نوع مقاله : pajoheshi
نویسندگان
1 کارشناس ارشد تاریخ ایران باستان دانشگاه فردوسی مشهد
2 عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور منجیل
چکیده
شهر شوش یکی از شهرهایی است که به دلیل قرار گرفتن در یک موقعیت جغرافیایی خاص، دارای اهمیت ویژهای در تاریخ ایران بوده است. این شهر، به دلیل داشتن پیشینة تاریخی، به‌خصوص در دورة ایلامیان و هخامنشیان، از جایگاه و اهمیت ویژهای برخوردار بود و یکی از مناطق کلیدی و سرنوشت‌ساز در تاریخ این دوران به شمار می‌رفت. در عهد ساسانیان، با اینکه شوش در مسیر جادة ابریشم قرار داشت و از اهمیت تجاری- اقتصادی ویژهای برخوردار بود، اما بیشتر مدارک و شواهد نشان دهندة سقوط سیاسی ـ اقتصادی این شهر در این دوره است. این پژوهش، تلاش دارد تا به روش تاریخی و با استفاده از مدارک و شواهد تاریخی و یافته‌های باستانشناسی، همچنین با تکیه بر منابع این دوران، به جایگاه و اهمیت شهر شوش و دلایل افت و سقوط آن در دورة ساسانیان بپردازد.
کلیدواژه‌ها
ابن‌اثیر، عزالدین ابوالحسن علی بن ابی‌الکرم (1965م). الکامل. جلد 1. بیروت: دار صادر.##ابن‌مسکویه رازی، ابوعلی (۱۳۷۹). تجارب‌الامم. تحقیق ابوالقاسم امامی. تهران: سروش. ##ابن‌اعثم کوفی، ابو محمد احمد (1991م). الفتوح. تحقیق علی شیروی. جلد 2. بیروت: دارالاضواء.##ابن‌الفقیه. احمد بن محمد (1416ق). البلدان. محقق و مصحح یوسف الهادی. بیروت: عالم الکتب.##ابن‌حوقل، محمد بن حوقل (1938م). صورةالارض. چاپ دوم. جلد 2. بیروت: دار صادر.##ابن‌رسته، احمد بن عمر (1892م). الاعلاق النفسیه. چاپ اول. بیروت: دار صادر.##ابن‌عبدالحق بغدادی، صفی‌الدین عبدالمؤمن (1412ق). مراسد الإطلاع علی أسماء الأمکنه و البقاع. جلد 2. محقق و مصحح علی‌محمد بجاوی. بیروت: دارالجیل.##ابن‌کثیر، ابوالفداء اسماعیل بن عمر (1407ق). البدایة و النهایة. جلد 1. بیروت: دارالفکر.##ابوالفداء، اسماعیل بن علی (2007م). تقویم البلدان. چاپ اول. قاهره: مکتبة الثقافة الدینیة.##ابونعیم، احمد بن عبدالله (1410ق). تاریخ أصبهان. جلد 1. محقق و مصحح: حسن سید کسروی. بیروت: دارالکتب العلمیه.##اصطخری، ابراهیم بن محمد (1927م). مسالک الممالک. محقق/ مصحح: ابوزید احمد بن سهل. بیروت: دارصادر.##اعتمادالسلطنه، محمد بن حسن علی (1367). مرآةالبلدان. جلد اول. محقق و مصحح عبدالحسین نوایی و هاشم محدث. تهران: دانشگاه تهران.##بارتولد، واسیلی ولادیمیروویچ (1372). جغرافیای تاریخی ایران. ترجمة حمزة سردادور. چاپ سوم. تهران: توس.##بروسوی، محمد بن علی (1427ق). اوضح المسالک الی معرفة البلدان و الممالک. محقق و مصحح: مهدی عبدالرواضیه. بیروت: دار الغرب الاسلامی.##بلاذری، احمد بن یحیی (1988م). فتوح البلدان. چاپ اول. بیروت: دارو مکتبه الهلال.##بیانی، شیرین (۱۳۵۵). شامگاه اشکانیان بامداد ساسانیان. تهران: دانشگاه تهران.##حدود العالم من المشرق الى المغرب (1423ق). مؤلف ناشناخته. القاهره: الدار الثقافیة للنشر.##پاتس، دنیل تی (1388). باستانشناسی ایلام. ترجمة زهرا باستی. چاپ دوم. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت).##پیگولوسکایا، ن (1387). شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان. ترجمة عنایت‌الله رضا. چاپ چهارم. تهران: علمی ـ فرهنگی.##تفضلی، احمد (1389). تاریخ ادبیات پیش از اسلام. به کوشش دکتر ژاله آموزگار. چاپ ششم. تهران: سخن.##حافظ ابرو، عبدالله بن لطف‌الله (1375). جغرافیای حافظ ابرو. محقق/ مصحح: صادق سجادی. تهران: میراث مکتوب.##حمیری، محمد بن عبد المنعم (1984م). الروض المعطار فی خبر الاقطار. چاپ دوم. محقق و مصحح: احسان عباس. بیروت: مکتبه لبنان ناشرون.##دریایی، تورج (1392). امپراتوری ساسانی. ترجمة خشایار بهاری. چاپ اول. تهران: فرزان روز.##ـــــــــــ (1392). ناگفته‌های امپراتوری ساسانیان. ترجمة آهنگ حقانی و محمود فاضلی بیرجندی. چاپ دوم. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.##دیاکونف، میخائیل میخائیلوویچ (1384). تاریخ ایران باستان. ترجمة روحی ارباب. چاپ پنجم. تهران: علمی و فرهنگی.##سعیدیان، عبدالحسین (۱۳۷۵). مردمان ایران. تهران: علم و زندگی.##شاپورشهبازی، علیرضا (1389). تاریخ ساسانیان. چاپ اول. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.##شیپمان، کلاوس (1390). مبانی تاریخ پارتیان. ترجمة هوشنگ صادقی. چاپ سوم. تهران: فرزان روز. ##ــــــــــــ (1390). مبانی تاریخ ساسانیان. ترجمة کیکاوس جهانداری. چاپ سوم. تهران: فرزان روز.