترین نقطۀ استان همدان، از طریق مسیرهای ارتباطی به مراکز حکومتی مهمی همچون؛ همدان، قزوین و سلطانیه می‌پیوست. به ...  بیشتر

بازشناسی تاریخی معنا و محدوده اصطلاح عراق عجم (تا پایان دورة ایلخانیان)

عباس احمدوند

دوره 9، شماره اول - پیاپی17- پاییز و زمستان 99 ، اسفند 1399، ، صفحه 45-60

https://doi.org/10.30473/lhst.2021.7560

چکیده
  عراق عجم از جمله حوزه‌های جغرافیایی و تاریخی است که روزگارانی به عنوان یکی از ایالت‌های مرکزی، مهم و تأثیرگذار در تاریخ ایران به شمار می‌رفت و همواره مورد توجه حاکمان از جهت شناسایی حدود و مرزهای قلمرو فرمانروایی و نیز جغرافیانگاران از حیث تعیین جغرافیایی حدود مراکز علمی و برشمردن شهرهای پراهمّیت، قرار داشت. از سوی دیگر حاکمان ...  بیشتر

تاریخ های محلی ایران
بررسی نقش انجمن های زرتشتی بر حیات فرهنگی، اجتماعی زرتشتیان یزد در دوره قاجاریه

بدرالسادات علیزاده مقدم؛ مرتضی نیک روش؛ احمد بازماندگان خمیری؛ ساسان طهماسبی

دوره 12، شماره اول،پیاپی 23، پاییز و زمستان 1402 ، اسفند 1402، ، صفحه 47-58

https://doi.org/10.30473/lhst.2024.67273.2814

چکیده
  با بالا گرفتن دامنه‌ی ارتباط میان پارسیان هند و زرتشتیان ایران در دوره‌ی ناصری، پارسیان هند با هدف اصلاح وضعیت و امور مذهبی و اجتماعی همکیشان خود در ایران اقدام به ارسال نمایندگان و تأسیس انجمن‌هایی در میان زرتشتیان ایران به‌ویژه زرتشتیان یزد نمودند. تشکیل این انجمن‌ها در شهر یزد در کنار تلاش‌های برخی مصلحان زرتشتی به‌ویژه پارسیان ...  بیشتر

بررسی تحلیلی اقدامات اقتصادی حکومت محلی سلجوقیان کرمان

محسن مرسلپور؛ محمد پیری

دوره 9، شماره دوم - پیاپی 18-بهارو تابستان 1400 ، مهر 1400، ، صفحه 51-60

https://doi.org/10.30473/lhst.2021.8047

چکیده
  حکومت­ها در منطقة کرمان  می­کوشیدند با ترویج کشاورزی و در اختیار گرفتن آب و تنظیم حقابه، درآمد پایداری داشته باشند. بنابر گزارش جغرافیدانان، در قرون نخستین اسلامی کشاورزی در کرمان رونق زیادی داشته و محصولات مختلفی در آنجا به‌دست می­آمده است؛ لکن عدم وجود راه­های مناسب، فاصلة زیاد شهرها، موانع طبیعی چون کوه­ها و ناتوانی ...  بیشتر

تاریخ های محلی ایران
تحولات فرهنگی-اجتماعی زندگی زنان رشت (با تکیه بر اسناد و نشریه پیک سعادت نسوان- 1310-1300 ش)

معصومه حنیفه؛ محمدامیر شیخ نوری

دوره 12، شماره دوم، پیاپی 24، بهار و تابستان 1403 ، آذر 1403، ، صفحه 51-62

https://doi.org/10.30473/lhst.2024.69763.2875

چکیده
  منطقه گیلان، به‌عنوان پل ارتباطی ایران و کشورهای همسایه شمالی همواره تحت ‌تأثیر جریان نوگرایی قرار داشت. روند نوگرایی زنان پس از مشروطیت و به‌دنبال احداث مؤسسات آموزشی دخترانه آغاز گردید، این رویه با شکل‌گیری جمعیت‌های ویژه زنانه در شهر رشت، سرعت گرفت. از میان این انجمن‌ها، «جمعیت پیک ‌سعادت ‌نسوان»، به ‌مدیریت روشنک ...  بیشتر

تاریخ های محلی ایران
مواضع و مناسبات محمدابراهیم خان علم (شوکت الملک دوم) نسبت به حضور بریتانیایی ها در ولایت قاینات

