pajoheshi
تاریخ های محلی ایران
یداله ارسلانی؛ ابوالفضل رضوی؛ بدرالسادات علیزاده مقدم؛ یزدان فرخی
چکیده
طریقت مرشدیه در سده چهارم هجری در کازرون توسط شیخ ابو اسحاق (د. 426 هـ.ق) بنیان گذاشته شد. این طریقه حسب آموزه‌ها، نگرش حاکم بر مراکز خانقاهی و موقعیت راهبردی و جغرافیایی زیست-بوم خویش، به تجارت اهتمام ویژه‌ای داشتند. نوشتار حاضر با هدف تبیین ماهیت و راهبرد فعالیتهای تجاری مرشدیه در دوره تیموریان، زمینه‌ها و پیامدهای حیات تجاری پیروان ...
بیشتر
طریقت مرشدیه در سده چهارم هجری در کازرون توسط شیخ ابو اسحاق (د. 426 هـ.ق) بنیان گذاشته شد. این طریقه حسب آموزه‌ها، نگرش حاکم بر مراکز خانقاهی و موقعیت راهبردی و جغرافیایی زیست-بوم خویش، به تجارت اهتمام ویژه‌ای داشتند. نوشتار حاضر با هدف تبیین ماهیت و راهبرد فعالیتهای تجاری مرشدیه در دوره تیموریان، زمینه‌ها و پیامدهای حیات تجاری پیروان این طریقه را با در نظر داشتن مناسبات ایشان با دستگاه سیاسی حاکم، بررسی می‌کند و تلاش می‌کند تا به این پرسش پاسخ دهد که شبکه خانقاهی و خدماتبخشی مریدان، موقعیت راهبردی و رونق تجاری در مناطق زیست مرشدیه به علاوۀ تقویت باورهای تجاری در میان پیروان این طریقت، در اهتمام به تجارت و رونق فعالیتهای تجاری چه تأثیری داشت؟ دستاورد تحقیق که با رویکرد توصیفی- تحلیلی انجام شده است نشان میدهد که به سبب موقعیت تجاری کازرون، تلاقی راههای تجاری و دسترسی منطقه به خلیج فارس، قداست شیخ ابو اسحاق، وجود آموزههای تجاری در تعالیم مرشدیه، دادن خدمات بین راهی به بازرگانان و مسافران و نیازمندان و همینطور توجه حاکمیت به طریقتها در این عصر، از عوامل مهم رونق تجارت در میان پیروان این فرقه و به تبع آن عصر تیموریان بوده است.
pajoheshi
تاریخ های محلی ایران
عباسعلی احمدی؛ علیرضا انتشاری نجف آبادی
چکیده
بیشتر کاخ‌های دورة اسلامی ایران به دوره‌هایی متأخر تعلق داشت و از کاخ‌های قرون اولیة اسلامی، آثار اندکی برجای مانده است. با در نظر گرفتن این کاستی و در غیاب کاوش‌های باستانشناختی، در این پژوهش بازیایی و بازشناسی کاخ‌ها و باغ‌های قرون اولیه اسلامی اصفهان، به‌عنوان یکی از مراکز مهم تمدن ایرانی در فاصلة قرون 1 تا 5 هجری، مورد توجه ...
