pajoheshi
محمد پیری
دوره 3، سال سوم-شماره دوم-پیاپی 6 بهار و تابستان 94 ، مهر 1394، صفحه 5-22
چکیده
بلوچستان در آغاز حکومت قاجار گرفتار آشوبهای ناشی از منازعات خان‌های محلی شد. بخش وسیعی از این منطقه که همواره جزو جغرافیای تاریخی ایران بوده است، سرانجام با دخالت انگلستان جدا شد.
پژوهشگر می‌کوشد پاسخ مناسبی برای این پرسش بیابد که آیا قاجارها در آغاز حکومت‌شان توانستند حاکمیت دولت مرکزی را در بلوچستان تثبیت کنند؟ پرسش دیگر اینکه ...
بیشتر
بلوچستان در آغاز حکومت قاجار گرفتار آشوبهای ناشی از منازعات خان‌های محلی شد. بخش وسیعی از این منطقه که همواره جزو جغرافیای تاریخی ایران بوده است، سرانجام با دخالت انگلستان جدا شد.
پژوهشگر می‌کوشد پاسخ مناسبی برای این پرسش بیابد که آیا قاجارها در آغاز حکومت‌شان توانستند حاکمیت دولت مرکزی را در بلوچستان تثبیت کنند؟ پرسش دیگر اینکه چه کسانی طی دوران زمامداری فتحعلیشاه و محمدشاه در صحنه سیاسی این ایا لت نقشآفرین بودند؟
چنین فرض میشود که کشمکشهای محلی در بلوچستان، که ریشه در تاریخ میانه ایران داشت، فرصت تثبیت حاکمیت ایران بر این ناحیه را پس از فروپاشی دولت صفوی و افشاری نداد و دولت انگلستان نیز کوشید از این نابسامانی سیاسی در جهت مطامع استعماریش استفادهکند.
این بررسی به روش تحلیل تاریخی نشان می‌دهد: که بلوچستان در آغاز دورة قاجار کانون ناآرامیهای فراوانی شد که دولت انگلستان با فرصتطلبی کوشید با فرقهتراشی بر نابسامانی آن بیفزاید. قاجارها هم به دلیل درگیری با دولت روسیه و انگلیس و نیز بیکفایتی برخی دولتمردان، نتوانستند حاکمیت ایران را بر این نواحی به طور کامل برقرار سازند
pajoheshi
هوشنگ خسروبیگی؛ عبدالله ساجدی
دوره 3، سال سوم-شماره دوم-پیاپی 6 بهار و تابستان 94 ، مهر 1394، صفحه 23-44
چکیده
تشکیل یک حکومت به شکلگیری مبانی ذهنی و پشتوانۀ معنایی مورد باور مردم وابسته است. این پشتوانه معنایی همان مشروعیّت است. حکومت صفاری، به عنوان یکی از حکومت های محلی در حوزۀ قلمرو خلافت عباسی، برپایۀ قدرت نظامی و استیلاء پا به عرصۀ رقابت های سیاسی گذاشت و پیش درآمدی شد برای حکومت های بعدی، مانند آل بویه، که قدرت نظامی را اساس کسب ...
بیشتر
تشکیل یک حکومت به شکلگیری مبانی ذهنی و پشتوانۀ معنایی مورد باور مردم وابسته است. این پشتوانه معنایی همان مشروعیّت است. حکومت صفاری، به عنوان یکی از حکومت های محلی در حوزۀ قلمرو خلافت عباسی، برپایۀ قدرت نظامی و استیلاء پا به عرصۀ رقابت های سیاسی گذاشت و پیش درآمدی شد برای حکومت های بعدی، مانند آل بویه، که قدرت نظامی را اساس کسب مشروعیّت سیاسی خود قرار داده بودند. برخلاف رسم رایج، خلافت عباسی را تنها به عنوان یک ابزار و درمانی موقتی به آن پناه می بردند. البته در کنار قدرت شمشیر، مسلک عیاری، مشروعیّت پیشینی(درگذشته) و نیز مقبولیت عمومی در مشروعیّتبخشی به حکومت صفاری نقش داشته اند. هدف این مقاله، به کمک روش توصیفی-تحلیلی، شناسایی مبانی مشروعیّت سیاسی حکومت محلی صفاری و تحلیل آنها در جهت روشن شدن بیشتر ماهیّت سیاسی آن حکومت و میزان وابستگی به هریک از کانون های مشروعیت بخش است.
