با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تاریخ محلی، دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه اصفهان

چکیده

مزارنویسی به عنوان شاخه‌ای از تاریخ‌نگاری محلی از قرن هشتم هجری مورد توجه مورّخان قرار گرفت و تا قرن دوازدهم هجری چندین اثر در این حوزه به زبان‌های عربی و فارسی نگارش یافت. در واقع مزارنویسی در زمره فرهنگ نامه‌های محلی به‌شمار می‌‌آید که آشکارا از مسائل سیاسی و نظامی دوری گزیده و بیشتر به اوضاع مذهبی و فرهنگی و اجتماعی می‌پردازد. این فرهنگ نامه‌های محلی به معرفی افراد و شخصیت‌های علمی و مذهبی اختصاص داشت، زیرا از دیدگاه مسلمانان ایرانی قبور علما و اولیاء، عاملی برای حفاظت شهر از آفات و بلایای طبیعی و انسانی به شمار می‌آمد. علاوه بر آن قبور علمای بزرگ در هر شهری، شأن و منزلت ویژه‌ای برای آن شهر به ارمغان آورده و در رشد فرهنگی ـ اجتماعی آن شهر نیز مؤثر بوده است. پژوهش حاضر برآن است، با روش توصیفی – تحلیلی با تکیه بر منابع دست اوّل، تأثیر مزارنویسی بر رشد فرهنگ زیارت را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

آذرنوش، آذرتاش (1369). دایرة المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم بجنوردی. تهران، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.
ابن فندق، علی بن زید (1361). تاریخ بیهق. تصحیح و تعلیقات احمد بهنیار. تهران: کتابفروشی فروغی.
اذکایی، پرویز (1373). تاریخ‌نگاران ایران. تهران: موقوفات افشار.
حاکم نیشابوری، ابوعبدالله (1375). تاریخ نیشابور. ترجمة محمّدحسین نیشابوری. مقدمة دکتر شفیعی کدکنی. تهران: نشر آگه.
زنگنه، ابراهیم ( 1373). مزارهای ایران. مشکوة. ش 42. تابستان.
زینلی، بهمن (1390): نقد و بررسی تاریخ‌نگاری ایران از سال 656ق تا 1135ق. پایان نامه. دانشگاه اصفهان.
سالاری شادی، علی (1384): «سیرتاریخ‌نگاری محلی ایالت فارس». اصفهان: مجله علمی و پژوهشی دانشگاه اصفهان.
 سمعانی، ابوسعید عبدالکریم بن محمّد (1962). الانساب. تحقیق عبدالرحمن بن یحیی المعالی یمانی. حیدرآباد.
شیرازی، معین الدین ابوالقاسم جنید (1328): شدالازار فی حط الاوزار عن الزوار المزار. تصحیح و تحشیة محمّد قزوینی و عباس اقبال. تهران: نوید.
شیرازی، عیسی بن جنید (1364): تذکره هزارمزار. تصحیح و تحشیة منصور رستگار فسایی. تهران: امیرکبیر.
صفا، ذبیح الله (1332): تاریخ ادبیات در ایران. تهران: توس.
قمی، حسن بن محمّد (1361): تاریخ قم. ترجمة حسن بن محمّد قمی. تصحیح و تحشیة سید جلال الدین تهرانی. تهران: توس.
کسروی، احمد (1377): شهریاران گمنام. تهران: جامی.
کربلایی تبریزی، حافظ حسین (1344). روضات الجنان فی جنات الجنان. تصحیح جعفر سلطان القرایی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مدیر شانه‌چی، کاظم (1345). مزارات خراسان. مشهد: دانشگاه مشهد.
معین الفقراء، احمد بن محمود (1370). تاریخ ملازاده. احمد گلچین معانی. [بی‌جا]: مرکز مطالعات ایرانی.
واعظ، سیداصیل الدین ( 1351): مقصد الاقبال سلطانیه و مقصد آمال خاقانیه. به کوشش مایل هروی. تهران: بنیاد فرهنگ.
یوسفی‌فر، شهرام (1380): «تاریخ ملازاده». کتاب ماه تاریخ و جغرافیا. ش 44-45. ص 121.