با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسندگان

1 دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران ـ ایران

چکیده

برنامه نوسازی دورة رضاشاه را می‌توان چونان استمرار خواست اصلاحات اساسی عصر مشروطه در نظر آورد. طرح‌های اصلاحات اجتماعی و اقتصادی مزبور در سراسر کشور اجرا و البته این امر در برخی مناطق مانند لرستان، بنا به اقتضائات محلی، با چالش‌ها و موانع خاص روبه‌رو شد. افزون بر این در منطقه لرستان، منطقۀ ایلی هرو خود دارای شرایط خاص‌تر بود: بنا به نابسامانی‌های اجتماعی در آن منطقه، برقراری نظم و امنیت و اجرای اقدامات نوسازی در آن دشوار تر بود.
در این مقاله اجرای برنامۀ نوسازی رضاشاه در منطقه هرو، به شیوه مطالعه تاریخی، بررسی می‌شود تا به این سؤال پاسخ داده شود که موانع اجرای برنامه نوسازی دولت در منطقه هرو چه بود و چگونه برطرف گردید؟. نتایج پژوهش نشان می‌دهد با وجود مخالفت گروه‌های ذی نفوذ منطقه (مانند خوانین بیرانوند)، دولت برنامه نوسازی را در ذیل اقداماتی چون خلع سلاح عمومی، راه سازی، اسکان عشایر، تبعید مخالفان، تأسیس مدارس و موارد دیگر، با رویه‌های آمرانه اجرا کرد و به دلیل اتخاذ شیوه‌های غیرکارشناسی برنامه نوسازی در منطقه هرو، برخی پیامدهای نامطلوب در زندگی اجتماعی مردم بدنبال داشت.

