با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسنده

استادیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور

چکیده

خاندان اسحاقیه در غرب گیلان، به‌خصوص منطقة فومن، سالیان زیادی (از قرن هفتم تا دهم هجری) دارای قدرت و فرمانروایی بودند.این خاندان از دورة مغول، با حکومت‌های گوناگونی در ایران مواجه شدند و غالباً، به استقلال، در منطقه فرمانروایی می‌کردند؛ ولی در زمان حکومت صفویه، به‌ویژه از اواخر دورة شاه اسماعیل اول، قدرت سیاسی آنها زوال یافت و تقریباً مطیع دولت مرکزی شدند. سرانجام، این خاندان در زمان شاه عباس اول، در سال 1000ق، به‌دلیل رقابت درون منطقه‌ای و سیاست تمرکزگرایی دولت مرکزی، از بین رفتند.
در این پژوهش، با روش توصیفی و تحلیلی، به بررسی موقعیت سیاسی و اجتماعی حُکام اسحاقیه در غرب گیلان عصر صفوی، و رابطة آنها با حکومت صفوی و آل کیا در شرق گیلان، پرداخته می‌شود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که خاندان اسحاقیه، با استفاده از موقعیت جغرافیایی و جایگاه مناسب خاندان خود، توانستند سالیان متمادی در غرب گیلان حکومت کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Eshaqiyeh Family in the Guilan of the Safavid Period

نویسنده [English]

  • . .

.

چکیده [English]

