پناهندگان فرقه دمکرات آذربایجان در اتحاد جماهیر شوروی

درازی, علی; علی صوفی, علیرضا; دهنوی, نظام علی

doi:10.30473/lhst.2023.62687.2719

نوع مقاله : pajoheshi

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

² دانشیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

³ استادیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

10.30473/lhst.2023.62687.2719

چکیده

فرقه دمکرات آذربایجان با حمایت حکومت اتحاد جماهیر شوروی در سال 1324 تشکیل و در سال 1325 فروپاشید و تبعات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بسیار سنگینی را برای مردم ایران داشت که پناهنده شدن جمعیت زیادی از مردم محلی آذربایجان به کشور شوروی از جمله آنها می‌باشد. هدف اصلی این پژوهش بررسی وضعیت سیاسی و اجتماعی پناهندگان فرقه دمکرات آذربایجان در اتحاد جماهیر شوروی است. روش اجرای این پژوهش توصیفی و تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع اولیه صورت گرفته سعی نگارندگان بر آن است تا تبعات انسانی و اجتماعی حکومت فرقه دمکرات آذربایجان را آشکار ‌سازند نتیجه مطالعات نشان می دهد، پس از فروپاشی حکومت فرقه در 21 آذر 1325 تعداد پناهندگان ایرانی که به دلیل هواداری از حکومت فرقه و با فریب‌کاری رهبران این گروه به شوروی فرار کرده و پناهنده شده‌ند بین 25 تا 30 هزار نفر تخمین زده شده است. اندکی پس از این واقعه، ﺳﺮان ﺣﺰب ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ آذربایجان ﺷﻮروی و رهبران فرقه دمکرات ﺑﺮای رهایی از بار مشکلات نگهداری این حجم زیاد پناهندگان و سرکوب نارضایتی پناهندگان از عملکرد فرقه و تصمیم آنها به بازگشت به ایران، مطابق با سیاست بیرحمانه استالینی آنها را ﺑﺎ اﺗﻬﺎمﻫﺎی واﻫﯽ و غیرانسانی راﻫﯽ اردوﮔﺎهﻫﺎی ﮐـﺎر اﺟﺒـﺎری در ﺳـﯿﺒﺮی و آسیای میانه کردند و سرنوشت دهشتناک، غم‌انگیز و رقت‌باری را برای آنها رقم زدند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

تاریخ های محلی ایران

عنوان مقاله [English]

Refugees of the Democratic Party of Azerbaijan in the Soviet Union

نویسندگان [English]

ALI Derazi ¹
Alireza AliSofi ²
Nezamali Dehnavi ³

¹ PhD student in Iranian history, Islamic course, Payame Noor University, Tehran, Iran

² Associate Professor of History ,University , Tehran, Iran

³ Assistant Professor, Department of History, Payame Noor University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The Democratic Sect of Azerbaijan was formed with the support of the Soviet government in 1324 and disintegrated in 1325 and had very serious political, economic and social consequences for the Iranian people, including the asylum of a large number of local people of Azerbaijan to the Soviet Union. . The main purpose of this study is to investigate the political and social this important issue. It is estimated that after the collapse of the sect government on December 12, 1325, the number of Iranian refugees who fled to the Soviet Union and became refugees due to their support for the sect government and the deception of their leaders was estimated at 25,000 to 30,000. Shortly afterwards, Azerbaijan's leaders and Democratic Sect leaders were relieved of the burden of keeping large numbers of refugees and suppressing refugees' dissatisfaction with the cult's performance and their decision to return to Iran in accordance with Stalin's brutal policies. And inhumanely set up camp every day in Central and Central Asia, deciding a horrible, sad, and pitiful fate for them.

کلیدواژه‌ها [English]

Iran
Azerbaijan
Democratic Party of Azerbaijan
Soviet Union
Refugees

مراجع

احمدی، حسین)1389). آذربایجان و ارّان، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.

امیرخسروی، بابک و حیدریان، بابک(1379). مهاجرت سوسیالیستی و سرنوشت ایرانیان، تهران:پیام امروز.

ایمانی، عباس (1382). فرهنگ اصطلاحات حقوق کیفری، تهران، نشر آریان.