pajoheshi
جواد نیستانی؛ میثم جلالی
دوره 3، سال سوم-شماره دوم-پیاپی 6 بهار و تابستان 94 ، مهر 1394، صفحه 45-65
چکیده
فرم در معماری ایران نقش عمدهای ایفا می‌کند. چهارتاقی گونهای از فرمهای متداول در معماری ایران است و پیشینهای کهن دارد. که با بررسی ساختار و مطالعه روند شکلگیری و توسعه آن می‌توان با سیر تحول و تداوم معماری اعصار متمادی ایران آشنا شد. خراسان، از نگاه تعدادی از محققان، خاستگاه معماری چهارتاقی و فرم چلیپایی و پلان چهار ...
بیشتر
فرم در معماری ایران نقش عمدهای ایفا می‌کند. چهارتاقی گونهای از فرمهای متداول در معماری ایران است و پیشینهای کهن دارد. که با بررسی ساختار و مطالعه روند شکلگیری و توسعه آن می‌توان با سیر تحول و تداوم معماری اعصار متمادی ایران آشنا شد. خراسان، از نگاه تعدادی از محققان، خاستگاه معماری چهارتاقی و فرم چلیپایی و پلان چهار ایوانی است نگارندگان مقاله، با این رویکرد، به مطالعه سیر تحول و تداوم فرم چهارتاقی در شمالشرق ایران از دوره ساسانی تا پایان سده چهارم هجری پرداختهاند. از همین رو، در مقاله حاضر برآنیم تا روشن سازیم که نحوه پراکندگی چهارتاقی‌های شمالشرق ایران و تقسیم‌بندی کاربردی آنها چگونه بوده است؟ افزون براین، موقعیت مکانی چهارتاقی‌ها چه ارتباطی با کاربری و چه تأثیری بر فرم و ساختار آنها داشته است؟ و سرانجام، چهارتاقی‌های ساسانی شمالشرق ایران چه تأثیری بر معماری دوره اسلامی منطقه داشته است؟ این تحقیق به روش توصیفی–تحلیلی و با ابزار گردآوری اطلاعات بررسی های میدانی انجام شده است. نتایج حاصل از تحقیق حاکی از آن است که دو عامل مذهب و سیاست نقش عمدهای در شکلگیری و توسعه این گونه از معماری داشته است. موقعیت مکانی چهارتاقی‌ها نیز در نوع ساخت آنها تاثیر مستقیم داشته و معماری دوره اسلامی منطقه شمالشرق ایران- بهویژه در بناهای آرامگاهی، مساجد، کاخها، کوشکها و قلاع-متأثر از طرح چهارتاقی ساسانی و فرم کلی ساختمانسازی آن دوره است.
pajoheshi
ابوالفضل رضوی؛ محمد حسین فروغی
دوره 3، سال سوم-شماره دوم-پیاپی 6 بهار و تابستان 94 ، مهر 1394، صفحه 66-83
چکیده
شهر اصفهان در مرکز فلات ایران، اقلیم مناسب و شرایط اقتصادی و راهبردی قابل اعتنایی دارد. این شرایط ضمن تاثیرگذاری بر ساختار حیات جمعی ساکنان شهر، در سیر تحول تاریخی آن نیز موثر بوده است. اصفهانِ اواخر دوران ساسانی از مراکز مهم تجاری، کشاورزی و نظامی ایران بود و این اهمیت تا حدی است که یزدگرد سوم به هنگام گریز در برابر اعراب، به اصفهان ...
