با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ دانشگاه بین‌المللی امام خمینی

2 کارشناسی ارشد تاریخ دانشگاه بین‌المللی امام خمینی

چکیده

قزوین، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شهرهای ایران عصر صفوی، در دورة پایتختی به اوج توسعه، رونق و آبادانی خود دست یافت. اما پس از حدود چهار دهه، پایتخت از قزوین به اصفهان منتقل شد و بدون تردید این انتقال پیامدهای مهمی برای شهر قزوین به‌همراه داشت. در واقع انتظار می‌رفت، رونق و آبادانی این شهر به‌زودی از میان برود. چرا که بدیهی بود مرکزیت سیاسیِ یک شهر می‌توانست به‌میزان قابل ملاحظه‌ای در توسعه و رونق آن شهر مؤثر واقع شود و در نتیجه از مرکزیت افتادن آن نیز به همان میزان در زوال آبادانی آن شهر اثرگذار باشد. اما یافته‌های این پژوهش که عمدتاً بر اساس گزارش سیاحان و سفرنامه‌نویسان اروپایی تدوین یافته، نشان می‌دهد، گرچه با انتقال پایتختی از قزوین به اصفهان، از اهمیت سیاسی این شهر به‌میزان قابل توجهی کاسته شد، اما بنابر علل و عوامل دیگری، این انتقال تأثیر منفی چندانی بر اهمیت اقتصادی و رونق تجاری و بازرگانی قزوین ننهاد و این شهر پس از انتقال پایتخت هم، همچنان به رونق تجاری و بازرگانی خود ادامه داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Economic and Trade Status of Qazvin During the Safavid Era (After Being the Capital)

نویسندگان [English]

  • Bagher Ali ʻAdelfar ʻAdelfar 1
  • Zahra Ali-Mohammadi 2

1

2

چکیده [English]

