نوع مقاله : pajoheshi
نویسنده
دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.
10.30473/lhst.2024.70689.2895
چکیده
قزوین در چند سده اخیر بویژه از دوره صفوی به بعد به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و تاریخی خود، همواره متأثر از تحولات مهم سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بوده است. این تحولات همه جنبه‌های زندگی شهری بویژه جمعیّت قزوین را تحت تأثیر قرار داده است. از این رو، در این پژوهش تلاش می‌گردد با روش تحلیلی ـ تطبیقی و با هدف توضیح مهمترین مؤلفه‌های تأثیرگذار بر تغییرات جمعیتی، این تغییرات مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. بر مبنای یافته‌های پژوهش تغییرات جمعیتی قزوین ارتباط مستقیمی به تحولات کلی و عمومی در سطح کشور داشته است. در واقع مجموعه عواملی همانند عامل سیاسی (انتقال پایتخت)، عامل اجتماعی (جابجایی‌های گروه‌های مختلف قومی ـ قبیله‌ای)، عامل نظامی (جنگ‌های متعدد)، عامل اقتصادی (رونق یا رکود اقتصادی) و عوامل طبیعی (بیماری و زلزله) بیشترین دگرگونی‌های جمعیتی در قزوین را در پی داشته است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
ابن اثیر، عزالدین، (بی‌‌تا)، کامل: تاریخ بزرگ اسلام و ایران، جلد 32، ترجمه علی هاشمی حائری، تهران: شرکت سهامی چاپ و انتشار.
ابن فقیه، ابوبکر احمدبن محمد، (بی‌‌تا)، مختصرالبلدان، ترجمه ح . مسعود، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
اسنادی از روابط ایران و روسیه از صفویه تا قاجار، (1387)، ترجمه رحیم مسلمانیان قبادیانی و بهروز مسلمانیان قبادیانی، تهران: مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی.
اصطخری، ابواسحاق، (1397)، ممالک و مسالک، ترجمه محمد بن اسعد، به کوشش ایرج افشار، تهران: بنیاد موقوفات افشار.
اوتر، ژان، (1363)، سفرنامه، ترجمه علی اقبالی، تهران: جاویدان.
اروج بیک بیات، (1338)، دون ژوان ایرانی، ترجمه مسعود رجب‌‌نیا، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
اولئاریوس، آدام، (1385)، سفرنامه اولئاریوس: ایران عصر صفوی از نگاه یک آلمانی، ترجمه احمد بهپور، تهران: ابتکار نو.
بدلیسی، شرف‌‌خان، (1377)، شرفنامه (تاریخ مفصل کردستان)، به اهتمام ولادیمیر ولییامینوف زرنوف، تهران اساطیر.
بروگش، هینریش، (1367)، سفری به دربار سلطان صاحبقران، ترجمه مهندس کردبچه، تهران: انتشارات اطلاعات.
بلاذری، احمد بن یحیی، (1398)، فتوح البلدان، ترجمه محمد توکل، تهران، نشر ماهریس.
بوداق بیگ منشی، (1378)، جواهرالاخبار، به تصحیح بهرام نژاد، تهران: میراث مکتوب.
بیاتلو، حسین، (1398)، «معضلات اجتماعی عهد ناصری در رساله قانون قزوینی با تأکید بر شاخص سرقت»، تاریخ و تمدن اسلامی، سال 15، شماره 30، صص 126-101.
پری، جان، (1382)، کریم‌خان زند: تاریخ ایران بین سال‌های 1779-1747، ترجمه علی‌‌محمد ساکی، تهران: آسونه.
تتوی، قاضی احمد و قزوینی، آصف‌خان، (1378)، تاریخ الفی، به کوشش سیدعلی آل داود، تهران: انتشارات کلبه و فکر روز.
تذکرة الملوک (سازمان اداری حکومت صفوی)، (1378)، به کوشش سیدمحمد دبیرسیاقی، تهران: امیرکبیر.
ترکمان، اسکندربیگ، (1382)، تاریخ عالم آرای عباسی، به تصحیح ایرج افشار، تهران: امیرکبیر.
خواجگی اصفهانی، محمدمعصوم، (1368)، خلاصة السیر، به تصحیح ایرج افشار، تهران: علمی.
خواندمیر، غیاث الدین، (1333)، تاریخ حبیب السیر، به کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران: خیام.
درزی رامندی، فاطمه، (1395)، وضعیت تاریخی - فرهنگی قزوین در عصر قاجار، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام‌نور استان تهران.
دوسرسی، کنت، (1362)، سفارت فوق‌العاده در ایران، ترجمه احسان اشراقی، مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه مشهد.