بیشتر
شهر اصفهان در مرکز فلات ایران، اقلیم مناسب و شرایط اقتصادی و راهبردی قابل اعتنایی دارد. این شرایط ضمن تاثیرگذاری بر ساختار حیات جمعی ساکنان شهر، در سیر تحول تاریخی آن نیز موثر بوده است. اصفهانِ اواخر دوران ساسانی از مراکز مهم تجاری، کشاورزی و نظامی ایران بود و این اهمیت تا حدی است که یزدگرد سوم به هنگام گریز در برابر اعراب، به اصفهان وارد شد، اما شرایط موجود را به نفع خویش ندید. اعراب نیز، پس از گشودن مرزهای بیرونی ایران، فتح اصفهان را نخستین هدف خویش در درون فلات مرکزی برگزیدند و این شهر پراهمیت را به صلح تصرف کردند. درحالی‌که مسلمانان در فتوحات خود در ایران با مقاومت مردم شهری مواجه بودند و در مواضع چندی به تصرف مجدد شهرها مجبور می‌شدند، فتح اصفهان آسان‌ترانجام گرفت و واکنش‌های مردمی بعدی درپی نداشت. در همین جهت، مسئله نوشتار حاضر تبیین موقعیت ممتاز اصفهان و اهمیت آن در فاصله زمانی اواخر حکومت ساسانیان و اوایل دوران اسلامی و نیز تشریح زمینههای فتح آن در قیاس با فتح سایر شهرهای بزرگ ایران توسط اعراب است. یافته‌های تحقیق که با بررسی منابع تاریخی و تاریخ نگاری و به شیوه کتابخانه ای به دست آمده و تفسیر شده است نشان می‌دهد که اصفهان به عنوان شهری برخوردار، خوش موقعیت و مرکز توجه طبقات ممتاز ساسانی، تحت تأثیر عوامل مختلفی فتح شده که در این میان سلوک آگاهانه و مصلحت جویانۀ اقشار شهری در برخورد مسالمت آمیز با فاتحان سهم به سزایی داشته است.
pajoheshi
عبداله عطایی؛ افراسیاب جمالی؛ کامران حمانی
دوره 3، سال سوم-شماره دوم-پیاپی 6 بهار و تابستان 94 ، مهر 1394، صفحه 84-97
چکیده
منطقه اورامان از توابع والی نشین اردلان در دوره ناصری صحنه شورش گسترده‌ای شد که حدود یک دهه والیان اردلان و بعد از آن حاکمان قاجاری را به خود مشغول داشت. سیاست انتخاب حاکمان غیربومی و فشارهای مالیاتی نقش موثری در شکلگیری این شورش داشت. بیشتر منابع دوره قاجار- جز معدودی از منابع محلی- اشاراتی ولو گذرا به شورش اورامان نکردهاند. ...
بیشتر
منطقه اورامان از توابع والی نشین اردلان در دوره ناصری صحنه شورش گسترده‌ای شد که حدود یک دهه والیان اردلان و بعد از آن حاکمان قاجاری را به خود مشغول داشت. سیاست انتخاب حاکمان غیربومی و فشارهای مالیاتی نقش موثری در شکلگیری این شورش داشت. بیشتر منابع دوره قاجار- جز معدودی از منابع محلی- اشاراتی ولو گذرا به شورش اورامان نکردهاند. از این رو، مقاله حاضر، فتح بابی در شناسایی و مطالعه شورش یادشده و همچنین، بررسی زمینه‌ها و شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بروز شورش و استمرار آن است. این پژوهش در پی پاسخ به این دو پرسش است؛ چه علل و عواملی سبب به وجود آمدن شورش اورامان شدند؟ شورش اورامان چه پیامد و نتایجی را در پی داشت؟ در پاسخ به سؤال اول می‌توان این فرضیه را مطرح کرد که عدم نظارت حکومت مرکزی برحکمرانی والیان خراج‌گذار و همچنین، مشکلات اقتصادی و حضور والیان غیربومی، سبب جذب توده مردم به سوی رهبران شورش شده است. در توضیح فرضیه دوم نیز باید یادآور شد که تأثیر این شورش بر روابط ایران و عثمانی به شکل ناآرامی و درگیری‌هایی منجر گشت و این درگیری‌ها روابط دولتین و مناسبات سیاسی را دستخوش تغییر و تحولات گسترده‌ای ساخت. البته باید اشاره کرد که نتایج این تحقیق فرضیات مذکور را تأیید می‌کند. روش تحقیق انجام شده از نوع نظری و مبتنی بر شیوه توصیفی- تحلیلی است که برای جمع آوری اطلاعات و داده‌های لازم، از روش کتابخانهای استفاده شده است.