Qazvin as one of the most important Iranian cities at the Safavid reign, when it was the capital, reached the peak of its development. But after about four decades when the capital moved from Qazvin to Isfahan, without any doubt, this transferring had significant consequences for Qazvin city. In fact, it was expected that the development of the city would be rapidly lost. Since it is obvious that the political centralism of a city could be effective, to a considerable extent, in its development and as a result, its lack of centralism has the opposite effect. From current study, which was conducted through using itineraries and reports of the travelers and ambassadors and reviewing financial documents and the works of historians was concluded that though changing the political capital from Qazvin area to Isfahan area, led to considerable decrease of the political significance of the city, due to other factors, moving of the capital had not much negative effects on the economic and commercial life of the area, and this condition stayed continuous until the Qajar dynasty which led to new situations in the economy of northern areas of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qazvin
  • the Safavids
  • moving the capital
  • economic status
  • Business
اسکندربیگ منشی ترکمان (1350). تاریخ عالم‌آرای عباسی. جلد2. تصحیح ایرج افشار. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.
اسنادی از روابط ایران و روسیه از صفویه تا قاجار، ترجمة رحیم مسلمانیان قبادیانی و بهروز مسلمانیان قبادیانی. ویرایش و توضیحات حسین احمدی. مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی (وزارت امور خارجه). تهران: 1387.
اشپولر، برتولد (1380). تاریخ ایران دورة صفویان، «قالیبافی و نساجی». پژوهش از دانشگاه کمبریج. ترجمة یعقوب آژند. تهران: جامی.
اصفهانی، محمدمعصوم بن خواجگی (1368). خلاصـالسیر، تاریخ روزگار شاه صفی صفوی. زیر نظر ایرج افشار. تهران: علمی.
اوتر، ژان (1363). سفرنامه. ترجمة علی اقبالی. تهران: جاویدان.
اولیاء چلبی، محمد ظلی ابن درویش (1314). سیاحتنامه سی. دردنجی جلد. طابعی احمد جودت. اقدام مطبعه سی. ایلک طبعی. استانبول.
اولیویه، گیوم آنتوان (1371). سفرنامة الیویه، تاریخ اجتماعی-اقتصادی ایران در دوران آغازین عصر قاجار. ترجمة محمدطاهرمیرزا. تصحیح غلامرضا ورهرام. تهران: اطلاعات.
اولئاریوس، آدام (1380). سفرنامه. ترجمة احمد بهپور. تهران: ابتکار نو.
باستانی پاریزی، محمدابراهیم (1378). سیاست و اقتصاد عصر صفوی. چاپ اول. تهران: انتشارات صفی‌علیشاه.
بیات، اروج‌بیگ (1338). دون ژوان ایرانی. ترجمة مسعود رجب‌نیا. تهران: بنگاه ترجمه و نشرکتاب.
تاورنیه، ژان باتیست (1336). سفرنامه. ترجمة ابوتراب نوری. با تجدید نظر کلی و تصحیح دکتر حمید شیرانی. تهران: کتابخانة سنایی.
تجارت در جهان اسلام. جمعی از مؤلفان. تهران: نشر کتاب مرجع. 1389.
دلاواله، پیترو (1384). سفرنامه. ترجمة شعاع‌الدین شفا، تهران: علمی فرهنگی. چاپ چهارم.
رازی، امین‌احمد (1378). تذکره هفت اقلیم، تصحیح و تعلیقات و حواشی محمدرضا طاهری. جلد3. تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما).
سیوری، راجر (1366). ایران عصر صفوی. ترجمة کامبیز عزیزی. تهران: انتشارات سحر. چاپ دوم.
شاردن، ژان (1374). سفرنامه. ترجمة اقبال یغمایی. چاپ اول. تهران: توس.
شرلی (1378). سفرنامه برادران شرلی. ترجمة آوانس. به‌کوشش علی دهباشی. چاپ دوم. تهران: نشر به‌دید.
طاهری، ابوالقاسم (1383). تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران. تهران: علمی و فرهنگی. چاپ چهارم.
فریر، رانلد (1380). تاریخ ایران دورة صفویان، «تجارت در دورة صفویان». پژوهش از دانشگاه کمبریج. ترجمة دکتر یعقوب آژند. تهران: جامی.
فلسفی، نصرالله (1347). زندگانی شاه عباس اول. تهران: دانشگاه تهران. چاپ چهارم.
فلور، ویلم (1367). اشرف افغان بر تختگاه اصفهان. ترجمة ابوالقاسم سری. تهران: توس.
فیگوئروا، دن گارسیا دسیلوا (1363). سفرنامه. ترجمة غلامرضا سمیعی. تهران: نشر نو.
قزوینی، ابوالحسن (1367). فوایدالصفویه. تصحیح مریم میر احمدی. تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
قمی، قاضی احمد بن شرف‌الدین حسینی (1383). خلاصـالتواریخ. جلد 1. تصحیح احسان اشراقی. چاپ دوم.تهران: دانشگاه تهران.
کاتف، فدت آفاناس یویچ (1356). سفرنامه. ترجمة محمدصادق همایونفرد؛ تهران: کتابخانة ملی ایران.
کارری، جوانی فرانچسکو (1383). سفرنامه. مترجمان عباس نخجوانی و عبدالعلی کارنگ. تهران: علمی و فرهنگی.
ملکم، سرجان (1383). تاریخ ایران. ترجمة میرزا اسماعیل حیرت. جلد2. تهران: سنایی.
منجم یزدی، ملا جلال‌الدین (1366). تاریخ عباسی. به‌کوشش سیف‌الله وحیدنیا. تهران: وحید.
نامه‌های شگفت‌انگیز (کشیشان فرانسوی در دوران صفویه و افشاریه). ترجمة دکتر بهرام فره‌وشی. تهران: مؤسسة علمی اندیشة جوان. 1370.
واله قزوینی، محمدیوسف (1382). خلدبرین، ایران در روزگار شاه صفی و شاه عباس دوم. به‌کوشش محمدرضا نصیری. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. چاپ دوم.
ورجاوند، پرویز (1377). سیمای تاریخ و فرهنگ قزوین. ]بی‌جا[، نشر نی.
Herbert, Thomas (2005). Travel In Persia. London: Routledge.