فریده باوریان؛ احمد اسدالهی گازار

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 خرداد 1404

https://doi.org/10.30473/lhst.2025.72452.2940

چکیده
  در دوران قاجار شرق ایران با موقعیت استراتژیک خاص خود به‌دلیل خودمختاری خاندان‌های حکومت‌گر آن و ضعف حکومت مرکزی در روابط بین الملل عرصه‌ای مهم برای حضور مستقیم بیگانگان بوده است. در اواخر این عصر «شوکت‌الملک دوم» (1259-1322هـ.ش) از مؤثرترین چهره‌‌های این منطقه بود، که مشهور به همکاری با سیاست‌های بریتانیا می‌باشد. وی در دوران ...  بیشتر

واکاوی صید و فروش مروارید در خلیج فارس با تکیه بر متون جغرافیایی قرون سوم تا هشتم هجری

محبوبه شرفی؛ مهدی علیجانی

دوره 10، شماره اول - پیاپی 19- پاییز و زمستان 1400 ، اسفند 1400، ، صفحه 53-72

https://doi.org/10.30473/lhst.2021.8540

چکیده
  مروارید از جمله جواهرات ارزشمندی است که از دیرباز در خلیج فارس، صید و به اقصی نقاط جهان صادر می‌شد.  مرغوبیت مروارید خلیج فارس موجب شد مشتریان زیادی در دنیا خواستار آن باشند.در پژوهش حاضر، تلاش می‌شود با استفاده از روش تاریخی و رویکرد توصیفی ـ تحلیلی به این پرسش پاسخ داده شود که وضعیت صید و فروش مروارید در خلیج فارس در متون جغرافیایی ...  بیشتر

تاریخ های محلی ایران
بررسی کارنامه و عملکرد انجمن ولایتی زنجان(1324-1327ق)

حسن رستمی؛ عباس قدیمی قیداری

دوره 11، شماره اول- پیاپی 21- پاییز و زمستان 1401 ، مهر 1401، ، صفحه 53-68

https://doi.org/10.30473/lhst.2023.61642.2683

چکیده
  مشروطیتِ ایران موجد نهادهای مدنی و مردمی گشت که در تاریخ ایران پیشینه و سابقه‌ای نداشت. انجمن‌های ایالتی و ولایتی یکی از اصیل‌ترین نهادهای برخاسته از جریان مشروطه‌خواهی و از خواسنه-های بنیادین مشروطه‌خواهان بود که در اولین دورۀ مجلس شورای ملی به تصویب رسید و حلقۀ ارتباط مردم با دولت و مجلس گردید. شهر زنجان از جمله نقاطی بود که در ...  بیشتر

تاریخ های محلی ایران
وضعیت سیاسی اقتصادی ایالت آسورستان شاهنشاهی ساسانی با مرکزیت مدائن و ارتباط آن با فتح اعراب(651-590م.)

کیخسرو خسروی نژاد؛ سهیلا ترابی فارسانی؛ اسماعیل سنگاری

دوره 11، شماره دوم، پیاپی22، بهار و تابستان 1402 ، دی 1402، ، صفحه 53-68

https://doi.org/10.30473/lhst.2023.62852.2721

چکیده
  انتخاب همیشگی تیسفون در ایالت آسورستان به عنوان پایتخت توسط شاهنشاهان ساسانی، نشان از اهمّیت این منطقه در نظام کشورداری آنها داشت. ساخت شهرهای جدید و توسعه‌ی زیرساخت‌های شهری، مانند سازه‌های آبی و گسترش کشاورزی توسط ساسانیان در این ایالت، گویای توجّه ویژه به نقش سیاسی اقتصادی شهرهای آسورستان است. بدین ترتیب بررسی وضعیت سیاسی اقتصادی ...  بیشتر

صوفیان و سلاطین: کنش‌‌های سیاسی شیوخ نقشبندی در قلمرو اشترخانیان

علی آرامجو؛ محمدعلی کاظم بیکی

دوره 10، شماره دوم - پیاپی20- بهار و تابستان 1401 ، مهر 1401، ، صفحه 57-71

https://doi.org/10.30473/lhst.2023.9527

چکیده
  تصوف که در پی فروپاشی حکومت مغول به‌تدریج از خلوت خانقاه‌‌ها پا به عرصه‌‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نهاده بود، در دوره تسلط ازبکان بر ماوراءالنهر همچنان نقش قابل‌‌توجهی را در این حوزه‌‌ها ایفا می‌‌کرد. در این میان طریقت نقشبندیه به سبب گستردگی و نیز پیروان پرشمار از اهمیت بیشتری برخوردار بود. خاندان‌‌های متنفذ نقشبندی ...  بیشتر

تاریخ های محلی ایران
همزیستی و همگونی امامان اسماعیلی در کرمان پس از سقوط الموت و بررسی دلایل آن