محمدرضا نصیری؛ داریوش رحمانیان؛ سید حسین رضوی خراسانی
دوره 3، سال سوم-شماره دوم-پیاپی 6 بهار و تابستان 94 ، مهر 1394، صفحه 98-121
چکیده
لوطی و لوطیگری در فرهنگ و تحولات اجتماعی ایران تاریخی دیرپا دارد. سرچشمه‌های کهن و آرمانی این پدیدۀ اجتماعی عمری به درازای تاریخ جوانمردی دارد که آبشخور آن را در ایران باستان و فرهنگ عیاری و فتوت دوره اسلامی می‌توان جستجو کرد. این پدیدۀ اجتماعی ریشه‌دار با فراز و فرود‌های بسیار در طول تاریخ، به تدریج، در دوره قاجار به انحطاط ...
بیشتر
لوطی و لوطیگری در فرهنگ و تحولات اجتماعی ایران تاریخی دیرپا دارد. سرچشمه‌های کهن و آرمانی این پدیدۀ اجتماعی عمری به درازای تاریخ جوانمردی دارد که آبشخور آن را در ایران باستان و فرهنگ عیاری و فتوت دوره اسلامی می‌توان جستجو کرد. این پدیدۀ اجتماعی ریشه‌دار با فراز و فرود‌های بسیار در طول تاریخ، به تدریج، در دوره قاجار به انحطاط گرایید. صرف نظر از یک سلسله ارزش‌گذار‌ی‌های اخلاقی و اجتماعی، بررسی نقش لوطیان در تحولات سیاسی و اجتماعی شهرهای ایران عصر قاجار، به لحاظ تاریخ اجتماعی و محلی، اهمیت بسیاری دارد. پژوهش حاضر می‌کوشد با بهره‌گیری از برخی نظریات جامعه‌شناختی، به ویژه نظریه کارکردگرایی و کج‌روی، ضمن بازشناسی هویت اجتماعی لوطیان به بررسی کارکردهای آنان بپردازد و ضرورت حضور آنها را در تحولات سیاسی و شورش‌های اصفهان بین سالهای 1240ق تا 1265 ق تبیین کند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که لوطیان در شهرهای بزرگ ایران، به ویژه اصفهان، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شهر ایران در قرن سیزدهم ق/ نوزدهم م، عامل همیشه حاضر شورش‌ها و مهم‌ترین پیشگام و ارتش گروه‌های با نفوذ و بعضاً طبقات تنگدست جامعه در مبارزه با عناصر حکومت بودند. ابعاد شورش سالهای مذکور در دوره پادشاهی فتحعلیشاه، محمدشاه و اوایل حکومت ناصرالدین شاه و اوج کشتار و خونریزی‌ها نشان از عمق این حوادث دارد. به رغم اینکه لوطیان دوره قاجار به تدریج از جایگاه پرجاذبه پاسداری از میراث جوانمردی به حربه‌ای در دست اصحاب گروه‌های با نفوذ، تنزل یافتند ، بررسی نقش این پدیدۀ اجتماعی در حیات اجتماعی و فرهنگی شهرهای ایران، مطالعات در حوزه تاریخ اجتماعی و محلی را غنا می‌بخشد و در ارتقای تاریخ اجتماعی ایران نیز حائز اهمیت بسیار است.
سید حسن قریشی کرین؛ آرش قنبری
دوره 3، سال سوم-شماره دوم-پیاپی 6 بهار و تابستان 94 ، مهر 1394، صفحه 122-136
چکیده
ایلات کرد از همان آغاز حکومت صفویان تا سقوط این سلسله جایگاه در خور توجهی داشتند. هر چند حضور و قدرت کردها در هر دوره از حکومت صفویان متفاوت بود، به این معنی که گاهی نقشی پررنگ و اساسی و گاهی ضعیف و بیتأثیر داشتند، این یک واقعیت غیر قابل انکار است که کردها در دوران صفویان، اهمیت بسزایی برای حکومت مرکزی داشتند. چرا که محل زندگی این ...
