نوع مقاله : pajoheshi

نویسندگان

• جواد* سخا ¹
• غلامحسین زرگری نژاد ²
• عطالله حسنی ³
• سهراب یزدانی ⁴

¹ دانشجوی دکترای تاریخ ایران اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

² استاد گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

³ دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی

⁴ دانشیار گروه تاریخ دانشگاه خوارزمی

چکیده

با شروع حرکت مشروطه‌خواهی مردم تبریز، تعدادی از واعظان آن شهر به آن حرکت تاریخی پیوستند و در ردیف رهبران مشروطیت قرار گرفتند و در بسیاری از مسائل مرتبط با مشروطیت تبریز، حضور مؤثر یافتند که از مهم‌ترین آنها ایجاد نیروی نظامی مجاهد بود. با شروع استبداد صغیر ویورش گستردة مخالفان مشروطیت به تبریز و ایستادگی مجاهدان در برابر آنان، وعاظ به یاری مجاهدان شتافتند و در باز پس گیری مشروطیت نقشی بسیار مؤثر ایفا نمودند.
در این پژوهش کوشش شده است با تکیه بر منابع و تحقیقات معتبر تاریخی و با پیروی از روش پژوهش توصیفی-تحلیلی، پس از نگاهی گذرا به شروع حرکت مشروطه‌خواهی مردم تبریز، پیوستن وعاظ به آن، نقش آنان در ایجاد نیروی نظامی و برخی تحولات دیگر، پاسخی برای این سؤالات به دست آید که: دلایل و عوامل پیوستگی واعظان به جنبش مقاومت چه بود؟ آنان در سخنان خود بر چه موضوعات و محورهایی تاکید داشتند؟ دستاورد پژوهش حاضر حاکی از آن است که وعاظ، جنبش مقاومت را کوششی ستودنی برای برپایی دوباره مشروطیت می‌دانستند و باور داشتند که برای تحقق این امر، حضور یک نیروی مذهبی-فکری در کنار نیروی نظامی، امری لازم است. آنان در سخنان خود بر پایبندی به آرمان‌های مشروطیت، هم‌خوانی مشروطیت و رفتار مجاهدان با مبانی شرع، تضاد استبداد با مبانی دینی، ضرورت توسعه و پیشرفت کشور در سایة اهداف مشروطیت و از همه مهم‌تر تشویق و کمک به انجام مقاومت همه جانبه در برابر طرفداران محمدعلی‌شاه تأکید داشتند.

کلیدواژه‌ها

• وعاظ
• مشروطیت
• مجاهدان
• تبریز
• جنبش مقاومت

عنوان مقاله [English]

Preachers and the Resistance Movement of Tabriz

نویسندگان [English]

• Javad Sakha ¹
• Gholam-Hossein Zargarinezhad ²
• Ataollah Hasani ³
• Sohrab Yazdani ⁴

¹

²

³

⁴

چکیده [English]

With the beginning of the Constitutional Movement of people in Tabriz, some of its preachers joined the Movement based on some former connections that they had with the reformist elements of the city. The preachers used their abilities and some unique guild privileges so that they were considered among the leaders of Constitutionalism in a short time. Thus, they actively participated in some constitutionalism related issues, the most important of which was forming “Mojahed” military forces. Due to some reasons, these two groups soon found common objectives and interests and became close comrades. Beginning with “lesser Despotism” and the attacks of anti-constitutionalists and the resistance of Mojaheds against them, Preachers, after a short hesitation, hurried to help “Mojaheds” and tried to turn the Resistance Movement from a pure military issue into a multifaceted attempt based on various national elements. Due to their familiarity with religious teachings and their use of preaching abilities, the preachers benefited from their social position among people to motivate people to accompany “Mojaheds” and responded to the religious attacks of the opponents of Constitutionalism. They also actively participated in some staff issues which were necessary for organizing the Resistance Movement. After reviewing the beginning of Constitutionalism Movement in Tabriz, the joining of preachers to the Movement, their role in forming military forces and some other changes, and based on reliable historical sources and research, this study tries to use a descriptive-analytical method to answer the following questions: what causes and reasons made preachers join the Resistance Movement? What subjects and issues did they emphasize in their preaches? The findings of this research reveal that Preachers considered the Resistance Movement as an admirable attempt for reviving constitutionalism. They believed that for this purpose the presence of religious-intellectual forces was necessary along with military forces. In their preaches they focused on faithfulness to the ideals of Constitutionalism, conformity of Constitutionalism and Mojaheds behavior with the religious principles, the opposition of despotism with religious principles and the necessity of development and progress of the country based on the objectives of Constitutionalism. As the most important thing, they focused on encouraging and helping multifaceted resistance against the supporters of Muhammad Ali Shah. This research is a study in the field of local historical studies of Tabriz in one of important periods of contemporary history of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

• Preachers
• constitutionalism
• Tabriz
• Mojaheds
• Resistance Movement