بیشتر
بیشتر کاخ‌های دورة اسلامی ایران به دوره‌هایی متأخر تعلق داشت و از کاخ‌های قرون اولیة اسلامی، آثار اندکی برجای مانده است. با در نظر گرفتن این کاستی و در غیاب کاوش‌های باستانشناختی، در این پژوهش بازیایی و بازشناسی کاخ‌ها و باغ‌های قرون اولیه اسلامی اصفهان، به‌عنوان یکی از مراکز مهم تمدن ایرانی در فاصلة قرون 1 تا 5 هجری، مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهش با بهره‌گیری از منابع مکتوب تاریخی و برخی پژوهش‌های معاصر انجام شده و سعی برآن دارد تا در وهلة نخست وضعیت شهر اصفهان را از نظر داشتن بناهای حکومتی و کاخ‌ها و باغ‌های اعیانی و سپس هویت صاحبان این کاخ‌ها و باغ‌ها و نیز مکان‌گزینی آنها را مورد بررسی قرار دهد. بر اساس نتایج حاصل شده، در اصفهان قرون اولیة اسلامی کاخ‌های زیادی ساخته شده بود. این اماکن در دو دستة کاخ‌ها و باغ‌های حکومتی و کاخ‌ها و باغ‌های خصوصی قرار گرفته و در سه قرن اول هجری، نمونه‌های حکومتی آن به حکام عرب و نمونه‌های خصوصی عمدتاً به اشراف عرب تعلق داشته است. در قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری، با انتخاب اصفهان به‌عنوان یکی از مراکز حکومتی آل‌بویه، کاخ‌های حکومتی و خصوصی عمدتاً به اعضای این خاندان تعلق گرفت. اگرچه تغییر مرکز شهری اصفهان از جی به یهودیه در فاصله قرون مورد مطالعه، تغییر مکانی نمونه‌های حکومتی را به دنبال داشت؛ با این وجود کاخ‌ها و باغ‌های خصوصی در هر دو مقطع زمانی، عمدتاً در حاشیه جی و ساحل زاینده‌رود ساخته می‌شد.
pajoheshi
تاریخ های محلی ایران
محمد شورمیج؛ فاطمه رحمت پور
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آثار تاریخی دوره پهلوی شهر رامسر در رشد و توسعه پایدار گردشگری و با استفاده از منابع تاریخی و روش میدانی و پرسشنامه‌ای، انجام شده است. با توجه به اطلاعات و آمار به دست آمده از پرسشنامه‌های توزیع شده میان جامعه بومی در نیم سال دوم 1401 و مصاحبه با اشخاص ذی‌صلاح، میتوان نتیجه گرفت که در کنار جاذبه‌های طبیعی ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آثار تاریخی دوره پهلوی شهر رامسر در رشد و توسعه پایدار گردشگری و با استفاده از منابع تاریخی و روش میدانی و پرسشنامه‌ای، انجام شده است. با توجه به اطلاعات و آمار به دست آمده از پرسشنامه‌های توزیع شده میان جامعه بومی در نیم سال دوم 1401 و مصاحبه با اشخاص ذی‌صلاح، میتوان نتیجه گرفت که در کنار جاذبه‌های طبیعی شهر رامسر، وجود بناهای تاریخی زیبا و جذاب دوره پهلوی، سبب افزایش مدت زمان ماندگاری گردشگران در شهر و عاملی برای اشتغالزایی و کسب درآمد جامعه بومی شده است. یافته‌های تحقیق نشان میدهد افزایش سالیانه ورود گردشگر به شهر رامسر، ارتباط مستقیمی با آثار تاریخی این شهر دارد. جامعه بومی منطقه نیز از گردشگری فرهنگی-تاریخی حمایت می‌کند و در صورت برنامهریزی اصولی و مدیریت قانونمند و کارآمد در نگهداری و مرمت آثار تاریخی، به گردشگری پایدار تبدیل خواهد شد که نتیجه مهم آن اشتغالزایی قشر جوان و کسب درآمد بیشتر برای کسبه، بازار و اقشار بومی منطقه خواهد بود.
pajoheshi
تاریخ های محلی ایران
حمیدرضا پیغمبری؛ حسین بادامچی
چکیده
کتیبه‌‌های شاهی و متون اقتصادی و حتی ادبی بینالنهرین در اواخر هزارۀ سوم ق.م. بیش از هر زمان دیگری به خلیج‌‌فارس و سرزمینهای این منطقه، بهویژه دیلمون، مَرخشی، مَگن و مِلوخَّه، اشاره دارند. این متون از ثروت و گاه قدرت مردمان ابن سرزمین‌‌ها سخن می‌‌گویند و بر برقراری رابطۀ بازرگانی پویا یا اقداماتی در جهت تسلط بر این مناطق ...