بیشتر
ایلات کرد از همان آغاز حکومت صفویان تا سقوط این سلسله جایگاه در خور توجهی داشتند. هر چند حضور و قدرت کردها در هر دوره از حکومت صفویان متفاوت بود، به این معنی که گاهی نقشی پررنگ و اساسی و گاهی ضعیف و بیتأثیر داشتند، این یک واقعیت غیر قابل انکار است که کردها در دوران صفویان، اهمیت بسزایی برای حکومت مرکزی داشتند. چرا که محل زندگی این قوم در منطقهای واقع شده بود که بیش از پیش به اهمیت آنها میافزود و این عامل مهم هم مرزی و همسایگی با دولت عثمانی بود. از آنجا که ایلات کرد در قلمرو دو حکومت صفویان و عثمانیها ساکن بودند، در نتیجه، کردها گاهی در سیاستهای اتخاذ شده دو دولت یادشده مؤثر بودند. هدف از این تحقیق تبیین نقش مناطق کردنشین به عنوان یک منطقه مهم مرزی است که بین دو دولت قدرتمند آن روزهای جهان اسلام، یعنی ایران و عثمانی، قرار گرفته بود.روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است و از منابع تاریخی دست اول بهره برده شده است.
pajoheshi
جهانبخش ثواقب؛ پرستو مظفری
دوره 3، سال سوم-شماره دوم-پیاپی 6 بهار و تابستان 94 ، مهر 1394، صفحه 137-165
چکیده
حکومت اردلان کردستان یکی از حکومتهای محلی کُرد است که به رغم سدهها استقلال داخلی، در اوایل حکومت شاه عباس اول به تابعیت دولت مرکزی صفویه تن داد. به دلیل موقعیت راهبردی کردستان اردلان در مرز ایران و عثمانی، اردلان ها، که پیش از این به انقیاد هیچکدام از دولت های ایران و عثمانی در نیامده بودند، با پذیرش تابعیت رسمی دولت ایران ...
بیشتر
حکومت اردلان کردستان یکی از حکومتهای محلی کُرد است که به رغم سدهها استقلال داخلی، در اوایل حکومت شاه عباس اول به تابعیت دولت مرکزی صفویه تن داد. به دلیل موقعیت راهبردی کردستان اردلان در مرز ایران و عثمانی، اردلان ها، که پیش از این به انقیاد هیچکدام از دولت های ایران و عثمانی در نیامده بودند، با پذیرش تابعیت رسمی دولت ایران در زمان شاه عباس اول، فصل جدیدی در تاریخ سیاسی خود رقم زدند. در محدودة زمانی 1019 تا 1046ق، که شامل بخشی از دوران سلطنت شاه عباس اول و اوایل سلطنت شاه صفی در ایران است، کردستان اردلان تحت امارت دو تن از مقتدرترین امرای محلی، ههلوخان و پسرش احمدخان اردلان قرار داشت. در این پژوهش تحولات سیاسی کردستان در دورة یادشده و مناسبات این امرای محلی با دولت مرکزی ایران بررسی شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که سیاست تمرکزگرایی صفویان، از یک سو، و موقعیت جغرافیایی قلمرو اردلان در اوایل حکومت شاه عباس اول از دیگر سوی، نقش مؤثری در ادغام و جذب حکومت محلی اردلان در دولت مرکزی داشته است. از این ایّام، حکام اردلان در جایگاه والی نقش مهمّی در نظام اداری صفویان ایفا کردند.
pajoheshi
جمشید نوروزی؛ منیژه ربیعی
دوره 3، سال سوم-شماره دوم-پیاپی 6 بهار و تابستان 94 ، مهر 1394، صفحه 166-179
چکیده
در قرون گذشته، شماری از شخصیت ها و برخی خاندان های ایرانی بنا به دلایلی از ایران به شبه قاره هند مهاجرت کرده و نقش بسزایی در امور بعضی حکومت های آن سرزمین ایفا نمودند. یکی از این خاندان ها، سادات بیهقی بودند که اوایل قرن نهم هجری قمری وارد کشمیر شدند و از رهگذر حضور در رقابت ها و منازعات سیاسی- مذهبی این سرزمین و برقراری ارتباط و پیوند ...