کلیدواژه‌ها

آبراهامیان ، یرواند (1392). ایران بین دو انقلاب،  ترجمه احمد گل محمدی و محمدابراهیم فتاحی ، تهران:  نشر نی.
____________ (1389 ). تاریخ ایران مدرن ، ترجمه محمد ابراهیم فتاحی ، تهران : نشر نی .
آشوری ،داریوش (1379) .دانشنامه سیاسی ، فرهنگ اصطلاحات و مکتب های سیاسی ، تهران ، مروارید .
اتابکی،تورج(1396). دولت فرودستان ، ترجمه آرش عزیزی ، تهران : ققنوس .
ازکیا،مصطفی(1379).جامعه شناسی توسعه ، تهران : مؤسسۀ نشر کلمه .
اردلان، عزالممالک.(1383) خاطرات حاج عزالممالک اردلان ، به کوشش باقر عاقلی ، تهران : نامک .
اقبالی، رضا(1391 ). امنیت و انتظامات در لرستان از صفویه تا پهلوی ، قم : ائمه .
امان الهی بهاروند،سکندر(1391 ). قوم لر ، پژوهشی دربارۀ پیوستگی قومی و پراکندگی جغرافیایی لرها در ایران ، تهران : آگه .
 ______________(1384). کوچ نشینی در ایران ، پژوهشی درباره عشایر وایلات ،تهران : آگه .
 امیراحمدی، احمد (1373الف). خاطرات نخستین سپهبد ایران احمد امیراحمدی.  به کوشش غلامحسین زرگری ‌نژاد ، تهران : مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی .
امیراحمدی،احمد( 1373ب).اسناد نخستین سپهبد ایران احمد امیر احمدی ، به کوشش سیروس سعدوندیان ، تهران : مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی .
ایزد پناه ، حمید (1376) .آثار باستانی و تاریخی لرستان ، ج 3 ، تهران ، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی .
ایوانف،س.م  (1356). تاریخ نوین ایران. ترجمه هوشنگ تیز آبی وحسن قائم پناه، تهران:  اسلوج .
بختیاری ، سردار اسعد (1392) . خاطرات سردار اسعد بختیاری ، به کوشش ایرج افشار ، تهران : اساطیر.
بهبودی ، هدایت الله (1385) . روز شمار تاریخ معاصر ایران ، ج3 ، تهران : مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی .
جلایر، رضاقلی خان . (1376) در راه پشتکوه ، به کوشش کاوه بیات ، خرم آباد :  شقایق .
دالوند ، حمیدرضا(1385). انقلاب اسلامی در لرستان (ج1) ، تهران:  مرکز اسناد انقلاب اسلامی .
___________(1388). تاریخ و معماری دژ شاپور خواست ، تهران : پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری .
راولینسون ، سر هنری (1362). سفرنامه راولینسون ، ترجمه سکندر امان الهی بهاروند ، تهران : آگه .
رزم آرا، علی (1320).جغرافیای نظامی ایران (لرستان) ، تهران :  ستاد بزرگ ارتشتاران.
روشه ، گی (1380 ). تغییرات اجتماعی ، ترجمه منصور وثوقی ، تهران : نشر نی .
ساکی، علی محمد. (1343) جغرافیای تاریخی و تاریخ لرستان ، خرم آباد :  کتاب فروشی محمدی .
ستوده، یداله (1388). شورش لرستان، خرم‌آباد:  شاپورخواست.
شاه بختی، محمد(1373) . عملیات لرستان ، اسناد سرتیپ محمد شاه بختی 1306و1303 به کوشش کاوه بیات ، تهران :  شیرازه .                                                                                                   شجره، حسین (1395) . سفرنامه حسین شجره به لرستان ، به کوشش محمد جعفر محمد زاده ، تهران : طهورا.
شهسواری ، ثریا و سعید نجار (1393). «بررسی سیاست های نوسازی رضاشاه بر ایلات و عشایر لرستان » دو فصلنامه پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران ، سال دوم ، شماره 3.
صادقی ، زهرا (1387) . سیاستهای صنعتی در دوران رضاشاه ( 1320-1304) ، تهران : خجسته .
صلاح ، مهدی و محمد علی نعمتی (1395). پیامدهای طرح اسکان عشایر بر حیات اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی لرستان 1302 تا 1312، مجله پژوهش های تاریخی ایران و اسلام  ،شماره 19.
غضنفری امرایی، اسفندیار. (1393) تاریخ غضنفری ج2، به کوشش اسعد غضنفری و یداله ستوده، خرم‌آباد : شاپورخواست.
غنی، سیروس. (1378) ایران برآمدن رضاخان بر افتادن قاجار و نقش انگلیسی‌ها،ترجمه حسن کامشاد ، تهران:  نیلوفر.
قاسمی ، فرید (1394الف). دانشنامه خرم آباد ، تهران : سید فرید قاسمی .
_________(1394ب).سرگذشت خرم آباد،تهران: ید فرید قاسمی .                                                                                                                                                       
کاظمی ، محمد. (1355) تاریخ پنجاه ساله نیروی زمینی شاهنشاهی ایران ، به کوشش علی وزیری .  بی جا : بی نا.
کدی ، نیکی‌آر. (1396) ایران در دوره قاجار و برآمدن رضاخان ،ترجمه مهدی حقیقت‌خواه ، تهران: ققنوس.
کرونین،استفانی(1377).ارتش و حکومت پهلوی،ترجمه غلامرضا علی بابایی،ویرایش محمد رفیعی مهرآبادی،تهران:خجسته.
لمبتون ،ا.ک.س.(1362) مالک و زارع ، ترجمه منوچهر امیری ، تهران : علمی و فرهنگی .
محمدی ، ماشااله. (1379) خاطرات من از خرم‌آباد قدیم ، خرم‌آباد:  افلاک.
مکی، حسین .(1324) تاریخ بیست ساله (ج 2) ، تهران :  کتاب فروشی محمدعلی علمی .
نعمتی ، محمدعلی (1391). بررسی روند اسکان عشایر لرستان در زمان رضاشاه، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه لرستان.
نفیسی ، سعید (1344)  .تاریخ شهریاری شاهنشاهی رضاشاه پهلوی از4اسفند 1299 تا 24 شهریور 1320  ، تهران:  شورای مرکزی جشن‌های بنیادگذاری شاهنشاهی ایران .
واعظ شهرستانی ، نفیسه . (1388) سیاست عشایری پهلوی اول ، تهران :  نشر تاریخ ایران .
والیزاده معجزی ، محمدرضا. (1382) تاریخ لرستان روزگار پهلوی ، به تصحیح غلام‌رضا عزیزی ، تهران:  حروفیه.
___________(1396 ). تاریخ ایلات و طوایف لرستان ، به کوشش حسین والی زاده  ، خرم آباد : اردی بهشت جانان .
یکرنگیان ، میرحسین. (1326) گلگون کفنان. (گوشه‌ای از تاریخ نظامی معاصر) ، تهران:  چاپخانه علمی.
مجموعه اسناد
 سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (ساکما)، شماره های بازیابی : 12-17-293 ، 12099-240،492-296،759-310، 39013-297.
 سازمان اسناد ملی ایران / همدان(ساکماه)، شماره های بازیابی : 147/280/91 ، 62/280/91،120/280/91 ،57/280/91 ، 40/280/91 .
اسناد خرم آباد ، ( 1390 ). فرید قاسمی ، تهران : کتابخانه ، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای ،
اسلامی .
 اسناد خانوادگی محمد رضا والی زاده معجزی ، خرم آباد ، کتابخانه دانشگاه لرستان .
 اسناد خانوادگی جلال دالوند ، زاغه ، لرستان .
اسناد خانوادگی کیومرث ناصروند .
اسناد خانوادگی نصرت اسکندری ، خرم آباد .
اسناد محلی . دالوند ، محمد (1394). بررسی عملکرد ارتش در لرستان از 1300تا1320،پایان نامه کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی ، دانشگاه لرستان.
روزنامه ها
اخگر ، 1312 ، شماره 904 ، سال ششم .
اطلاعات ، 1305 ، شماره 5 ، سال اول .
اطلاعات ، 1305 ، شماره 136 ، سال اول.
اطلاعات ، 1308 ، شماره 793 ، سال  چهارم .
اطلاعات ، 1309 ، شماره 1122 ، سال پنجم .
اطلاعات ، 1309 ، شماره 1209 ، سال پنجم .
حبل المتین ، 1308 ، شماره 25 و 24 ، سال سی هفتم .
ناهید ، 1307 ، شماره 58 ، سال هفتم .
وقایع الاتفاقیه ، 1274 ،شماره 356 ،پنجشنبه هشتم ربیع الثانی .
مصاحبه
مصاحبه با آقای سام دالوند ، خرم آباد ، 15/5/1394 .
مصاحبه با آقای رحمت دالوند ، روستای رنگرزان ، 20/6/1396 .
مصاحبه با آقای شیخ علی فلاحی ، زاغه ، 8/1/1398 .
مصاحبه با آقای میرحسین دالوند ، زاغه 8/1/1398 .
مصاحبه با آقای نعمت الله دالوند ، زاغه 15/3/1397.