بیشتر
کتیبه‌‌های شاهی و متون اقتصادی و حتی ادبی بینالنهرین در اواخر هزارۀ سوم ق.م. بیش از هر زمان دیگری به خلیج‌‌فارس و سرزمینهای این منطقه، بهویژه دیلمون، مَرخشی، مَگن و مِلوخَّه، اشاره دارند. این متون از ثروت و گاه قدرت مردمان ابن سرزمین‌‌ها سخن می‌‌گویند و بر برقراری رابطۀ بازرگانی پویا یا اقداماتی در جهت تسلط بر این مناطق دلالت دارند. در این پژوهش که به شیوۀ توصیفی-تحلیلی به نگارش درآمده است، نخست تلاش شده تصویری از جغرافیای تاریخی منطقه ارائه شود و سپس با تحلیل مدارک تاریخی و با کمک‌گرفتن از دادههای باستانشناختی به این پرسش پاسخ داده شود که دلایل شهرت این نواحی و توجه به آنها چه بوده است. بررسی‌‌ها نشان میدهد که در هزارۀ سوم ق.م. راههای خشکی در اثر جنگ‌‌های ویران‌‌گر و خصومتی که پیوسته میان بینالنهرین و عیلام و متحدانش در جریان بود، ناامن و مهجور شد و فعالیتهای بازرگانی با نوسان و اختلال مواجه گردید. از این رو، بازرگانان برای دستیابی به کالاهای شرق فلات ایران و درۀ سند به راههای دریایی روی آوردند. دریانوردی در آن روزگار با وجود دشواری‌‌ها و خطراتش، منافع بسیاری در پی داشت و حتی پادشاهان بزرگ سومر و اکّد را به خود جلب کرد. تحقیق حاضر نشان میدهد که این جریان سبب اصلی ثروت و شهرت سرزمینهای عمدتاً واسطه در بازرگانی خلیج‌‌فارس گردیده است.
pajoheshi
تاریخ های محلی ایران
معصومه حنیفه؛ محمدامیر شیخ نوری
چکیده
چکیدهپس از نوگرایی‌های اساسی در اوایل عصر پهلوی، زندگی زنان ایرانی دستخوش دگرگونی‌های زیادی شد. در این میان منطقه گیلان، که به‌عنوان پل ارتباطی ایران و کشورهای همسایه شمالی همواره تحت تأثیر جریان نوگرایی قرار داشت، به یکی از مناطق مهم در نهضت نوگرایی بانوان تبدیل گشت. اگرچه روند نوگرایی زنان پس از مشروطیت و به‌دنبال احداث مؤسسات ...
بیشتر
چکیدهپس از نوگرایی‌های اساسی در اوایل عصر پهلوی، زندگی زنان ایرانی دستخوش دگرگونی‌های زیادی شد. در این میان منطقه گیلان، که به‌عنوان پل ارتباطی ایران و کشورهای همسایه شمالی همواره تحت تأثیر جریان نوگرایی قرار داشت، به یکی از مناطق مهم در نهضت نوگرایی بانوان تبدیل گشت. اگرچه روند نوگرایی زنان پس از مشروطیت و به‌دنبال احداث مؤسسات آموزشی دخترانه آغاز گردید، اما این رویه در ابتدای حکومت رضاشاه و با شکل‌گیری جمعیت‌های ویژه زنانه در شهر رشت، که هدف اصلی آنها ارتقای افکار فرهنگی و اجتماعی مردم بهویژه زنان بود، سرعت گرفت. از میان این انجمن‌ها، «جمعیت پیک سعادت نسوان»، به مدیریت روشنک نوعدوست، در سال‌های 10-1300ش نقش مؤثری در فعالیتهای فرهنگی رشت داشت. با توجه به فرضیه عقل‌گرایی و الگوبرداری از زندگی زنان سایر ملل، هدف اصلی جمعیت پیک سعادت نسوان در آگاهی‌بخشی و پیشبرد اصلاحات زنان بود. حال این پرسش مطرح می‌شود که نشریه پیک سعادت نسوان، چه تأثیری بر حیات فرهنگی- اجتماعی زنان رشت داشت؟ یافته‌های پژوهش نشان میدهد که هدف این نشریه ایجاد خودباوری در میان زنان، سنت‌شکنی در جامعه، تشویق بانوان به آموزش‌های نوین و مبارزه با بی‌عدالتی در جامعه مردسالار آن دوره بود. این مطالعه با استفاده از روش تاریخی و رویکردهای توصیفی- تحلیلی، به تحلیل و بررسی در این زمینه می‌پردازد. دادههای پژوهش مقالات نشریه پیک سعادت نسوان، اسناد آرشیوی و منابع کتابخانه‌ای است. پژوهش پیش‌رو بررسی خود را پیرامون شاخص‌های آموزش، سلامت مادران، اشتغال و ازدواج بانوان قرار داده است.
