با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسنده

استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

10.30473/lhst.2024.70136.2883

چکیده

امام‌زاده علی‌بن‌باقر یکی از مشهورترین امام‌زاده‌های منطقه کاشان است که علیرغم شهرت و اهمیت، پژوهش‌های تاریخی علمی چندانی در رابطه با وی انجام نشده است. دیوان ابوالرضا راوندی از قدیمی‌ترین منابع مکتوبی است که در رابطه با مشهد این امام‌زاده اطلاعات مفیدی در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد و به‌عنوان یک سند تاریخی قابل بررسی است. بررسی تحلیلی اشاره‌های راوندی در قصاید مختلف به این امام‌زاده مسئله مورد توجه در این پژوهش است. با تحلیل تاریخی داده‌های راوندی در رابطه با علی‌بن‌باقر در سه حوزه نسب، مقبره و قدمت و همچنین برخی احادیث منتسب به مشهد این امام‌زاده می‌توان نتیجه گرفت که ظاهراً در قرن ششم انتساب این امام‌زاده به امام باقر شهرت فراوان داشته است. همچنین بارگاه مرقد امام‌زاده در این دوره بازسازی می‌شود و مشهد وی برخلاف امروزه که به مشهد اردهال معروف است تنها به مشهد بارکرز یا بارکرسف مشهور بوده و احتمالا در نتیجه توسعه شهری در دوره معاصر به اردهال شهرت یافته است. شایان ذکر است که برخی احادیث ذکرشده در این رابطه محل تأمل بیشتر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the oldest historical document related to Imamzadeh Ali Ibn Bagher’s place of martyrdom

نویسنده [English]

  • Mahmood Sadeghi Alavi

Assistant Professor of history and civilization of Islamic nations, Payam Noor University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Imamzadeh Ali Ibn Bagher is one of the most famous Imamzadehs of Kashan region that despite his fame and importance, not much scientific historical research has been done on him. Diwan Abulreza Ravandi is one of the oldest written sources that provides researchers useful information about him and can be studied as a historical document. Analytical investigation of Ravandi's references to the imamzadeh in various poems is the issue of interest in this research. By analyzing the historical data of Rawandi in relation to Ali Ibn Bagher in the three areas of lineage, tomb and age, as well as some hadiths attributed to the imamzadeh’s place of martyrdom, we can conclude that apparently in the sixth century, the attribution of the imamzadeh to Imam Bagher was very famous. Also, Imamzadeh’s shrine was rebuilt during this period and his place of martyrdom which is known Mashhad Ardahal, was known only as Barkers or Barkersef Mashhad and probably as a result of the urban development of the contemporary period, it became famous as Ardahal. It is worth mentioning that about some hadiths mentioned in this regard, we should reflect more.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abolreza Ravandi
  • Mashhad Baraks
  • Ali Bin Baqer
  • Ardahal
اعتمادالسلطنه، محمدحسن بن على‏، مرآه البلدان‏، مصحح عبدالحسین نوایى، هاشم محدث، تهران‏، دانشگاه تهران‏، 1367.
جعفریان، رسول، تاریخ تشیع در ایران ، تهران ، نشر علم، ۱۳۸۷.
رازی، منتجب الدین، علی بن بابویه، الفهرست، تحقیق محدث ارموی، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، 1366.
رازی قزوینی، عبدالجلیل، النقض، مصحح جلال‌الدین محدث ارموی، تهران، انجمن آثار ملی، 1358.
راوندی، ابوالرضا فضل‌الله بن علی، النوادر، تحقیق سعید رضا علی عسکری، قم، دارالحدیث ، 1377.
راوندی، ابوالرضا فضل‌الله بن علی، دیوان، تصحیح جلال‌الدین محدث ارموی، تهران، چاپخانه مجلس، 1334.
راوندی، ابو الرضا فضل‌الله بن علی، ضوء الشهاب، تحقیق حسن قاسمی، تهران، 1397.
زجاجی کاشانی، مجید، هندسه همسایگان حضرت علی بن باقر، کاشان، مرسل، 1386.
سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، تحقیق عبدالرمن بن یحیی معلمی، حیدرآباد، مجلس دائره المعارف العثمانیه، 1962م.
سلیمانی، مهدی، کرامات باهر از حضرت علی بن باقر، قم، عصر ظهور، 1383.
شاه‌نظری، حسین، درنگی در ضوءالشهاب و دست‌نوشته‌های آن، فصلنامه آیینه پژوهش، شماره 136و 135، مرداد و آبان، 1391.
صادقی، مصطفی، کاشان در مسیر تشیع، قم، شیعه شناسی، 1386.
صادقی علوی، محمود، دیوان ابوالرضا راوندی تاریخ محلی کاشان در قرن ششم هجری، فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام، سال دهم، شماره38، تابستان 1399، صص 90-71.
علوی علی‌آبادی، فاطمه، محمد سپهری، سید علیرضا واسعی، رازکاوی مهاجرت علی بن محمد باقر به کاشان و پیامد‌ها‌ی آن، پژوهش نامه تاریخ اسلام، سال هفتم، شماره 25، بهار 1396، ص 96-77.
قاسم‌پور راوندی، محسن، سلامی راوندی، محمد، نقش سید ابوالرضا راوندی در گسترش میراث حدیثی شیعه، دو فصلنامه علمی کاشان شناسی، بهار و تابستان، شماره 22: 80-55، 1398.
قمی، عباس. ۱۴۱۴. سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار مع تطبیق النصوص الواردة فیها علی بحار الأنوار.قم - ایران: سازمان اوقاف و امور خیریه، انتشارات اسوه.
قمی، حسن بن محمد، تاریخ قم، توس، تهران، 1361 ه.ش.
کاتب اصفهانی، عمادالدین، خریده القصر و جریده العصر، بغداد مجمع العلمی العراقی، 1375ق.
مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، مسترحمی، هدایت‌‌الله، غفاری، علی‌‌اکبر، بهبودی، محمدباقر، مصباح یزدی، محمدتقی، محمودی، محمدباقر، خرسان، محمدمهدی، و دیگران. ۱۳۶۸–۱۴۰۳. بحار الأنوار. ۱۱۱ ج. بیروت - لبنان: دار إحیاء التراث العربی.
مرعشی نجفی، لمعه النور و الضیاء فی ترجمه السید ابی الرضا، به اهتمام فخرالدین نصیری امینی، چاپخانه حیدری، بی‌جا، بی‌تا.
مدنی کاشانی، عبدالرسول، شرح زندگانی و شهادت حضرت سلطانعلی ابن امام محمد باقر، کاشان، مرسل، 1395.
منشی قمی، احمد بن حسین، خلاصة التواریخ، مصحح احسان اشراقی، دانشگاه تهران،تهران، ۱۳۸۳.
مهریزی، مهدی، میراث حدیث شیعه، قم، دارالحدیث، 1378.
نائینی اردستانی، محمد بن علی بن حسین، ریاض المحدثین فی ترجمه الرواه والعلماء القمیین من المتقدمین و المتاخرین، قم، مکتبه آیت الله مرعشی، 1381.
یاقوت حموى، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان‏، بیروت‏، دار صادر، 1995.