با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسندگان

استادیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان ـ ایران

چکیده

حکومت­ها در منطقة کرمان  می­کوشیدند با ترویج کشاورزی و در اختیار گرفتن آب و تنظیم حقابه، درآمد پایداری داشته باشند. بنابر گزارش جغرافیدانان، در قرون نخستین اسلامی کشاورزی در کرمان رونق زیادی داشته و محصولات مختلفی در آنجا به‌دست می­آمده است؛ لکن عدم وجود راه­های مناسب، فاصلة زیاد شهرها، موانع طبیعی چون کوه­ها و ناتوانی حکومت­ها در تأمین امنیت، عدم رونق تجارت و بازرگانی را در قرون نخستین اسلامی در کرمان سبب می‌شد. سلجوقیان ساختار اقتصادی کرمان را تغییر داده و تجارت را اساس اقتصاد این منطقه قرار دادند. مقالة حاضر که با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه­ای به موضع­گیری سلجوقیان در مورد مسائل اقتصادی و تغییراتی که در دورة سلجوقی در ساختار اقتصادی کرمان نسبت به ادوار پیش پدید آمد، پرداخته است. سؤال اصلی تحقیق حاضر مبتنی بر چگونگی نقش سلجوقیان در تغییر ساختار اقتصادی کرمان است؟ که این فرضیه مطرح شده که امرای سلجوقی و شیوه معیشت ایشان نقش مهمی در این تغییر داشته‌اند. بر این اساس مقاله به این نتیجه دست یافته که سرشت شبانی و قبیله­ای سلجوقیان به کشاورزی در کرمان آسیب وارد نمود اما ایشان با در اختیار گرفتن راه­های تجاری، توانستند عواید سرشاری به‌دست آورند و الگوی اقتصادی منطقه کرمان را تا حد زیادی تغییر دهند.

کلیدواژه‌ها

آبادی باویل، محمد ( 1357). ظرائف و طرائف. تبریز: انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی.
ابن‌فقیه همدانی (1416ق). البلدان. بیروت: عالم الکتب.
اشپولر، برتولد (1349). تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی. ترجمة فلاطوری و میراحمدی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
اصطخری، ابواسحق ابراهیم (1373). مسالک و الممالک. ترجمة تستری. به کوشش ایرج افشار. تهران: بنیاد موقوفات محمود افشار.
افضل‌الدین ابوحامد کرمانی ( 1326) . بدایع الازمان فی وقایع کرمان. فرآورده مهدی بیانی. تهران: بی‌نا.
افضل‌الدین ابوحامد کرمانی (1357). عقدالعلی للموقف الاعلی. تصحیح علی‌محمد عامری نائینی. تهران: روزبهان.
بارتولد، و. و (1372). تذکره جغرافیای تاریخی ایران. ترجمة حمزه سردادور. چاپ سوم. تهران: توس.
تیت، جی.پی (1362). سیستان. به کوشش رئیس‌الذاکرین. زاهدان: ارشاد اسلامی سیستان و بلوچستان.
جیهانی، ابوالقاسم بن احمد (1363). اشکال العالم. ترجمة علی بن عبدالسلام کاتب. تهران: به نشر.
حدودالعالم (1372). مقدمه از بارتولد. ترجمة میرحسین‌شاه. تهران: دانشگاه الزهرا.
حسنین، عبدالنعیم محمد (1389). ایران و عراق در عصر سلجوقی. ترجمة موسوی و قنوات. اصفهان: جهاد دانشگاهی.
حموی، یاقوت (بی‌تا). معجم البلدان. بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
خیراندیش، عبدالرسول؛ خلیفه، مجتبی (1386). «تجارت دریایی ایران در دوره سلجوقی در سده 5 و 6». فصلنامه علمی پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا، شماره 65، ص 71-92.
رحمتی، محسن (1391-1392). «پیامدهای اجتماعی و اقتصادی هجوم غزها به کرمان». تاریخ ایران. دانشگاه شهید بهشتی،  شماره 5. ص 147-173.
رشیدالدین فضل‌الله همدانی (1367). جامع التواریخ. به‌ کوشش بهمن کریمی. تهران: اقبال.
روستا، جمشید؛ محمدی، الهام (1394). «تحلیل وضعیت تجاری و راه‌های کرمان در دورة حاکمیت سلجوقیان». پژوهش‌های تاریخی. دانشگاه اصفهان. سال هفتم. شمارة 3. ص 119-136.
سومر، فاروق (1380)، اغوزها. ترجمة آنادردی عنصری. گنبدکاووس: حاجی طلایی.
فروزانی، ابوالقاسم (1393). سلجوقیان از آغاز تا فرجام. تهران: سمت.
فصیحی خوافی (1341). مجمل فصیحی. تصحیح محمود فرخ. مشهد: کتابفروشی باستان.
 
 
 
 
 
 
لسترنج، گی (1373). جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی. ترجمة محمود عرفان. چاپ چهارم. تهران: علمی و فرهنگی.
لمبتن، آن (1372). تداوم و تحول در تاریخ میانه ایران. ترجمة یعقوب آژند. تهران: نشر نی.
مارکوپولو (1324). سفرنامه. ترجمة محمد لوی عباسی. تهران: گوتمبرگ.
محمد بن ابراهیم (1343). سلجوقیان و غز در کرمان. تصحیح باستانی پاریزی. تهران: طهوری.
مرسلپور، محسن (1387). تاریخ سلجوقیان کرمان. کرمان: مرکز کرمان‌شناسی.
مسکویه، ابوعلی (1376). تجارب الامم. ترجمة علینقی منزوی. تهران: توس.
مقدسی، محمد بن احمد (1361). احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم. ترجمة علینقی منزوی. تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
ناصرالدّین منشی (1362). سمط العلی للحضره  العلیا. تصحیح عباس اقبال. تهران: اساطیر.
وزیری، احمدعلی خان (1375). تاریخ کرمان. تصحیح و تحشیة باستانی پاریزی. تهران: علمی.
 ویتفوگل، کارل آوگوست (1391). استبداد شرقی. ترجمة محسن ثلاثی. چاپ سوم. تهران: نشر ثالث.
Peacock, A.C.S,(2015), The greate Seljuk empire, Edinburg university press.
Rice, Tamara.T, (1961), The Seljuks in Asia minor, London , Thomas and Hudson.