نوع مقاله : pajoheshi
نویسندگان
1 دانش آموخته کارشناسی ارشد تاریخ، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران
2 گروه تاریخ، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین ایران
چکیده
خاندان صفوی با یاری قزلباش‌های ترک آسیای صغیر به قدرت رسید اما با گذر زمان طوایف غیر ترک نیز توانستند در نظام سیاسی جدید نقش‌آفرین باشند. در این بین برخی طوایف کرد مورد توجه شاهان صفوی قرار گرفتند. پژوهش حاضر به بررسی پیشینه حضور و اقامت طایفه کرد چگینی در برخی نواحی خراسان می‌پردازد؛ یعنی منطقه‌ای که سکونتگاه و محل استقرار اصلی ایلات کرد نبوده است. اما بر اساس برخی سیاستهای داخلی جهت ایجاد امنیت در مرزها و نظم دهی به ایلات سرکش خراسان محل استقرار برخی از ایلات کرد گردید.برخلاف آنچه اغلب تصور می‌شود حضور کردها در بخش هایی از ناحیه خراسان به دوره ی سلطنت شاه عباس اول (1038-996ه.ق) منحصر نمی‌شود بلکه قبل از آن برخی طوایف کرد به خراسان مهاجرت کرده بودند که تاکنون کمتر بدان پرداخته شده است. تحقیق پیش رو درصدد است تا به ریشه شکل‌گیری مهاجرت طایفه کرد چگینی و کیفیت حضور آنان در سطوح سیاسی و اجتماعی خراسان عصر صفوی بپردازد. بر مبنای یافته های پژوهش طایفه ای که زمانی در گستره های غربی کشور حالت گریز از مرکز داشته و با ایجاد ناامنی در راه ها مانعی برای تجارت و کاروانها بوده اند با حضور در خراسان تغییر کارکرد داده و از این نیرو و توانایی آن در جهت نظم سیاسی و اجتماعی و امنیت مرزها استفاده شده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
آزادی چگنی، بهمن، (1387)، تاریخ معاصر چگنی، خرم‌آباد، سیفا.
اسکندر بیگ ترکمان، (1387)، تاریخ عالم آرای عباسی، ج1، تهران، امیرکبیر.
افوشته‌‌ای نطنزی، محمود بن هدایت‌‌اله، (1373)، نقاوه الاثار فی ذکر اخیار، به اهتمام احسان اشراقی، چ دوم، تهران، علمی و فرهنگی.
امان‌الهی بهاروند، سکندر، (1385)، قوم لر (پژوهشی درباره پیوستگی قومی و پراکندگی جغرافیای لرها در ایران)، چ سوم، تهران، آگه.
بدلیسی، امیرشرف خان، (1364)، شرفنامه تاریخ مفصل کردستان، مقدمه و تعلیقات محمد عباسی، چ دوم، تهران، مؤسسه مطبوعات علمی.
پارسا‌‌دوست، منوچهر، (1388)، شاه عباس پادشاهی با درس‌هایی که باید گرفت، تهران، شرکت سهامی انتشار.
توحدی (اوغازی)، کلیم‌اله، (1364)، حرکت تاریخی کرد به خراسان در دفاع از استقلال ایران، ج2، مشهد.چاپخانه کوشش.
حسینی استرآبادی، حسین بن مرتضی، (1366)، تاریخ سلطانی از شیخ صفی تا شاه‌صفی، به اهتمام احسان اشراقی، چ دوم، تهران، علمی.
حسینی جنابدی، میرزا بیگ، (1378)، روضه الصفویه، به کوشش غلامرضا مجد طباطبایی، تهران، بنیاد موقوفات افشار یزدی.
خنجی اصفهانی، فضل اله روزبهان، (1382)، تاریخ عالم‌آرای امینی شرح حکمرانی سلاطین آق‌‌قویونلو و ظهور صفویان، به تصحیح محمد اکبر عشیق، تهران، میراث مکتوب.
خواجگی اصفهانی، محمد معصوم، (1368)، خلاصه السیر، تاریخ روزگار شاه صفی صفوی، تهران، علمی.
دهخدا، علی اکبر،(1377)،لغتنامه،ج7،تهران، دانشگاه تهران.
رهربرن، کلاوس میشائیل، (1349)، نظام ایالات در دوره صفویه، ترجمه کیکاوس جهانداری، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
روملو، حسن، (1384)، احسن التواریخ، به اهتمام عبدالحسین نوایی، ج2، تهران، اساطیر.
ساکی، علی محمد، (1343)، جغرافیای تاریخی و تاریخ لرستان، خرم‌آباد، کتابفروشی محمدی.
سومر، فاروق (1371)، نقش ترکان آناتولی در تشکیل و توسعه دولت صفوی، ترجمه احسان اشراقی و محمدتقی امامی، تهران، گستره.
سیوری، راجر، (1386)، ایران عصر صفوی، ترجمه کامبیز عزیزی، چ شانزدهم، تهران، مرکز.
شاملو.ولی قلی بن داوود قلی،(1371)، قصص خاقانی، ترجمع سید حسن سادات ناصری، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
قمی، قاضی احمد بن شرف‌‌الدین الحسین الحسینی، (1362)، خلاصه التواریخ، ج 1 و 2، به کوشش احسان اشراقی، تهران، دانشگاه تهران.
کلوندی، مهناز؛ دلیر،نیره؛ شعبانی،رضا (1398)."بررسی تطبیقی الگوی نظم پذیری اجتماعی ایلات چگنی و زعفرانلو در مهاجرت از غرب ایران به خراسان در عصر صفوی". پژوهشنامه خراسان بزرگ.(شماره 38)،46-31.
لوئی بلان، لوسین، (1375)، زندگی شاه عباس، ترجمه ولی‌‌اله شادان، تهران، اساطیر.
ماله میر چگینی-فاطمه، (1392). «وضعیت چگینی‌‌ها در عصر صفوی». پایان‌نامه کارشناسی ارشد. راهنما عادلفر، باقر علی. قزوین: دانشگاه بین‌المللی امام خمینی.
منجم، ملا‌‌جلال‌الدین، (1366)، تاریخ عباسی یا روزنامه ملاجلال، تهران، وحید.
منشی قزوینی، بوداق، (1378)، جواهر الاخبار بخش تاریخ ایران از قراقویونلوها تا سال 984 ه. ق، مقدمه و تصحیح و تعلیقات محسن بهرام نژاد، تهران، میراث مکتوب.
هدایت، رضاقلی خان، (1380)، تاریخ روضه الصفای ناصری، به کوشش جمشید کیانفر، ج12، تهران، اساطیر.
واله قزوینی اصفهانی، محمد یوسف، (1380)، خلدبرین (ایران در زمان شاه‌صفی و شاه‌عباس دوم)، تصحیح و تعلیق و توضیح محمد رضا نصیری، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
وحیدقزوینی، میرزا محمدطاهر، (1383)، تاریخ جهان آرای عباسی، تصحیح سعید میرمحمد صادق، زیر نظر احسان اشراقی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
)