رافعی قزوینی، عبدالکریم بن محمد، (1987)، التدوین فی اخبار قزوین، بیروت: دار کتب علمیه.
ریچاردز، فرد، (1379)، سفرنامه فرد ریچاردز، ترجمه مهین‌‌دخت صبا، تهران: علمی و فرهنگی.
سپهر، محمدتقی لسان‌‌الملک، (1377)، ناسخ التواریخ (تاریخ قاجاریه)، به اهتمام جمشید کیانفر، تهران: اساطیر.
سفرنامه اوژن فلاندن به ایران، (1356)، ترجمه حسین نورصادقی، تهران: انتشارات اشراقی.
سفرنامه اولیویه، (1371)، ترجمه محمدطاهر میرزا، به تصحیح غلامرضا ورهرام، انتشارات اطلاعات.
سومر، فاروق، (1371)، نقش ترکان آناطولی در تشکیل و توسعة دولت صفوی، ترجمه احسان اشراقی و امامی، تهران: گستره.
سیوری، راجر (1378). ایران عصر صفوی، ترجمة کامبیز عزیزی، تهران: مرکز.
شاردن، ژان، (1336)، سیاحتنامه شاردن، ترجمه محمد عباسی، تهران: امیرکبیر.
عادلفر، باقرعلی و فراهانی فرد، رقیه، (1390)، «کالبدشناسی شهری قزوین در دوران صفوی»، تحقیقات تاریخ اجتماعی، سال اول، شماره دوم، صص 70-51.
فووریه، ژوآنس، (1385)، سه سال در دربار ایران، ترجمه عباس اقبال آشتیانی، نشر علم.
قزوینی، زکریا بن محمد، (1373)، آثارالبلاد و اخبارالعباد، ترجمه با اضافات جهانگیرمیرزا قاجار، تصحیح میرهاشم محدث، تهران: امیرکبیر.
قمی، قاضی شرف‌الدین حسین، (1383)، خلاصة التواریخ، تصحیح احسان اشراقی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
کارلاسرنا، مادام، (1362)، آدم‌ها و آیین‌ها در ایران، ترجمه علی اصغر سعیدی، تهران: کتابفروشی زوار.
کروسینسکی، (1363)، سفرنامه، ترجمه عبدالرزاق دنبلی، تصحیح مریم میراحمدی، تهران: توس.
کیائی، مهدخت و دیگران، (1397)، «بازتاب تحول گفتمان جنسیتی دوره قاجار بر نظام‌‌های فعالیتی و فضایی خانه‌‌های اعیانی (مطالعه موردی: خانه‌‌های اعیانی قزوین)»، پژوهش‌‌های انسان‌‌شناسی ایران، دوره 8، شماره 1، صص 73-51.
گلریز، سید محمد، (1377)، مینودر یا باب الجنه قزوین، قزوین: انتشارات طه.
گیلاننتز، پطروس دی سرکیس، (1371)، سقوط اصفهان: گزارش‌های گیلاننتز درباره حمله افغانان و سقوط اصفهان، ترجمه محمد مهریار، اصفهان: امور فرهنگی شهرداری اصفهان.
مرعشی نجفی، میرزامحمدخلیل، (1362)، مجمع التواریخ، به کوشش عباس اقبال، تهران: کتابخانه طهوری.
مستوفی، حمدالله، (1381)، تاریخ گزیده، به اهتمام عبدالحسین نوائی، تهران: امیرکبیر.
مستوفی، حمدالله، (1389)، نزهة القلوب، به کوشش گای لیسترانج، تهران: اساطیر.
مقدسی، ابوعبدالله، (1361)، احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، ترجمه علینقی منزوی، تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
نامه‌‌های شگفت‌‌انگیز از کشیشان فرانسوی در دوران صفویه و افشاریه، (1370)، ترجمه بهرام فره‌‌وشی، تهران: انتشارات مؤسسه علمی اندیشه جوان.
الهی، داود، (1398)، تحولات تاریخی قزوین در روزگار قاجار، تهران: انتشارات مورخان.
واله قزوینی، محمدطاهر، (1380)، خلد برین (ایران در زمان شاه صفی و شاه عباس دوم)، به تصحیح محمدرضا نصیری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
وحید قزوینی، محمد طاهر، (1329)، عباسنامه، تصحیح ابراهیم دهقان، اراک: کتابفروشی داوودی.
ورجاوند، پرویز، (1377)، سیمای تاریخ و فرهنگ قزوین، تهران: نشر نی.
یاقوت حموی، شهاب‌‌الدین، (1995)، معجم البلدان، بیروت: دار صادر
Herbert, Sir Thomas (2005). Voyages in Persia, London: Routledge.
)