pajoheshi
تاریخ های محلی ایران
صادقی علوی محمود
چکیده
امام‌زاده علی‌بن‌باقر یکی از مشهورترین امام‌زاده‌های منطقه کاشان است که علیرغم شهرت و اهمیت، پژوهش‌های تاریخی علمی چندانی در رابطه با وی انجام نشده است. دیوان ابوالرضا راوندی از قدیمی‌ترین منابع مکتوبی است که در رابطه با مشهد این امام‌زاده اطلاعات مفیدی در اختیار پژوهشگران قرار میدهد و به‌عنوان یک سند تاریخی قابل بررسی است. ...
بیشتر
امام‌زاده علی‌بن‌باقر یکی از مشهورترین امام‌زاده‌های منطقه کاشان است که علیرغم شهرت و اهمیت، پژوهش‌های تاریخی علمی چندانی در رابطه با وی انجام نشده است. دیوان ابوالرضا راوندی از قدیمی‌ترین منابع مکتوبی است که در رابطه با مشهد این امام‌زاده اطلاعات مفیدی در اختیار پژوهشگران قرار میدهد و به‌عنوان یک سند تاریخی قابل بررسی است. بررسی تحلیلی اشاره‌های راوندی در قصاید مختلف به این امام‌زاده مسئله مورد توجه در این پژوهش است. با تحلیل تاریخی دادههای راوندی در رابطه با علی‌بن‌باقر در سه حوزه نسب، مقبره و قدمت و همچنین برخی احادیث منتسب به مشهد این امام‌زاده میتوان نتیجه گرفت که ظاهراً در قرن ششم انتساب این امام‌زاده به امام باقر شهرت فراوان داشته است. همچنین بارگاه مرقد امام‌زاده در این دوره بازسازی می‌شود و مشهد وی برخلاف امروزه که به مشهد اردهال معروف است تنها به مشهد بارکرز یا بارکرسف مشهور بوده و احتمالا در نتیجه توسعه شهری در دوره معاصر به اردهال شهرت یافته است. شایان ذکر است که برخی احادیث ذکرشده در این رابطه محل تأمل بیشتر است.
pajoheshi
تاریخ های محلی ایران
صالح امین پور؛ عبدالله ساجدی؛ جمال خسروی
چکیده
در قرون اولیه اسلامی، برزه؛ ناحیه، منزل و مرحله‌ای در مسیر دینور به مراغه بوده و در ایالت آذربایجان قرار داشته است. نظر به اهمیت فراوان ایالت آذربایجان، منابع متعدد به معرفی نواحی مختلف آن پرداخته و به بعضی از نواحی اشاره‌های مختصری نموده‌اند. یکی از این نواحی برزه است. این ناحیه ابتدا جزو کوره‌های مجاور بوده و سپس با اضافه شدن ...
