با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور

2 عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور

چکیده

طی دورة بیست ساله حکومت رضا شاه در ایران، اقداماتی برای نوسازی جامعه تحقق یافته بود که بر جامعه عشایر، به‌ویژه عشایر استان لرستان ، تغیرات بسیاری را تحمیل کرد. رضا شاه بدون در نظر گرفتن بنیان‌های اقتصادی، فرهنگی و نظامی حاکم بر جامعه سنتی عشایر، تصمیم به مقابله با این سنت‌ها گرفت. او ابتدا شورش‌های عشایری را سرکوب کرد؛ سپس با اعمال زور و خلع سلاح، عشایر را  به یکجانشینی واداشت و فرهنگ و سنن جامعه شهری را بر آنان تحمیل کرد. اجرای این سیاست با بی‌اعتنایی به مقتضیات زندگی ایلی و عشایری و نبود برنامه پیشرفت و، در حوزة عمل، دخالت و درک نادرست مجریان آموزش ندیده و توجیه‌نشده ، که اغلب رشوه‌گیر و خشن بودند، منجر به نارسایی‌های جدی سیاست عشایری دولت پهلوی اول در میان ایلات و عشایر لر شد.
هدف این پژوهش، بررسی چگونگی اجرای اهداف سیاسی و نظامی سیاست‌های رضاشاه بر جامعه سنتی عشایر لرستان و شناسایی پیامدهای این سیاست‌ها و ارزیابی آسیب‌های آن به جامعه عشیره‌‌ای لر است.

