با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامیِ دانشگاه یاسوج

2 استادیار گروه معارف اسلامیِ دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

ایالت کهگیلویه در روزگار صفوی (907-1135ق) یکی از ایالات مهم و از بیگلربیگی‌ها محسوب می‌شد و حاکم‌نشین‌های متعددی از جمله حویزه، دزفول و بصره در زمرة آن قرار داشت. محدوده جغرافیایی آن از شهر امروزی یاسوج آغاز و به سواحل خلیج فارس در بندر دیلم ختم و مناطقی چون بهبهان و رامهرمز را شامل می‌شد. پادشاهان صفوی همواره برای این ایالت اهمّیت و اعتباری ویژه قائل بودند. بخش عمدة این توجه ناشی از موقعیت سوق‌الجیشی و توان نظامی آن بود. همچنین از طریق این ایالت امنیت خلیج فارس تأمین می‌شد. همین وضعیت سبب گردید تا نزدیک به یک قرن حاکمیت و فرمانروایی ایالت کهگیلویه به سران قدرتمند و متنفذ ایل افشار واگذار گردد. موقعیت سیاسی و ویژگی‌های خاص اقلیمی و کوهستانی بودن بخش‌هایی از آن سبب توجه مخالفان حکومت صفوی به آن شد. در مواقعی نیز پناهگاه و سنگر مبارزه مخالفان حکومت صفوی بود و این خود توجه بیشتر حکومت را می‌طلبید.
پژوهش حاضر برپایة پرسش نقش سیاسی و نظامی ایالت کهگیلیویه در عصر صفوی سامان یافته است. این پژوهش از نوع پژوهش تاریخی و با روش «توصیفی ـ تحلیلی» و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و مطالعات میدانی، صورت گرفته است. داده‌های تاریخی گردآوری و سپس ارزیابی و تجزیه و تحلیل و سرانجام استنتاج از آن صورت گرفته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Political-Military Role of Kohgiluyeh in the Safavid Period

نویسندگان [English]

  • Mohammad-Mahdi Roshanfekr 1
  • reza moeini 2

1

2

چکیده [English]

The province of Kohgiluyeh in the Safavid era (1135-907 AH) was one of the most important states and one of the Biglarbegian and included several rulers including Hawizeh, Dezful and Basra. Its geographical area started from the modern city of Yasuj and ended at the shores of the Persian Gulf in the port of Deylam and included areas such as Behbahan and Ramhormoz. The Safavid kings always attached special importance and prestige to this province. Much of this attention was due to its strategic position and military might. Security in the Persian Gulf was also provided through this state. This situation caused the rule and sovereignty of Kohgiluyeh province to be handed over to the powerful and influential leaders of Afshar tribe for nearly a century. The political situation and the special climatic and mountainous features of some parts of it attracted the attention of the opponents of the Safavid government. At times, it was a refuge and stronghold for the struggle of the opponents of the Safavid government, and this itself required more attention from the government.
The present study is based on the question of the political and military role of Kohgiluyeh province in the Safavid era. This research is a historical research with "descriptive-analytical" method and using library resources and field studies. Historical data have been collected, then evaluated and analyzed, and finally inferred from it.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kuhgiluyeh Province
  • Safavid
  • Afsharid dynasty
  • Shah Abbas
  • Dehdasht
اسکندربیگ منشی ترکمان (1350). تاریخ عالم‌آرای عباسی. با مقدمه و فهرست ایرج افشار. تهران: امیرکبیر.
اسکندربیگ منشی ترکمان؛ محمدیوسف مورخ (1317). ذیل تاریخ عالم‌آرای عباسی. تصحیح سهیلی خوانساری، تهران: اسلامیه.
اصطخری، ابواسحق ابراهیم (1367). المسالک و الممالک. به کوشش ایرج افشار. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن‌خان (1367). تاریخ متنظم ناصری. تصحیح اسماعیل رضوانی. تهران: دنیای کتاب.
افشار، ایرج (1379). «فارس در ریاض‌الفردوس». فارس‌شناخت. سال 2. شمارۀ 4. ص 2.
امام شوشتری، محمدعلی (1331). تاریخ و جغرافیای خوزستان. تهران: امیرکبیر.
بیانی، خانبابا (1353). تاریخ نظامی ایران در دورة صفویه. تهران: انتشارات بزرگ ستاد ارتشتاران.
حسینی استرآبادی، حسین بن مرتضی (1364). تاریخ سلطانی: از شیخ صفی تا شاه صفی. به کوشش احسان اشراقی. تهران: علمی.
حسینی فسایی، حسن (1377). فارس‌نامۀ ناصری. تصحیح منصور رستگار فسایی. چاپ دوم. تهران: امیر کبیر.
حسینی منشی، محمد میرک بن مسعود (1385). ریاض الفردوس خانی، به کوشش ایرج افشا و فرشته صرافان، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی.
خواجگی اصفهانی، محمدمعصوم (1368). خلاصۀ السیر (تاریخ روزگار شاه صفی). تهران: علمی.
خواندمیر، امیرمحمود (1370). ایران در روزگار شاه اسماعیل و شاه طهماسب صفوی. به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد. تهران: بنیاد موقوفه دکتر محمود افشار.
روملو، حسن‌بیگ (1369). احسن التواریخ. به اهتمام عبدالحسین نوایی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
رهربرن، کلاوس میشائیل (1357). نظام ایالات در دوره صفویه. ترجمۀ کیکاووس جهانداری. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
سیاقی نظام، نظام‌الدین علی شیرازی (1352). «تاریخ فتوحات همایون»، بررسی‌های تاریخی. سال 6. شمارۀ 1 و 2. فروردین و اردیبهشت. ص 20.
عالم‌آرای شاه اسماعیل (1384). تصحیح اصغر منتظر صاحب. تهران: علمی و فرهنگی.
عبدی‌بیگ شیرازی (1369). تکملةالاخبار. تصحیح عبدالحسین نوایی. تهران: نشر نی.
فانی، کامران (1363). «زندگی طلبگی در قرن یازدهم». نشر دانش. سال 5. شمارۀ 1. آذر و دی. ص 3-13.
قزوینی، محمدطاهر (1329). عباس‌نامه، به اهتمام: ابراهیم دهگان، اراک: داوودی.
قمی، قاضی احمد (1359). خلاصة التواریخ. تصحیح احسان اشراقی. تهران: دانشگاه تهران.
کروسینسکی، تادوزیودا (1363). سفرنامۀ کروسینسکی. ترجمۀ عبدالرزاق دنبلی «مفتون». با مقدمه و تصحیح و حواشی مریم میراحمدی. تهران: توس.