بیشتر
در قرون اولیه اسلامی، برزه؛ ناحیه، منزل و مرحله‌ای در مسیر دینور به مراغه بوده و در ایالت آذربایجان قرار داشته است. نظر به اهمیت فراوان ایالت آذربایجان، منابع متعدد به معرفی نواحی مختلف آن پرداخته و به بعضی از نواحی اشاره‌های مختصری نموده‌اند. یکی از این نواحی برزه است. این ناحیه ابتدا جزو کوره‌های مجاور بوده و سپس با اضافه شدن چند روستا به کوره جدیدی تبدیل شده است. اعراب مسلمان در این کوره اسکان یافته و باعث رونق و شهرت آن شده‌اند. نام برزه تا دوران سلجوقیان در منابع ذکر شده و پس از آن به دلایل نامعلومی، ناپدید شده است. تحقیق حاضر به دنبال بررسی، بازشناسی و مکان‌یابی کوره برزه است. در این پژوهش از منابع دست اول شامل منابع تاریخی، کتاب‌های مسالک و ممالک و سایر کتب اسلامی قرون اولیه و نیز منابع پژوهشی و تحقیقات جدید استفاده شده است. این پژوهش درصدد آن است که به این سؤال پاسخ دهد که برزه مذکور در سده‌های آغازین اسلامی، کدام نقطه است؟ و با کدام ناحیه امروزی قابل تطبیق است؟ با توجه به بررسی منابع، تطبیق نقشه‌ها و محاسبه مسافت‌های ذکرشده، نتایج پژوهش حاکی از آن است که برزه با شهرستان سقز کنونی در استان کردستان قابل تطبیق است. این مقاله به روش کتابخانه‌ای و با استفاده از فیش‌های مستخرج از منابع دست اول تاریخی و جغرافیایی و سایر کتب مرجع و نیز استفاده از نقشه‌های جغرافیایی و به شیوه توصیفی و تحلیلی انجام‌گرفته است.
pajoheshi
تاریخ های محلی ایران
امیرحسین حاتمی
چکیده
قزوین در چند سده اخیر بویژه از دوره صفوی به بعد به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و تاریخی خود، همواره متأثر از تحولات مهم سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بوده است. این تحولات همه جنبه‌های زندگی شهری بویژه جمعیّت قزوین را تحت تأثیر قرار داده است. از این رو، در این پژوهش تلاش میگردد با روش تحلیلی ـ تطبیقی و با هدف توضیح مهمترین مؤلفه‌های تأثیرگذار ...
بیشتر
قزوین در چند سده اخیر بویژه از دوره صفوی به بعد به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و تاریخی خود، همواره متأثر از تحولات مهم سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بوده است. این تحولات همه جنبه‌های زندگی شهری بویژه جمعیّت قزوین را تحت تأثیر قرار داده است. از این رو، در این پژوهش تلاش میگردد با روش تحلیلی ـ تطبیقی و با هدف توضیح مهمترین مؤلفه‌های تأثیرگذار بر تغییرات جمعیتی، این تغییرات مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. بر مبنای یافته‌های پژوهش تغییرات جمعیتی قزوین ارتباط مستقیمی به تحولات کلی و عمومی در سطح کشور داشته است. در واقع مجموعه عواملی همانند عامل سیاسی (انتقال پایتخت)، عامل اجتماعی (جابجاییهای گروههای مختلف قومی ـ قبیلهای)، عامل نظامی (جنگ‌‌های متعدد)، عامل اقتصادی (رونق یا رکود اقتصادی) و عوامل طبیعی (بیماری و زلزله) بیشترین دگرگونی‌های جمعیتی در قزوین را در پی داشته است.
pajoheshi
تاریخ های محلی ایران
محمدرضا علم؛ سجاد پاپی
چکیده
ایل بختیاری و خوانین آن در دورههای افشاریه و زندیه برای دستیابی به قدرت سیاسی، تحرکات سیاسی- نظامی فراوانی انجام دادند. یکی از نخستین تحرکات، قیام علیمرادخان مَمیوند بختیاری است. این نخستین قیامی است که بعد از تاجگذاری نادرشاه افشار در ایران به وقوع پیوست. علیمرادخان در سال 1148ق. قیام بزرگی را در منطقۀ زاگرس میانی با هدف خلع نادرشاه ...