بهروز، مازیار (1380). شورشیان آرمانخواه (ناکامی چپ در ایران)، مترجم مهدی پرتوی، تهران: ققنوس.

گذشته چراغ راه آینده است. (1377)، تهران: انتشارات ققنوس.

بی تا (1387). حزب توده از شکل‌گیری تا فروپاشی (1368-1320)، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.

جهانشاه‌لو افشار، نصرت‌الله (1388). ما و بیگانگان، تهران: سمرقند.

چشم‌‌‌‌‌‌‌آذر، میرقاسم، خاطرات چاپ نشده.

حبیبی، تقی (1398). از ساری تا قطب شمال (خاطرات دکترغلامرضا بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کسیان از سال‌‌‌‌‌‌‌های اسارت در شوروی)، ساری، آوای مسیح.

حسنلی، جمیل (1383). فراز و فرود فرقه دمکرات آذربایجان به روایت اسناد محرمانه‌ی آرشیوهای اتحاد جماهیر شوروی، مترجم منصور همامی، تهران: نشرنی.

درازی، علی (1394). ﻣﺮا ﺑﺒﺨﺶ ﻣﺎدر(خاطرات دکتر علی طاهرزاده از سال‌های اسارت در شوروی)، تهران :ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﻨﺎد و ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠﯽ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان.

درازی، علی (1394). یادمانده‌هایی از حزب توده ایران (خاطرات دکتر ناصر اویسی)، تهران، ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﻨﺎد و ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻣﻠﯽ ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان.

دمیرچی، مجتبی (1398). "ﮐﻮچ اﺟﺒﺎری و ﺗﺒﻌﯿﺪ اﯾﺮاﻧﯿﺎن ﻣﻘﯿﻢ ﺷﻮروی ﺑﻪ ﻗﺰاﻗﺴﺘﺎن"، فصلنامه تاریخ روابط خارجی، شماره 80، صص 46-25.

دویچر، ایزاک (1368). استالین، مترجم علی اسلامی، محمد ریاضی، تهران: نشر نو.

ژید، آندره (1353). بازگشت از شوروی، مترجم جلال آل‌احمد، تهران: امیرکبیر.

سانتورنس، آندره (1343). هفده سال در اردوگاه‌های شوروی، مترجم پرویز لاربن، تهران چاپخانه صبح امروز.

فتح‌الله‌زاده، اتابک (1386 ). در ماگادان کسی پیر نمی‌شود (خاطرات عطاءالله صفوی)، تهران:ثالث.

صدری، منیژه و نیکبخت، رحیم (1386). «آذربایجان و توسعه‌طلبی شوری»، فصلنامه زمانه، شماره 56.

ردوست، حسین (1386 ). ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.

قریشی، امان‌الله (1336 ). سیر کمونیزم در ایران، تهران، کیهان.

قلی‌زاده، محرم؛ شهبازی، مقصود (1391). «نگاهی به آمار، علل و زمینه‌های مهاجرت نیروی کار ایرانی به قفقاز (در آستانه مشروطیت)»، فصلنامه مطالعات تاریخی، شماره 36، صص 141-159.

کاتم، ریچارد (1371). ناسیونالیسم در ایران، مترجم فرشته سرلک، تهران: نشر گفتار.

کشاورز، فریدون، به کوشش علی دهباشی (1380). خاطرات سیاسی، تهران، نشر آبی.

لاهرودی، امیرعلی (1386). یادمانده‌ها و ملاحظه‌ها، باکو: نشر فرقه دمکرات آذربایجان.

ﻣﺴﺘﻮﻓﯽ، اﺳﺪ (1379). ﻣﻮﯾﻪﻫﺎی ﻏﺮﯾﺒﺎﻧﻪ، ﺗﻬﺮان: اﻧﺘﺸﺎرات ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ اﻟﻬﺪی.

ملازاده، حمید (1376 ). رازهای سربه‌ مهر، تبریز: مهدآزادی.

Sadikhli, Murtuz.(1999).“Exile to Kazkahstan: Stalin's Repression of 1937”, Azerbaijan Intrnational, Vol.7, No.3, pp. 30-32.

Bougai, Nikolai(1996). “The Deportation of Peoples in the Soviet Union”, Nova Science Pub Inc, New York.