با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تاریخ محلی، دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه اصفهان

چکیده

مزارنویسی به عنوان شاخه‌ای از تاریخ‌نگاری محلی از قرن هشتم هجری مورد توجه مورّخان قرار گرفت و تا قرن دوازدهم هجری چندین اثر در این حوزه به زبان‌های عربی و فارسی نگارش یافت. در واقع مزارنویسی در زمره فرهنگ نامه‌های محلی به‌شمار می‌‌آید که آشکارا از مسائل سیاسی و نظامی دوری گزیده و بیشتر به اوضاع مذهبی و فرهنگی و اجتماعی می‌پردازد. این فرهنگ نامه‌های محلی به معرفی افراد و شخصیت‌های علمی و مذهبی اختصاص داشت، زیرا از دیدگاه مسلمانان ایرانی قبور علما و اولیاء، عاملی برای حفاظت شهر از آفات و بلایای طبیعی و انسانی به شمار می‌آمد. علاوه بر آن قبور علمای بزرگ در هر شهری، شأن و منزلت ویژه‌ای برای آن شهر به ارمغان آورده و در رشد فرهنگی ـ اجتماعی آن شهر نیز مؤثر بوده است. پژوهش حاضر برآن است، با روش توصیفی – تحلیلی با تکیه بر منابع دست اوّل، تأثیر مزارنویسی بر رشد فرهنگ زیارت را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining the Impact of Mazarat Historiography on the Development of Pilgrimage Culture (Case Study of the Fars State)

نویسندگان [English]

  • Masoumeh Goudarzi Boroujerdi 1
  • Asghar Montazerolghaem 2

1 Ph.D Student of History, University of Isfahan

2 Associate Professor at History Department, University of Isfahan

چکیده [English]

Mazarat historiography was considered by historians as a branch of local historiography from the eighth century (AH) and until the twelfth century (AH), several works were written in Arabic and Persian .In fact, Mazarat historiography is a local encyclopedia, which obviously diverts from political and military issues, and deals more with religious, cultural, and social conditions. These local encyclopedias were intended to introduce scholarly and religious figures, because from the viewpoint of Iranian Muslims, the great scholars and divine peoples’ graves were considered as an important factor in protecting the city from natural and human pests and disasters. In addition, the graves of the great scholars in each city have brought a special status to that city and has also contributed to the cultural and social growth of that city. The aim of present study was to investigate the effect of Mazarnevisi (writing on graves), based on the first- hand resources on growth of the pilgrimage culture by using a descriptive-analytical method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mazarat historiography
  • pilgrimage
  • local historiography
  • Shiraz graveyard
آذرنوش، آذرتاش (1369). دایرة المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم بجنوردی. تهران، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.
ابن فندق، علی بن زید (1361). تاریخ بیهق. تصحیح و تعلیقات احمد بهنیار. تهران: کتابفروشی فروغی.
اذکایی، پرویز (1373). تاریخ‌نگاران ایران. تهران: موقوفات افشار.
حاکم نیشابوری، ابوعبدالله (1375). تاریخ نیشابور. ترجمة محمّدحسین نیشابوری. مقدمة دکتر شفیعی کدکنی. تهران: نشر آگه.
زنگنه، ابراهیم ( 1373). مزارهای ایران. مشکوة. ش 42. تابستان.
زینلی، بهمن (1390): نقد و بررسی تاریخ‌نگاری ایران از سال 656ق تا 1135ق. پایان نامه. دانشگاه اصفهان.
سالاری شادی، علی (1384): «سیرتاریخ‌نگاری محلی ایالت فارس». اصفهان: مجله علمی و پژوهشی دانشگاه اصفهان.
 سمعانی، ابوسعید عبدالکریم بن محمّد (1962). الانساب. تحقیق عبدالرحمن بن یحیی المعالی یمانی. حیدرآباد.
شیرازی، معین الدین ابوالقاسم جنید (1328): شدالازار فی حط الاوزار عن الزوار المزار. تصحیح و تحشیة محمّد قزوینی و عباس اقبال. تهران: نوید.
شیرازی، عیسی بن جنید (1364): تذکره هزارمزار. تصحیح و تحشیة منصور رستگار فسایی. تهران: امیرکبیر.
صفا، ذبیح الله (1332): تاریخ ادبیات در ایران. تهران: توس.
قمی، حسن بن محمّد (1361): تاریخ قم. ترجمة حسن بن محمّد قمی. تصحیح و تحشیة سید جلال الدین تهرانی. تهران: توس.
کسروی، احمد (1377): شهریاران گمنام. تهران: جامی.
کربلایی تبریزی، حافظ حسین (1344). روضات الجنان فی جنات الجنان. تصحیح جعفر سلطان القرایی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مدیر شانه‌چی، کاظم (1345). مزارات خراسان. مشهد: دانشگاه مشهد.
معین الفقراء، احمد بن محمود (1370). تاریخ ملازاده. احمد گلچین معانی. [بی‌جا]: مرکز مطالعات ایرانی.
واعظ، سیداصیل الدین ( 1351): مقصد الاقبال سلطانیه و مقصد آمال خاقانیه. به کوشش مایل هروی. تهران: بنیاد فرهنگ.
یوسفی‌فر، شهرام (1380): «تاریخ ملازاده». کتاب ماه تاریخ و جغرافیا. ش 44-45. ص 121.