بیشتر
در قرون گذشته، شماری از شخصیت ها و برخی خاندان های ایرانی بنا به دلایلی از ایران به شبه قاره هند مهاجرت کرده و نقش بسزایی در امور بعضی حکومت های آن سرزمین ایفا نمودند. یکی از این خاندان ها، سادات بیهقی بودند که اوایل قرن نهم هجری قمری وارد کشمیر شدند و از رهگذر حضور در رقابت ها و منازعات سیاسی- مذهبی این سرزمین و برقراری ارتباط و پیوند نزدیک با حکام کشمیر، برای مدتی به عرصه قدرت و حکومت کشمیر راه یافتند و از نفوذ سیاسی و موقعیت اجتماعی مناسب برخوردار شدند. چرایی مهاجرت این خاندان و چگونگی ورود آنها به صحنه سیاسی کشمیر و نیز فراز و فرود موقعیت و نقش سادات بیهقی در حیات سیاسی کشمیر و عوامل موثر در این موضوع، از پرسش های مهمی است که این مقاله به روش تحقیق تاریخی و با شیوه توصیفی– تحلیلی مبتنی بر منابع و مآخذ کتابخانه ای درصدد پاسخ به آنهاست. سادات بیهقی از طریق وصلت با خانواده حکام کشمیر و پذیرش هزینه های حضور در منازعه و رقابت با مدعیان سیاسی و رقیبان مذهبی، از جایگاه مهاجران و مهمانان به جایگاه شریکان و وارثان حکام کشمیر تغییر موقعیت دادند و طی قرون نهم و دهم هجری، نقش مهمی در تاریخ سیاسی این سرزمین ایفا نمودند
pajoheshi
نجم الدین گیلانی؛ فریدون الهیاری؛ علی اکبر کجباف
دوره 3، سال سوم-شماره دوم-پیاپی 6 بهار و تابستان 94 ، مهر 1394، صفحه 180-192
چکیده
خاندانهای کهن به علت داشتن املاک و رعایای فراوان و، همچنین، لیاقت و شجاعت در فن جنگاوری و سوارکاری، در طول تمام سلسلههای ایران باستان، در موفقیتها و ناکامیهای سلسلههای ایران باستان تأثیر مستقیم داشتند. خاندان مهران نیز یکی از اعضای همین خاندانهای بزرگ بود که در زمان ساسانیان توانستند، همچنان، موقعیت خود را حفظ کنند ...
بیشتر
خاندانهای کهن به علت داشتن املاک و رعایای فراوان و، همچنین، لیاقت و شجاعت در فن جنگاوری و سوارکاری، در طول تمام سلسلههای ایران باستان، در موفقیتها و ناکامیهای سلسلههای ایران باستان تأثیر مستقیم داشتند. خاندان مهران نیز یکی از اعضای همین خاندانهای بزرگ بود که در زمان ساسانیان توانستند، همچنان، موقعیت خود را حفظ کنند و در تحولات سیاسی این سلسله نقش فعال و مؤثری داشته باشند. خاندان مهرانف همانند دیگر خاندانهای کهن، از پایههای اصلی دولت ساسانی بودند و جایگاه ممتازی در ساختار سیاسی، نظامی، اقتصادی و اجتماعی کشور داشتند و مناصب کشوری و لشکری فراوانی در این دوره بر عهده داشتند. در این مقاله تلاش شده با روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به منابع، به نقش خاندان مهران در تحولات سیاسی ایران در دوران ساسانی پرداخته شود.
pajoheshi
عبدالرسول خیراندیش؛ سکینه ذاکری
دوره 3، سال سوم-شماره دوم-پیاپی 6 بهار و تابستان 94 ، مهر 1394، صفحه 193-207
چکیده
در سراسر سالهای جنگ جهانی اول گسترۀجغرافیایی ایران عرصه مقاومت ملیون در برابر نیروهای بیگانه بوده است؛ اما در این میان تنگستان و تنگستانی ها آوازه ای بلند یافته اند. یکی از دلایل این امر پیوستگی خاک تنگستان به بوشهر، مهم‌ترین بندر تجاری ایران در دوره قاجاریه بود . دلیل دیگر، پیشقدمی تنگستانی ها در مقابله با متجاوزانی بود که بی ...