مریم خسروآبادی؛ میلاد عجمی

دوره 12، شماره اول،پیاپی 23، پاییز و زمستان 1402 ، اسفند 1402، ، صفحه 59-70

https://doi.org/10.30473/lhst.2024.67495.2823

چکیده
  مهمترین ویژگی نهضت اسماعیلی، دیرپایی و طول عمر آن بوده است. نهضتی که از نیمه‎های سده‌ی دوم هجری شروع شد و تا سقوط قلعه‎های اسماعیلی توسط مغولان (سده‌ی هفتم هجری) ادامه یافت. در تمام این مدت، «اسماعیلی بودن» به مفهومِ چالش با جهان اسلام بود و از جانب دولت‎های سنی و نیز سایر گروه‌های شیعه، فرقه‎ای ضاله، ملحد، بی‎دین و نامسلمان ...  بیشتر

پژوهشی در پیشینة تاریخی شهر قم با استناد بر مطالعات باستان‌شناسی و قرائن تاریخی

رسول احمدی؛ رضا مهرآفرین؛ سید رسول موسوی حاجی

دوره 8، شماره دوم- پیاپی 16- بهار و تابستان 99 ، مهر 1399، ، صفحه 61-76

https://doi.org/10.30473/lhst.2020.7048

چکیده
  شهر قم در طول دوران اسلامی به واسطه وجود مرقد حضرت معصومه (س)، به عنوان دومین قطب مذهبی ایران شناخته شده است. تأثیرگذاری عامل مذهبی در معرفی این شهر تاحدی است که گروهی از مورخان معتقدند پیش از ظهور دین اسلام، در این منطقه هیچ‌گونه پایگاه شهری وجود نداشته است. علی‌رغم تحقیقات پراکنده‌ای که در خصوص قدمت شهر قم صورت گرفته است، ابهامات ...  بیشتر

بررسی مبانی تشکیلات قضایی آل مظفر

هوشنگ خسروبیگی؛ مژگان صادقی فرد؛ جمشید نوروزی

دوره 9، شماره اول - پیاپی17- پاییز و زمستان 99 ، اسفند 1399، ، صفحه 61-78

https://doi.org/10.30473/lhst.2021.7562

چکیده
  ورود مغول‌ها به ایران، نه تنها یک رویداد نظامی بود، بلکه به‌تدریج حضور این اقوام و مهاجرت آنان به فلات ایران، تأثیرات خود را بر نظام اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و نیز تشکیلات اداری بر جای نهاد. تشکیلات اداری یکی از اولین بخش‌هایی بود که در همان سال­های آغازین تحت تأثیر حضور این اقوام قرار گرفت. این تأثیر به‌تدریج ـ و نه یکباره ـ ...  بیشتر

قلعۀ ماکو در منازعات صفویان و عثمانی‌ها

جعفر آقازاده

دوره 9، شماره دوم - پیاپی 18-بهارو تابستان 1400 ، مهر 1400، ، صفحه 61-78

https://doi.org/10.30473/lhst.2021.8048

چکیده
  با شکل‌گیری حکومت صفوی و آغاز جنگ‌های ایران و عثمانی در شمال‌غرب ایران، ناحیۀ ماکو به مرکزیت قلعۀ ماکو، به عنوان یکی از معابر ارتباطی ایران با شرق آناطولی در میانه و کانون این نبردها قرار گرفت و حاکمیت این قلعه بارها میان صفویان و عثمانی‎ها دست به دست شد. مسئله این است که قلعۀ ماکو چه موقعیتی در منازعات صفویان و عثمانی‎ها داشت؟ ...  بیشتر

تاریخ های محلی ایران
بررسی قدیمی‌ترین سند تاریخی در رابطه با مشهد امام‌زاده علی ‌بن ‌باقر(ع)

صادقی علوی محمود

دوره 12، شماره دوم، پیاپی 24، بهار و تابستان 1403 ، آذر 1403، ، صفحه 65-74

https://doi.org/10.30473/lhst.2024.70136.2883

چکیده
  امام‌زاده علی‌بن‌باقر یکی از مشهورترین امام‌زاده‌های منطقه کاشان است که علیرغم شهرت و اهمیت، پژوهش‌های تاریخی علمی چندانی در رابطه با وی انجام نشده است. دیوان ابوالرضا راوندی از قدیمی‌ترین منابع مکتوبی است که در رابطه با مشهد این امام‌زاده اطلاعات مفیدی در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد و به‌عنوان یک سند تاریخی قابل بررسی است. ...  بیشتر

تاریخ های محلی ایران
ریشه‌یابیِ نام دریاچۀ «باباقمبر» در ایالت خراسان بر مبنای نقشۀ آدام اولئاریوس از ایران عصر صفوی: یک خوانش تطبیقی و تحلیلی