##طبری، ابوجعفر محمد بن جریر (1967م). تاریخ الامم و الملوک. تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم. جلد دوم و چهارم. بیروت: دارالتراث.##فرای، ریچارد نیلسون (1388). تاریخ باستانی ایران. ترجمة مسعود رجب‌نیا. چاپ چهارم. تهران: علمی ـ فرهنگی.##کرمى، محمد بن احمد (بی‌تا). أحسن التقاسیم. چاپ دوم. بیروت: دار صادر.##کالج، مالکوم (1391). اشکانیان (پارتیان). ترجمة مسعود رجب‌نیا. چاپ پنجم. تهران: هیرمند.##کرشاسپ چوکسی، جمشید (1387). ستیز و سازش. ترجمة نادر میر سعیدی. چاپ چهارم. تهران: ققنوس.##کریستن‌سن، آرتور (1390). ایران در زمان ساسانیان. ترجمة رشید یاسمی. چاپ هفتم. تهران: صدای معاصر.##گروهی از خاورشناسان فرانسوی (۱۳۴۶). تمدن ایرانی. ترجمه عیسی بهنام. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. مارکوارت، یوزف (1373). ایرانشهر بر مبنای جغرافیای موسی خورنی. ترجمة مریم میر احمدی. چاپ اول. تهران: اطلاعات.##محمدیفر، یعقوب (۱۳۹۰). باستانشناسی و هنر اشکانی. چاپ سوم. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).##مسعودی، ابوالحسن علی بن الحسین بن علی (1409ق). مروج الذهب و معادن الجوهر. تحقیق: اسعد داغر. چاپ دوم. قم: دارالهجرة.##مقدسی، مطهر بن طاهر (بی‌تا). البدء و التاریخ. جلد سوم. بیجا: مکتبة الثقافة الدینیة.##مهرابی، طهمورث؛ جلیلیان، شهرام (۱۳۹۴). «کاپادوکیه نگهدارندة فرهنگ و سنّت هخامنشیان در آسیای کوچک». مطالعات تاریخ فرهنگی: انجمن ایرانی تاریخ. س 7. ش 26. ص 133-۱۵۹.##نولدکه، تئودور (1388). تاریخ ایرانیان و عرب‌ها در زمان ساسانیان. ترجمة عباس زریاب. چاپ سوم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.##ورستاندیک، اندره (1386). تاریخ امپراطوری اشکانیان. ترجمة محمود بهفروزی. چاپ اول. تهران: جامی.##ولسکی، یوزف (1388). شاهنشاهی اشکانی. ترجمة مرتضی ثاقب‌فر. چاپ چهارم. تهران: ققنوس.##ویسهوفر، یوزف (1390). ایران باستان. ترجمة مرتضی ثاقب‌فر. چاپ یازدهم. تهران: ققنوس.##وینتر، بئاته، انگلبرت دیگناس (1386). روم و ایران دو قدرت جهانی در کشاکش و همزیستی. ترجمة کیکاووس جهانداری. چاپ اول. تهران: فرزان روز.##یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله (1995م). معجم البلدان. جلد سوم. چاپ دوم. بیروت: دار صادر.##الیعقوبى، احمد بن اسحاق (1422 ق). البلدان. محقق و مصحح: محمد امین ضناوی. چاپ اول. بیروت: العلمیه.##
Adams, R.M. (1962). “Agricultur and urban life in early southwestern Iran”. Science. 136.##Boucharlat, Remy (1999). “Empires perses d Alexandr aux sasanides”. dossiersd archeology. no. 243.##Briant, P. (2013). Susa and Elam in Achaemenid Empire. in The Palace of Darius at Susa: The Great Royal Residence of Achaemenid Persia, Edited by Jean Perrot, with an introduction by John Curtis. translated by Gerard Collon with editing by Dominique Collon. I. B. London. New York: Tauris & CoLtd.##Chevalier, N. (2013). The Discoverers of the Palace of Susa. in The Palace of Darius at Susa: The Great Royal Residence of Achaemenid Persia. Edited by Jean Perrot. with an introduction by John Curtis. translated by Gerard Collon with editing by Dominique Collon. I. B. London, New York: Tauris & CoLtd.##Daryaee, Touraj. (2002). Sahrestaniha -i Eranshahr: A Middle Persian text on late antique geography. Epic and history: with parallel English and Persian translation/ [edited and translated by] Touraj Daryaee. California: Mazda Publishers.##Ghirshman, R. (1953). Travaux de la mission archeologique francaise. en susiane en 1952- 1953, Syria, XXX: 231-233.##Marcellinus, Ammianus (1972). Ammianus Marcellinus with an English translation by John C. Rolfe. Volume II. London: Harvard University Press.##Marquart, J. (1931). A Catalogue of the prouincial of Eranshar, edited by G. Messina. Rome.##Wenke, R.J. (1975-1976). “Imperial investments and agricultural developments in Parthian and sasanian Khuzestan: 150 B.C. to A.D. 640”, in Mesopotamia, 10-11, 31-221.##
)