بیشتر
در سراسر سالهای جنگ جهانی اول گسترۀجغرافیایی ایران عرصه مقاومت ملیون در برابر نیروهای بیگانه بوده است؛ اما در این میان تنگستان و تنگستانی ها آوازه ای بلند یافته اند. یکی از دلایل این امر پیوستگی خاک تنگستان به بوشهر، مهم‌ترین بندر تجاری ایران در دوره قاجاریه بود . دلیل دیگر، پیشقدمی تنگستانی ها در مقابله با متجاوزانی بود که بی طرفی ایران را در جنگ نقض کرده بودند. در این روستای کوچک تنگک و کدخدای آن، حاج علی تنگکی، از یک سو، و باریکۀ ساحلی تنگستان با ضابطی رئیسعلی دلواری نقش خاصی در آغاز شکلگیری مقاومت عمومی مردم جنوب ایران طی ماه های اول جنگ جهانی اول داشته اند ، به طوریکه این ناحیه کوچک و رویدادهای آن، که ابعادی محلی داشت، در کانون تحولات ملی ایران آن روزگار قرار گرفت. نقض بی طرفی ایران در جنگ جهانی اول در مقیاس های ملی و بین المللی بررسی شده است؛ اما هدف این تحقیق آن است تا با روش استنادی نشان دهد ، رخدادهایی هرچند در مقیاس محلی چگونه آغازگر نقض بی طرفی ایران شده اند و، بدین ترتیب، ابعاد جدیدی از ظرفیت های تحقیق در تاریخ محلی مورد بررسی قرار گیرد. چنانکه در این تحقیق، نخستین بار، مستند و مبسوط، نقش حاج علی تنگکی بازشناسی و معرفی شده است.
pajoheshi
صالح پرگاری؛ محمد بیطرفان
دوره 3، سال سوم-شماره دوم-پیاپی 6 بهار و تابستان 94 ، مهر 1394، صفحه 208-226
چکیده
جغرافیای تاریخی، پژوهشی میان رشته ای است که برای تحقیقات میدانی و آمایش سرزمینی اعتبار فراوان دارد. در این روش، بررسی سیر جغرافیایی در میانه تحولات تاریخی، اهمیت زاید الوصفی دارد و هدف از آمیزش این دو رشته، ایجاد الگو و روشی منطبق و سازگار با پژوهش های جدید است تا تحولات منطقۀ جغرافیایی خاص را در دورۀ تاریخی بررسی کند
قم دورۀ قاجاریه، ...
بیشتر
جغرافیای تاریخی، پژوهشی میان رشته ای است که برای تحقیقات میدانی و آمایش سرزمینی اعتبار فراوان دارد. در این روش، بررسی سیر جغرافیایی در میانه تحولات تاریخی، اهمیت زاید الوصفی دارد و هدف از آمیزش این دو رشته، ایجاد الگو و روشی منطبق و سازگار با پژوهش های جدید است تا تحولات منطقۀ جغرافیایی خاص را در دورۀ تاریخی بررسی کند
قم دورۀ قاجاریه، به دلیل نزدیکی به پایتخت و قرارگرفتن در محور مواصلاتی اصفهان، کاشان و سلطان آباد (اراک)، موقعیت ویژهای داشت. رفته رفته، از دورۀ ناصرالدین شاه، هستۀ اولیه شهر به عنوان ساختار فعلی شهر قم شکل گرفت و تحولات منجر به رشد و گسترش شهر در این دوره پایه گذاری شد. هدف اولیه این پژوهش، شناخت ویژگیهای شهر قم در دوره ناصری بود. سپس، با ارزیابی و بررسی ویژگی های فوق، نسبت بین رشد شهر و محدود جغرافیایی شهر نقد و بررسی شد. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که جغرافیای طبیعی و سیاسی قم، در کنار جاذبههای مذهبی شهر در دوره قاجاریه، زمینههای رشد و گسترش شهر را فراهم کرد. زمینههای رشد شهر به ایجاد و ترمیم راه های بین شهری، گسترش داد و ستد کالاهای تجاری، ایجاد کارگاههای صنعتی، تنوع گروه های قومی و اجتماعی و ... انجامید.