یاسر ملازئی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 خرداد 1404

https://doi.org/10.30473/lhst.2025.73571.2973

چکیده
  همزمان با فرمانروایی صفویان بر ایران، فصل جدیدی در مناسبات ایران و اروپا در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی پی‌ریزی شد. گردآوری اطلاعات جغرافیایی از ایران توسط اروپائیان، یکی از مهمترین نتایج گسترش فزایندۀ مناسبات ایران و اروپا در این دورۀ تاریخی بود که علاوه بر نوشتارها، در بستر ترسیم نقشه‌های جغرافیایی نیز، بروز و ظهور پیدا ...  بیشتر

تاریخ های محلی ایران
واکاوی مناسبات مالیاتی مالکین سنقر با حکومت مرکزی در اواخر دوره قاجاریه و دولت رضاشاه

تکتم یارمحمدی؛ فریبرز ویسی قلعه گلینه

دوره 11، شماره اول- پیاپی 21- پاییز و زمستان 1401 ، مهر 1401، ، صفحه 69-90

https://doi.org/10.30473/lhst.2023.62037.2692

چکیده
  سنقر و کلیایی یکی از مناطق حاصلخیر در کرمانشاه است که در دوره قاجار مورد توجه برخی از خاندان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های متنفذ این حکومت قرار گرفت. آنها  آن‌ها ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌با خرید املاک مردم به بهای اندک، صاحب زمین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های فراوانی در این منطقه شدند. دو تن از ملاکین بزرگ این منطقه، عبدالحسین فرمانفرما و امان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌الله ...  بیشتر

تاریخ های محلی ایران
فراز و فرود حکمرانی شیخ حجر کنگانی و نقش وی در تحولات جنوب ایران (1169-1181ق)

علی رسولی

دوره 11، شماره دوم، پیاپی22، بهار و تابستان 1402 ، دی 1402، ، صفحه 69-82

https://doi.org/10.30473/lhst.2023.66098.2783

چکیده
  خخاندان‌های محلی، به‌ویژه در دوره‌های فترت، از عوامل مهم تأثیرگذار در تحولات تاریخی جنوب ایران و خلیج فارس بوده‌اند. پژوهش حاضر به یکی از شیوخ کمتر شناخته ‌شده‌ی دوره‌ی فترت میان فروپاشی دولت افشار و تثبیت دولت زند به نام  شیخ حَجَر کنگانی می‌پردازد که در بندر کنگان اقتداری محلی به دست آورد. پژوهش بر این پرسش‌ها متمرکز است: ...  بیشتر

تاریخ های محلی ایران
بررسی وضعیت ایالت استرآباد و دلایل ناتوانی حاکمان این منطقه در مقابله با نفوذ و سلطه روسیه در دوره‌ قاجار

مینا معینی؛ علی اکبر جعفری؛ مرتضی دهقان نژاد

دوره 12، شماره اول،پیاپی 23، پاییز و زمستان 1402 ، اسفند 1402، ، صفحه 71-84

https://doi.org/10.30473/lhst.2024.67715.2834

چکیده
  تلاش‌های روسیه برای نفوذ در ایالت‌های شمالی ایران، در دوره‌ی قاجار شکل جدی‌تری به خود گرفت و سرانجام پس از انعقاد عهدنامه‌های گلستان و ترکمانچای، محسوس‌تر و مشهودتر شد. استرآباد به سبب موقعیت ویژه‌ی تجاری و جغرافیایی خود، مورد توجه خاص روس‌ها قرار گرفت. آنها با نفوذی که در استرآباد به دست آوردند بر مسائل، وقایع و حوادث این ناحیه ...  بیشتر

جایگاه علوم در یزد دوره آل مظفر با تأکید بر آثار تألیفی عالمان

احمد بادکوبه هزاوه؛ طیبه رحیمدل میبدی؛ محمّدرضا ابوئی مهریزی

دوره 10، شماره اول - پیاپی 19- پاییز و زمستان 1400 ، اسفند 1400، ، صفحه 73-88

https://doi.org/10.30473/lhst.2021.8528

چکیده
  بی‌گمان تحقیق در وضع علم و عالمان یکی از ارکان شناخت‌ فرهنگ‌ها و تمدن‌ها از جمله تمدن اسلامی است. در نواحی گوناگون ایران پس از اسلام نیز وضع علمی و نقش عالمان با فراز و فرودهایی روبه‌رو بوده است. در این میان ولایت یزد هم‌زمان با تأسیس سلسله آل مظفر (حک: 718-795ق) و ثبات و امنیت نسبی و نیز عنایت بیشتر حاکمان مظفری به فعالیت‌های فرهنگی ...  بیشتر