Eshaqiyeh family had power and rule in the West of Guilan, especially in the Fouman area for many years of the seventh to tenth century Hijri. This family faced, from the Mongol period, with a variety of governments in Iran, often ruled in  independence in the region. During the Safavid rule, particularly from the late Shah Isma’il I era, their political power weakened and became almost obedient to the central government. Eventually, this family was destroyed during the reign of Shah Abbas I in the year 1000 Hijri, due to intra-regional rivalry and the central government’s centralization policy.
In this research, by descriptive and analytical method, political and social situation of Eshaqi rulers in the west of Guillan during the Safavid era, their relationship with the Safavid and Al-e Kia rule in east Guilan are discussed.
The results of the research show that the Eshaqiyeh family, by using their geographical position and the proper position, managed to spend many years in western Guilan province.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Eshaqiyeh family
  • Biyh pas Guilan
  • the Safavid government
  • local government of Al-e Kia
امینی هروی، امیر صدرالدین ابراهیم (1383). فتوحات شاهی. تصحیح، تعلیق، توضیح و اضافات محمدرضا نصیری. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.##اسکندربیگ منشی ترکمان (1382). عالم آرای عباسی. زیر نظر ایرج افشار. جلد 1. چاپ سوم. تهران: امیرکبیر.##پارسادوست، منوچهر (1377). شاه تهماسب اول. تهران: سهامی انتشار.##پرتو، افشین (1379). تاریخ گیلان از آغاز تا برپایی جنبش مشروطه. رشت: حرف نو.##جهانگشای خاقان (1364). مقدمه و پیوست الله دتا مضطر. اسلام آباد. مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.##جنابدی، میرزا بیگ (1378). روضه الصفویه. به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد. چاپ اول. تهران: بنیاد موقوفات محمود افشار.##الحسینی قمی، قاضی احمد بن شرف‌الدین (1359). خلاصةالتواریخ. تصحیح احسان اشراقی. جلد 1. تهران: دانشگاه تهران.##الحسینی، خورشاه بن قباد (1379). تاریخ ایلچی نظام شاه. تصحیح و تحشیه و توضیح و اضافات محمدرضا نصیری و کوئیچی هانه‌دا. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.##حسینی استرآبادی، سید حسین بن مرتضی (1366). تاریخ سلطانی از شیخ صفی تا شاه صفی. به کوشش احسان اشراقی. تهران: علمی.##خواندمیر، غیاث‌الدین بن همام‌الدین حسینی (1362). حبیب‌السیر. مقدمة جلال‌الدین همایی. زیر نظر محمد دبیرسیاقی. جلد 4. تهران: خیام.##رابینو، هـ. ل (1369). فرمانروایان گیلان. ترجمة جکتاجی و رضا مدنی. رشت: گیلکان.##روملو، حسن بیگ (1384). احسن‌التواریخ، تصحیح و تحشیه عبدالحسین نوایی. جلد 2و3. تهران: اساطیر.##سام میرزا صفوی (بی‌تا). تذکره تحفه سامی. تصحیح و مقدمه رکن‌الدین همایون فرخ. تهران: سهامی چاپ و انتشارات کتب ایران.##سرتیپ‌پور، جهانگیر (1356). نشانی‌هایی از گذشته دور گیلان و مازندران. تهران: خرمی‌.##شیرازی، علامه قطب‌الدین محمود (1369). درةالتاج. بخش نخست. به کوشش و تصحیح محمد مشکوة. تهران: حکمت.##طباطبایی، جواد (1384). دیباچه‌ای بر نظریة انحطاط ایران. چاپ چهارم. تهران: نگاه معاصر.##غفاری قزوینی، قاضی احمد (1343). تاریخ جهان آرا. سعی و همت مجتبی مینوی. تهران: حافظ.##فاخته جوبنه (1383). کرونولوژی تاریخ گیلان. رشت: گیلکان.
فومنی، عبدالفتاح (1353). تاریخ گیلان. تصحیح عطاءالله تدین. تهران: فروغی.##ــــــــــ (1349). تاریخ گیلان. تصحیح و تحشیه منوچهر ستوده. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.##کیاء گیلانی، سید احمد بن محمد (1409ق). سراج الانساب. تحقیق مهدی رجائی. قم: کتابخانة عمومی آیه الله العظمی مرعشی نجفی.##کریمی تیمجانی، حسن (1382). تاریخ رانکوه. تهران: انتشارات آن.##کاشانی، ابوالقاسم عبدالله بن محمد (1384). تاریخ اولجایتو. اهتمام مهین همبلی. تهران: علمی ـ فرهنگی.##لاهیجی، علی بن شمس‌الدین (1352). تاریخ خانی. تصحیح و تحشیه منوچهر ستوده. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.##مرعشی، میر تیمور (1364). خاندان مرعشی مازندران. تصحیح منوچهر ستوده. تهران: اطلاعات.##ظهیرالدین مرعشی (1364). گیلان و دیلمستان. تصحیح و تحشیه منوچهر ستوده. چاپ دوم. تهران: اطلاعات.##منشی قزوینی، بوداق (1999م). جواهر الاخبار. به کوشش محمدرضا نصیری ـ کوئیچی هانه دا. توکیو: مؤسسه مطالعات فرهنگ‌ها و زبان‌های آسیا و آفریقا.##نوایی، عبدالحسین (اهتمام)، (1347و 1368). شاه اسمعیل صفوی (مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی،همراه با یادداشت‌های تفضیلی). تهران: بنیاد فرهنگ ایران و چاپ تهران. ارغوان.##ــــــــــ (1367). شاه عباس (مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی، همراه با یادداشت‌های تفضیلی). جلد 1. تهران: زرین.##نوزاد، فریدون (1373). نامه‌های خان احمد خان گیلانی. تهران: بنیاد موقوفات محمود افشار.##واله اصفهانی، محمدیوسف (1372). خلدبرین (ایران روزگار صفویان). کوشش میرهاشم محدث. تهران: بنیاد موقوفات محمود افشار.##وحید قزوینی، میرزا محمدطاهر (1383). تاریخ جهان آرای عباسی. مقدمه، تصحیح و تعلیقات سید سعید میر محمد صادق. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.##
Kasheff, Manouchehr. Gilan history under the Safavids. Encyclopaedia Iranica.vol.x. www.iranicaolin.org/articles/gilan##