بیشتر
ایل بختیاری و خوانین آن در دورههای افشاریه و زندیه برای دستیابی به قدرت سیاسی، تحرکات سیاسی- نظامی فراوانی انجام دادند. یکی از نخستین تحرکات، قیام علیمرادخان مَمیوند بختیاری است. این نخستین قیامی است که بعد از تاجگذاری نادرشاه افشار در ایران به وقوع پیوست. علیمرادخان در سال 1148ق. قیام بزرگی را در منطقۀ زاگرس میانی با هدف خلع نادرشاه از پادشاهی و بازگرداندن سلطنت به خاندان صفوی شکل داد. اگرچه این قیام به سرعت درهم شکسته شد، اما پیامدهای مهمی در منطقۀ بختیاری درپی داشت. این پژوهش با رویکردی تحلیلی، درپی پاسخ به این سؤال اساسی است که قیام علیمرادخان دارای چه زمینه‌هایی بوده و چه پیامدهایی به دنبال داشته است؟ یافته‌های پژوهش نشان میدهد که علیمرادخان با بهره‌گیری از نارضایتی بختیاری‌های حاضر در سپاه نادرشاه، گرایش مردم به خاندان صفوی، منطقۀ کوهستانی بختیاری و در نهایت نارضایتی مردم از فشارهای اقتصادی دولت نوتأسیس افشاریه، قیام بزرگی را در منطقۀ زاگرس میانی برپا نمود. خسارت‌های جانی و مالی فراوان به مردمان منطقۀ زاگرس میانی، تبعید بیش از 10 هزار نفر عشایر بختیاری به خراسان و زمینهسازی برای حضور گستردۀ بختیاری‌ها در فتوحات بعدی نادرشاه، به ویژه فتح قندهار از مهمترین پیامدهای این قیام ناکام و کم‌دوام بود.
pajoheshi
تاریخ های محلی ایران
یوسف الهی؛ محمدرضا نصیری(دکتر)؛ حسین هژبریان
چکیده
تعلیم و تربیت یکی از عناصر مهم تکوین و توسعة تمدن‌ها و انتقال آموزه‌ها و مفاهیم فرهنگی می‌باشد که عوامل متعددی در فراز و فرود آن دخیل است. در عصر قاجاریه، شاهد گسترش نهادهای آموزشی و مدرسه‌های علوم دینی در کشور، بهویژه مازندران هستیم که نمونة بارز آن مدرسة آصفیه شهر بارفروش (بابل کنونی) است. هدف از این پژوهش، شناخت عـوامل تأثیرگذار ...
بیشتر
تعلیم و تربیت یکی از عناصر مهم تکوین و توسعة تمدن‌ها و انتقال آموزه‌ها و مفاهیم فرهنگی می‌باشد که عوامل متعددی در فراز و فرود آن دخیل است. در عصر قاجاریه، شاهد گسترش نهادهای آموزشی و مدرسه‌های علوم دینی در کشور، بهویژه مازندران هستیم که نمونة بارز آن مدرسة آصفیه شهر بارفروش (بابل کنونی) است. هدف از این پژوهش، شناخت عـوامل تأثیرگذار بر بنیاد، تکامل و انحطاط این مدرسه است. در این مقاله سعی شد با استفاده از روش تاریخی (تکیه بر منابع کتابخانه‌ای و بازخوانی وقفنامهها و دیگر اسناد) با رویکرد توصیفی– تحلیلی به این پرسش پاسخ داده شود که عوامل فراز و فرود فعالیت مدرسة دینی آصفیه بارفروش چه بود؟ یافته‌های پژوهش نشان داد که افزون بر حمایتهای میرزامحمد شفیع مازندرانی، تحولات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در دوران پس از او در مازندران به ویژه در شهر بارفروش، تأثیر قابل توجهی در فراز و فرود فعالیت این مدرسه داشت.
)
