با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسندگان

1 هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه شیراز

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه تاریخ دانشگاه شیراز

3 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شیراز

چکیده

ایل‌ کرایی یکی از ایلات منطقه کهگیلویه است که نخستین حضور مؤثر آنان در تحولات سیاسی را می‌توان در دوران مغول جستجو نمود. پژوهش حاضر با استفاده از روش کتابخانه­ای و شیوه توصیفی- تحلیلی در پی این مسئله است که نقش و اثرگذاری ایل ‌کرایی را از دوره صفویه تا پایان دوره زندیه  در تحولات سیاسی نظامی کهگیلویه مورد واکاوی قرار دهد. یافته پژوهش حاکی از این است، کوچ اجباری ایل کرایی طی دوران حکومت‌های شاه عباس اول صفوی، نادرشاه افشار و کریم‌خان زند را می‌توان ناشی از تاثیرگذاری این ایل بر تحولات سیاسی نواحی جنوب‌غربی ایران دانست. همچنین نقش ایل‌ یادشده بر تحولات سیاسی جنوب و جنوب‌غربی ایران پس از پایان دوره صفویه تا مرگ کریم‌خان زند همچون حمایت از شورش صفی‌میرزای دروغین و شورش قاید­مراد کرایی و تمرّد از فرمان حکومت‌های مرکزی ذکرشده علاوه بر اینکه اغلب زحمت و مشقت زمامداران را موجب گردید،  توانست اثرگذاری ایلات بزرگ‌تر منطقه را نیز متأثر سازد.

کلیدواژه‌ها

استرآبادی، میرزامهدی­خان (1341). جهانگشای نادری. به اهتمام­ سیدعبدالله ­انوار. تهران: انجمن آثار ملی.
اسکندربیگ منشی ترکمان (1350). تاریخ عالم ‌آرای عباسی. تهران: امیرکبیر.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان (1367). تاریخ منتظم ناصری. به تصحیح دکتر محمداسماعیل رضوانی. تهران: دنیای کتاب.
امان­الهی، اسکندر (1391). قوم لر. چاپ چهارم. تهران: آگه.
پری، جان ر (1368). کریم‌خان زند. ترجمة محمدعلی ساکی. تهران: نشرنو. 
تقوی‌مقدم، سیدمصطفی (1377). تاریخ سیاسی کهگیلویه. تهران: نشر نظیر.
حسینی ­فسائی، میرزاحسن (1367). فارسنامه­ ناصری. تصحیح منصور رستگار  ­فسائی. تهران: نشر امیرکبیر.
حسینی، محمدمیرک (1385). ریاض ­الفردوس. به کوشش ایرج افشار.  تهران: بنیاد موقوفات افشار.
حمدالله مستوفی (1364). تاریخ گزیده. به اهتمام عبدالحسین نوایی. تهران: امیرکبیر.
حمدالله مستوفی (1378). نزهة القلوب، تصحیح محمد دبیرسیاقی. قزوین: نشر مشروطه.
خواجگی اصفهانی، محمدمعصوم ابن‌خواجگی (1368). خلاصه السیر (تاریخ روزگار شاه صفی). تهران: علمی.
راولینسون، هنری (1362). گذر از زهاب به خوزستان. ترجمة امان اللهی. تهران: نشر آگاه.
رجبی ­بهشت‌آباد، رحمان (1395). ایل باستانی دینیار کرایی. تهران: نشر قو.
رویمر، هـ . ر (1380). تاریخ ایران (دورة صفویان). پژوهش در دانشگاه کمبریج. ترجمة یعقوب آژند. تهران: جامی.
سیاقی ­نظام، علی (1352). فتوحات ­همایون. به اهتمام عباس ­خویی. تهران: امیرکبیر.
شیخ‌الاسلام بهبهانی، میرزا عبدالنبی (1389). بدایع­الوقایع (وقایع بهبهان در زمان حمله افغان‌ها، تصحیح و توضیحات سعید میر محمد صادق. تهران: میراث مکتوب.
عبدی‌بیگ شیرازی (1369). تکملة الاخبار. تصحیح عبدالحسین نوایی. تهران: نشر نی.
طبری، محمد (1369). تاریخ الرسل و الملوک. ترجمة ابوالقاسم پاینده. تهران: انتشارات اساطیر.
طهرانی، محمدشفیع (1383). مرآت واردات. تصحیح و تعلیقات منصور صفت گل. تهران: میراث مکتوب.
غفاری کاشانی، ابوالحسن (1369). گلشن ­مراد. به اهتمام غلامرضا طباطبایی مجد. تهران: زرین.
قهرما‌نی‌ ابیوردی، مظفر (۱355). از با‌ورد یا‌ ابیورد خراسا‌ن‌ تا‌ ابیورد یا‌ ابوالورد فا‌رس‌، و گفتا‌ری دربا‌ره‌ ایلات‌ و عشا‌یر فا‌رس‌، شیراز: اداره کل فرهنگ و هنر استان فارس.
گاوبه، هانس (1377). ارجان و کهگیلویه از فتح عرب تا پایان دورة صفویه. ترجمة سعید فرهودی. تهران: نشر علم.
گلستانه، ابوالحسن (1356). مجمل التواریخ. به‌­اهتمام عباس زریاب ­خویی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
لکهارت، لارنس (1344). انقراض سلسله صفویه. ترجمة اسماعیل دولتشاهی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مجیدی کرایی، نورمحمد (1390). تاریخ ایل باستانی کرایی. تهران: نشر زیتون.
مروی، محمدکاظم (1369). عالم‌آرای نادری، تصحیح ریاحی. تهران: نشر علم.
مشیری، رحیم (1383). جغرافیای کوچ‌نشینی. تهران: سمت.
مشفقی­فر، ابراهیم (1386). «بررسی اهداف سیاسی و نظامی کوچ و اسکان اجباری برخی طوایف و ایلات ایران». گنجینه اسناد. شماره 67. ص 25-44.
نامی­اصفهانی، محمدصادق (1317). تاریخ گیتی‌گشا. تصحیح سعید نفیسی. تهران: اقبال. 
نصرآبادی، محمدطاهر (1378). تذکره نصر آبادی: تذکره ­الشعرا به انضمام رسائل منشات و اشعارا. تصحیح سیدمحسن ­تاجی نصرآبادی. تهران: اساطیر.
هنوی، جونس (1367). هجوم افغان‌ها و زوال دولت صفوی، ترجمه اسماعیل دولتشاهی. تهران: یزدان.