با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسندگان

1 گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه تهران، تهران ـ ایران

3 دانشگاه بین‌المللی اهل بیت (ع)

چکیده

بی‌گمان تحقیق در وضع علم و عالمان یکی از ارکان شناخت‌ فرهنگ‌ها و تمدن‌ها از جمله تمدن اسلامی است. در نواحی گوناگون ایران پس از اسلام نیز وضع علمی و نقش عالمان با فراز و فرودهایی روبه‌رو بوده است. در این میان ولایت یزد هم‌زمان با تأسیس سلسله آل مظفر (حک: 718-795ق) و ثبات و امنیت نسبی و نیز عنایت بیشتر حاکمان مظفری به فعالیت‌های فرهنگی و علمی، شاهد دگرگونی‌هایی در محیط علمی و فرهنگی بود. پژوهش حاضر بر آن است تا‌ با روش توصیفی ـ تحلیلی و مبتنی بر منابع کتابخانه‌ای جایگاه علوم دینی و ادبی و علوم عقلی و طبیعی را در یزد دورة مظفری بررسی کرده و دستاوردهای عالمان این خطّه، چون حلقات درس و خدمات علمی عالمان از قبیل تألیف، ترجمه، تحشیه و استنساخ را تبیین کند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که سیاست‌های حمایتی‌ حکومت آل مظفر مبنی بر ترویج مکتب فقه شافعی و ایجاد مراکز علمی و آموزشی و مساجد و موقوفه‌ها از سویی و نیز‌ کوشش‌های جدی علمای دینی، نقش تعیین کننده‌ای در گسترش و برتری علم فقه و سپس عرفان ، تفسیر و حدیث، نسبت به‌ سایر علوم،‌ داشته است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Position of Science in Yazd During the Al-Muzaffar Period with Emphasis on the Writings of Scientists

نویسندگان [English]

  • Ahmad Badkoobeh Hazaveh 1
  • tayebe rahimdel meybodi 2
  • Mohammad Reza Abuei Mehrizi 3

1 Department of History and Civilization of Islamic Nations, University of Tehran

2

3 Ahlul Bayt International University (AS)

چکیده [English]

