نوع مقاله : pajoheshi
نویسنده
استادیار، گروه حقوق، دانشگاه پیام نور
چکیده
انتخاب تهران، به‌عنوان پایتخت سلسله قاجاریه در کنار حوادثی چون حضور کشورهای استعمارگر، آشفتگی اوضاع داخلی کشور، حرکت به سوی نوگرایی و جنگ جهانی، این شهر را با چالش‌های اجتماعی بسیاری از جمله افزایش ارتکاب جرایم رو به رو کرد. مجموعه کتاب شش جلدی «تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم» تألیف جعفر شهری، از جمله منابع دست اول نسبتاً معتبر برای بررسی تاریخ اجتماعی تهران در اواخر دورة قاجاریه و اوایل پهلوی است که به بیان موضوعاتی چون رفتار هنجارمند و بزهکارانه مردم عادی و روابط میان آنها پرداخته است. مسئله اصلی این مقاله، بررسی جرایم مورد اشاره از منظر جرمشناسی است. در این راستا، محتوای کتاب از دیدگاه نظریه‌های جرمشناسی و با رویکرد تحلیل محتوا و شیوه توصیفی ـ تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. موضوع اصلی مقاله، بررسی گونهشناسی جرایم تهران در آن ایام و تحلیل زمینه‌ها و عوامل ارتکاب جرایم از دیدگاه جرمشناختی است. نتایج حاصل از این پژوهش، حاکی از وجود جرایمی مانند استعمال تریاک، شرب خمر، سرقت، کلاهبرداری، ارتشا و اخاذی، قتل، روسپیگری و کودکآزاری در تهران آن روزگار است؛ در پیدایی و تداوم این قبیل جرایم، عواملی چون فقر، بیکاری، مهاجرت و فساد نظام حکومتی و اداری مؤثر بوده است.
کلیدواژه‌ها
آقابابایی، حسین؛ رضایی زادفر، بهناز (۱۳۹۳). «جرم‌انگاری اعتیاد به مواد مخدر در پرتو اصل پدرسالاری حقوقی». مطالعات حقوق کیفری و جرمشناسی. دوره 1. شماره 1. ص 1-21.
آقابابایی، حسین؛ خانعلی‌پور، سکینه؛ انصاری، اسماعیل (۱۳۹۵). «حقوق حیوانات در سنجه جرمشناسی انتقادی گونه‌های حیوانی». پژوهشنامه حقوق کیفری. سال 7. شماره 2 (شماره پیاپی 14). ص ۱۰۵-۱۲۹
آقاجری، سید هاشم و دیگران (۱۳۹۱). «علل رواج اعتیاد در جامعه عصر قاجار و آثار اجتماعی آن». مطالعات تاریخ اسلام. سال 4. شماره ۱۲. ص 1-21.
اردبیلی، محمدعلی (۱۳۹۲). حقوق جزای عمومی. تهران: نشر میزان.
اشرف، احمد (۱۳۷۴). «تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم». کلک. فروردین تا تیرماه. شماره ۶۱- ۶۴. ص 368-376.
امین لشکر قهرمان (1378). روزنامه خاطرات. تهران: اساطیر.
انصاری، سارا و همکاران (۱۳۹۰). «اختلال‌های شخصیتی و شیوه‌های رویارویی در زنان روسپی». روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران. سال 17. شماره 1. ص 71-75.
ایزدی، حسین؛ ضرغامی، افراسیاب (۱۳۹۳). «عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر پدیده روسپیگری در شهر شیراز». توسعه اجتماعی. دوره ۹، شماره ۱۰. ص 227-245.
بیگی، جمال؛ یزدانی، حکیمه (۱۳۹۸). «نقش بزه دیده بر مسئولیت بزهکار در قانون مجازات اسلامی». تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، شماره ۳۹. ص 141-176.
حاتمی‌نژاد، حسین و همکاران (۱۳۹۲). «تبیین نقش فضاهای شهری در پیشگیری از وقوع جرم و امنیت». اطلاعات جغرافی سپهر. دوره ۲۲، شماره ۸۷ . ص ۶۸-۷۶.
خواجه‌نوری، بیژن؛ خجسته، سعاد (۱۳۹۱). «بررسی رابطه میان سبک زندگی و بزهکاری جوانان (مطالعه موردی دانش آموزان دبیرستان‌های شهر شیراز)». توسعه اجتماعی. دوره 6. شماره ۳. ص 49-80.
در محضر شیخ فضل الله نوری، اسناد حقوقی عهد ناصری (1385). به کوشش منصوره اتحادیه و سعید روحی. تهران: نشر تاریخ ایران.
دولت‌آبادی، یحیی (1371). حیات یحیی. تهران: عطار.
رحیمی‌نژاد، اسماعیل و دیگران (۱۳۹۴). «نظریه خنثی سازی جرم و ارتباط آن با عدالت ترمیمی». پژوهش حقوق کیفری. سال 3. شماره ۱۱. ص 85-254.
سلیمی، صادق (۱۳۸۷). «مجرمین یقه سفید و سیاست کیفری ایران». فصلنامه حقوق، مجله حقوق و علوم سیاسی. دوره ۳۸. شماره 4. ص 239-254.
شهری، جعفر (۱۳۶۹). تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم. چاپ دوم. تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
شهری، جعفر (۱۳۷۰). طهران قدیم. چاپ دوم. تهران: معین.