کلیدواژه‌ها

آوری،پیتر.(1382). تاریخ معاصر ایران.  ج 2. ترجمه محمد رفیع مهرآبادی. تهران: عطایی.
افشاری سیستانی، ایرج (1364). مقدمه ای بر شناخت ایلها، چادرنشینان و طوایف عشایری در ایران. تهران: مؤسسه آموزشی انتشاراتی نسل دانش.
اکبری، محمدعلی(1384). تبارشناسی هویت جدید ایرانی. تهران: علمی و فرهنگی.
اردلان، امان الله خان (1372). خاطرات حاج عزالممالک اردلان زندگی در دوران شش پادشاه. ،تنظیم و تحشیه باقر عاقلی .تهران: نامک.
امان اللهی بهاروند، سکندر (1371). قوم لر پژوهشی درباره پیوستگی قومی و پراکندگی جغرافیایی لرها در ایران. تهران: انتشارات آگاه.
______(1378). کوچ نشینی در ایران پژوهشی درباره ایلات و عشایر. تهران:آگاه.
امیراحمدی، احمد (1373 الف). خاطرات نخستین سپهبد ایران. به کوشش غلامحسین زرگری نژاد. تهران: موسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی.
_______(1373 ب) اسناد نخستین سپهبد ایران. به کوشش سیروس سعدوندیان. تهران: موسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی .
ادموند، ک. (1362). یادداشتهایی دربارة لرستان. ترجمة سکندر امان الهی بهاروند. تهران: بابک.
ایزدپناه،حمید. (1363) آثار باستانی و تاریخی لرستان. ج 1.تهران:آگاه .
_______(1376). تاریخ جغرافیای اجتماعی لرستان. ج 1. تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
ایوانف، س.م.(1356). تاریخ نوین ایران. ترجمه هوشنگ تیز آبی و حسن قائم پناه . تهران: انتشارات اسلوج .
بیات، کاوه(1373). عملیات لرستان(اسناد سر تیپ محمد شاهبختی 1303-1306 ش) تهران: انتشارات شیرازه.
بهار(ملک الشعراء)،محمد تقی (1379). تاریخ مختصر. احزاب سیاسی ایران (انقراض قاجاریه).ج 2.تهران: امیر کبیر.
بهمن بیگی، محمد (1355). تاریخچه مختصری از فعالیتهای اداره کل آموزش عشایری. تهران:سازمان برنامه و بودجه.
پهلوی، رضا (1345). یادداشتهای رضاشاه. به کوشش علی نصیری. تهران: چاپ مطبوعات شاه.
_______ (1350). سفرنامه مازندران. تهران.مرکز پژوهشی و نشر فرهنگ سیاسی دوران پهلوی.
حجتی، ابوالمجد (1377) . عبور از عهد پهلوی در گیر و دار و فرهنگ. تهران: نشر محسن .
 حسینی فسایی، حسین (1367). فارسنامه ناصری. ج 2. تصحیح و تحشیه دکتر منصور رستگار فسایی.تهران: امیر کبیر.
جلایر، رضا قلی خان(1376). در راه پشتکوه. به کوشش کاوه بیات . خرم آباد: شقایق.
جمالزاده، محمدعلی(1376). گنج شایگان اوضاع اقتصادی ایران. زیر نظر ایرج افشار از نسخه چاپ برلین . 1335 هجری. تهران: انتشارات و چاپ دانشگاه.
جهانبانی، امان الله(1380). سرباز ایرانی و مفهوم آب و خاک به کوشش پرویز جهانبانی . تهران: فردوس.
خواجه نوری، ابراهیم(1357). بازیگران عصر طلایی. سپهبد امیراحمدی. تهران: جاویدان.
خدا بخشی، حاجی رضا (1371). عشایر لرستان. قم: انتشارات دارنشر.
داگلاس آمریکایی (1377). ویلیام اورویل. ترجمه حمید دالوند و شیرین وطن دوست. بی جا.
دنسترویل، آگرا (1361) . خاطرات ژنرال دنسترویل سرکوبگر جنگل.  ترجمه حسین انصاری. با مقدمه تحلیلی علی دهباشی.تهران: فرزان .
راولینسون، هنری (1362). سفرنامه (گذر از ذهاب به خوزستان). ترجمه سکندر امان اللهی بهاروند. تهران: انتشارات آگاه .
رحیم زاده صفوی، علی اصغر (1362). اسرار سقوط احمدشاه. به کوشش احمد دهگان. تهران: فردوس.
رزم آرا، حاجعلی (1382). خاطرات و اسناد. به کوشش کامبیز رزم آرا. تهران: نشر پژوهش شیرازه.
_______(1320). جغرافیای نظامی ایران(لرستان). تهران:بی نا.
ساکی، علی محمد (1342). جغرافیای تاریخی لرستان. خرم آباد: کتابفروشی محمدی.
ستوده، سید یداله (1388). شورش لرستان. خرم آباد: انتشارات افلاک .
سهرابی، علی(1373). آموزش و پرورش در عشایر ایران. شیراز: چاپ دانشگاه شیراز.
غنی، سیروس (1356). برآمدن رضا خان تهران: اسلوج.
قراگوزلو، علی اکبر (1383). جنگهای لرستان. تهران: انتشارات اقبال .
کرونین، استفانی (1383). رضاشاه و شکل گیری ایران نوین. ترجمه مرتضی ثاقب فر. تهران :جامی.
قهرمانی ابیوردی، مظفر(1330). تاریخ وقایع عشایری فارس. تهران:علمی.
کیاوند، عزیز(1374). در برزخ گذار. تهران: علمی و فرهنگی.
گروته، هوگو(1369). سفرنامه هوگو گروته. ترجمه مجید جلیل وند. تهران: مرکز.
لمبتون، آن (1362). مالک و زارع. ترجمه منوچهر امیری. تهران: علمی و فرهنگی.
مورتسن، اینگه دمانت (1373). کوچ نشینان لرستان. ترجمه محمد حسین آریا . تهران: نشر پژوهنده.
مکی، حسین (1362). تاریخ بیست ساله ایران. ج 6. تهران: نشر ناشر.
نقیب زاده، احمد (1373). دولت رضا شاه و نظام ایلی.  تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
والیزاده معجزی، محمدرضا (1380). تاریخ لرستان روزگار قاجار. تهران: انتشارات حروفیه.
_______(1382). تاریخ لرستان روزگار پهلوی، تهر ان: انتشارات حروفیه.
_______(1356). سفرهای رضاشاه کبیر به لرستان خرم آباد : فرهنگ و هنر لرستان.
واعظ شهرستانی ، نفیسه (1388). سیاست عشایری دولت پهلوی اول. تهران: نشر تاریخ ایران.
ویلسن، آرنولد (1374). سفرنامه ویلسن ترجمه حسین سعادت نوری. تهران: وحید.
یکرنگیان،میر حسین (1384). سیری در تاریخ ارتش ایران از آغاز تا شهریور 1320. تهران:خجسته.
مقالات
بهرامی، روح الله (1377). «سیاست های قومی پهلوی اول در قبال قوم لر». فصلنامه  مطالعات راهبردی . شماره 1.تهران.
_______(1374) « مرزبان سرزمین ایلام». مجله تحقیقات اسلامی. سال دهم. شماره 1و 2.
تقی شهسواری (1376). "کشف حجاب در لرستان به روایت اسناد". شقایق، سال 1.شماره 3و 4. پائیز وزمستان.
روزنامه ها و مجلات
اطلاعات. 26 آذر 16/1308 دسامبر 1929.
اطلاعات. 9 مرداد 5/1309 ربیع الاول 1349.
اطلاعات. «تربیت عشایر». 29 آذر 1307.
اطلاعات. 11 آذر ماه 19/1307 جمادی الثانی 2/1347  دسامبر 1928.
حبل المتین. سال سی و هشتم. شماره 5.سه شنبه 10 دی ماه 1308.
ناهید. شماره 14. سه شنبه 17 فروردین 1307. ربیع . الثانی 1347.
ناهید. سال هشتم .شماره 81 . شنبه 28 اردیبهشت ماه 1308.7 ذیحجه 1348
اسناد آرشیوی
آرشیو سازمان اسناد ملی ایران . سند شماره13/66/14-299
مرکز اسناد مطالعات تاریخ معاصر ایران.کارتن نمره 29. دوسیه 10 .ذی حجه 1340 ص 1و 2.
آرشیو سازمان اسناد ملی ایران، سند شماره 15/58/1-239
آرشیو سازمان اسناد ملی ایران، سند شماره 13 ، کد 11/37/11-293.
آرشیوسازمان اسناد ملی ایران. سند شماره 290000577  به شماره فیش 00020084.
آرشیو سازمان اسناد ملی ایران .سند شماره 297028112 . سال 1307.
آرشیوسازمان اسناد ملی ایران. سند شماره  297024490 . شماره فیش 184001، سال 1308.
آرشیوسازمان اسناد ملی ایران. سند شماره  297034437 . سال 1313