Undoubtedly, research on the status of science and scholars is one of the pillars of understanding cultures and civilizations, including Islamic civilization. In various parts of post-Islamic Iran, the scientific situation and the role of scholars have also faced ups and downs. Meanwhile, Yazd province witnessed changes in the scientific and cultural environment at the same time with the establishment of the Muzaffar dynasty (718-795 A.H) and relative stability and security, as well as the greater attention of Muzaffari rulers to cultural and scientific activities. The present study intends to use a descriptive-analytical method based on library resources to examine the position of religious and literary sciences and rational and natural sciences in Yazd during the Mozaffari period and the achievements of scholars in this region as scholars and scientific services of scholars from explain such as authorship, translation, annotation and reproduction. The result of this study show that the supportive policies of Al-e-Muzaffar government based on promoting the school of Shafi'i jurisprudence and establishing scientific and educational centers, mosques and endowments, as well as the serious efforts of religious scholars play a decisive role in the development and superiority of jurisprudence and mysticism, the science of interpretation and hadith; Compared to other sciences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Al-e-Muzaffar
  • Yazd
  • Religious
آژند، یعقوب (1387). مکتب نگارگری شیراز. تهران: فرهنگستان هنر.
ابن جزری، محمد بن محمد (1933-1935م). غایه النهایه. به کوشش برگشترسر و پرتزل، استانبول.
ابن حجر عسقلانی، شهاب‌الدین احمد (1385ق).  الدررالکامنه فی اعیان المائه الثامنه. مصحح محمد سید جاء الحق. دارالکتب الحدیثه،
بیع هروی، کتاب الفصول. مجموعه خطی المعلم الخباز.کتابخانه دانشگاه تهران. شماره 8713/2.
جعفری، جعفر بن محمد (1338). تاریخ یزد.  به کوشش ایرج افشار.تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
حسینی یزدی، سید رکن‌الدین محمد (1365). وقفنامه جامع الخیرات. ترجمه جعفر غضبان. یزد: اداره کل حج واوقاف و امور خیریه استان یزد.
دانش‌پژوه، محمدتقی(1357). فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران. ج16. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
همو، فهرست نسخه‌های خطی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران. محفوظ در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران.ج2، شماره 312.
زرین کوب، عبد الحسین (1390). جستجو در تصوف ایران. تهران: امیر کبیر.
سمرقندی، امیردولتشاه (1385). تذکره الشعرا. مقدمه و تصحیح و توضیح فاطمه علاقه. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.
سمرقندی، کمال‌الدین عبد الرزاق (1353). مطلع سعدین و مجمع بحرین. به اهتمام عبدالحسین نوائی. تهران: کتابخانه طهوری.
شبانکاره‌ای، محمد بن علی بن محمد (1363). مجمع الانساب، به تصحیح میر هاشم محدث، تهران: امیرکبیر.
شیرازی، قطب‌الدین محمود ( 1380). شرح حکمه الاشراق سهروردی. به اهتمام عبدالله نورانی و مهدی محقق. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران..انشگاه مک گیل.
صفا، ذبیح الله (بی‌تا). تاریخ ادبیات در ایران . ج3. تهران: انتشارات ابن سینا.
عربشاه یزدی، عمادالدین (1370). مونس العشاق. به کوشش سیده محموده هاشمی. اسلام آباد پاکستان: انتشارات مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
فهرستگان نسخه‌های خطی ایران(فنخا) (1390). به کوشش مصطفی درایتی. ج3. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه‌های ملی جمهوری اسلامی ایران.
فهرستگان نسخه‌های خطی ایران(فنخا) (1391). به کوشش مصطفی درایتی. ج6 و 19 و 20. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه‌های ملی جمهوری اسلامی ایران.
فهرستگان نسخه‌های خطی ایران(فنخا) (1392). به کوشش مصطفی درایتی. ج25. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه‌های ملی جمهوری اسلامی ایران.
فهرست واره‌ کتابهای فارسی،‌ به کوشش احمد منزوی. ج5، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران، 1378.
فهرست واره‌ کتابهای فارسی،‌ به کوشش احمد منزوی.  ج7، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران، 1382.
قمی نیشابوری، نظام‌الدین حسن بن محمد (غرائب القرآن و رغائب الفرقان، نسخه خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شماره 434.
کاتب، احمد بن حسین( 1345). تاریخ جدید یزد. به کوشش ایرج افشار. تهران: انتشارات امیر کبیر.
کتبی، محمود (1364). تاریخ آل مظفر. به اهتمام و تحشیه عبدالحسین نوایی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
کریمی زنجانی اصل، محمد ( 1378). شرحی ناشناخته بر رساله هیاکل النور از عهد آل مظفر. تحقیقات اسلامی (ادیان، مذاهب و عرفان). شماره 1و2.
مستوفی بافقی، محمد مفید (1385). جامع مفیدی. به کوشش ایرج افشار. تهران: اساطیر.
المعلم الخباز، ابوبکر حسین بن قاضی علی بن نقی. تهران. مجموعه خطی کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران. شماره 8713/5.
معلم یزدی، معین‌الدین جمال بن جلال‌الدین محمد (1326). مواهب الهی. جلد اول. به تصحیح سعید نفیسی.تهران: اقبال.
معلم یزدی، معین‌الدین جمال بن جلال‌الدین محمد (1365). ترجمه رشف النصائح الایمانیه و کشفالفضائح الیونانیه شهاب‌الدین سهروردی. به تصحیح نجیب مایل هروی. تهران: چاپ و نشر بنیاد.
میرخواند، محمد بن خاوند شاه (1385). روضه الصفا، تصحیح و تحشیه جمشید کیان فر. جلد 4. تهران: اساطیر.
همدانی، رشید‌الدین فضل الله، (2536). وقفنامه ربع رشیدی. به کوشش مجتبی مینوی و ایرج افشار. تهران: سلسله انتشارات انجمن آثار ملی.