صالح‌آبادی، ابراهیم؛ سلیمی، محسن (۱۳۹۱). «رابطه سبک زندگی جوانان و گرایش به مصرف مواد مخدر صنعتی در شهر شیروان». جامعه‌شناسی مطالعات جوانان. سال 3. شماره ۶. ص 57-70.
فرجیها، محمد؛ جوادی، حسین (۱۳۹۳). «مطالعه جرمشناختی تخلفات و فساد اداری (در میان کارکنان سازمان فرهنگی-تفریحی شهرداری اصفهان)». فصلنامه رفاه اجتماعی. سال ۱۴. شماره ۵۴. ص 243-266.
کلانتری، صمد و دیگران (۱۳۸۴). «ارتباط فقر با قانون گریزی و شکل‌گیری آسیب اجتماعی». فصلنامه رفاه اجتماعی. سال 5. شماره ۱۸. ص 100-138.
کوهی کرمانی، ح (۱۳۲۴). تاریخ تریاک و تریاکی در ایران. تهران: علمی.
کی‌نیا، مهدی (۱۳۸۲). مبانی جرمشناسی. تهران: دانشگاه تهران.
گسن، ریموند (۱۳۸۵).جرمشناسی نظری. ترجمة مهدی کی‌نیا. تهران: مجد.
مته، رودی (۱۳۹۸). تفریحات ایرانیان، مسکرات و مخدرات از صفویه تا قاجاریه. ترجمة مانی صالحی علامه. تهران: نشر نامک.
مته، رودی (۱۳۹۶). «تاریخ مصرف الکل در ایران دوره صفویه، قاجاریه و پهلوی». ترجمة الناز آبشلو. پژوهشنامه مطالعات علمی و راهبردی علوم انسانی و اسلامی. جلد۲. شماره ۱۱. ص 81-114.
محمدحسینی، سید محمد؛ قورچی‌بیگی، مجید (۱۳۹۴). «تحلیل بزه دیده‌شناختی جرایم یقه سفیدها». پژوهش حقوق کیفری. سال 3. شماره ۱۰. ص 9-40.
مشکات، سید مصطفی (۱۳۹۸). «مطالعه تطبیقی حیوان‌آزاری در نظام کیفری ایران و ایالات متحده آمریکا»، پژوهش‌های حقوق کیفری. سال 8. شماره ۲۹. ص 173-204.
مقدم، والنتین (۱۳۹۵). «پنهان در تاریخ: زنان و نقش اقتصادی آنان در ایران عصر قاجار و پهلوی». ترجمة سیدحسن قریشی کرین و خدیجه پهلوانی. تاریخ نو. شماره ۱۶. ص 79-127.
مکنون، ثریا؛ عطایی آشتیانی، زهره (۱۳۸۴). «فمنیسم و روسپیگری». مطالعات راهبردی زنان. شماره ۲۸. ص ۲۱۲-۲۵۳.
مهدوی، شیرین (۱۳۹۳). «نگاهی به دوره طفولیت و کودکی در ایران دوره قاجار». ترجمة حسین احمدزاده نودیجه. پیام بهارستان. دوره 2. سال 6. شماره ۲۳. ص 131-161.
میرمحمدصادقی، حسین (۱۳۹۲). جرایم علیه اشخاص و تمامیت جسمانی. تهران: نشر میزان.
نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (۱۳۸۲). تقریرات درس جرمشناسی کلیات. دانشگاه شهید بهشتی. ۱۳۸۲-۱۳۸۳
نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (۱۳۸۳). تقریرات درس جامعه‌شناسی جنایی. دانشگاه شهید بهشتی.
نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (۱۳۹۲). تقریرات از جرمشناسی انتقادی تا جرمشناسی امنیتی (دوره دکتری). تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین؛ جعفری‌زاده، فتاح؛ هادی تبار، اسماعیل (۱۳۹۴). «مطالعه انگیزه‌های مختلف قتل و عوامل مرتبط با آن در استان فارس از اول فروردین سال ۱۳۸۱ تا آخر اسفند سال ۱۳۹۰». مجله پزشکی قانونی ایران. دوره ۲۱. شماره ۳. ص 189-198.
نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین؛ حبیب‌زاده، محمدجعفر (۱۳۸۳). «جرایم مانع (جرایم بازدارنده)». مدرس علوم انسانی. دورة 8 . شماره پیاپی ۳۷. ص 23-48.
نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (۱۳۹۵). جرمشناسی در آغاز هزاره سوم: درآمد ویراست سوم دانشنامه جرمشناسی. تهران: گنج دانش.
نجفی توانا، علی (۱۳۸۹). جرمشناسی. چاپ ششم. تهران: آموزش و سنجش.
نظام‌السلطنه مافی، حسین‌قلی‌خان (1362). خاطرات و اسناد. به کوشش معصومه مافی و دیگران. تهران: تاریخ ایران.
نوایی، عبدالحسین (۱۳۷۳). «ماجراهای منع تریاک». گنجینه اسناد. دوره ۴. شماره ۴. ص ۱۶-۳۵
وروایی، اکبر؛ نیازخانی، مذتضی؛ کلاکی، حسن؛ ترکامان، مهدی (۱۳۸۹). «عوامل خانوادگی مؤثر بر گرایش به ناهنجاری اجتماعی و راهکارهای پیشگیری از آن». فصلنامه مطالعات مدیریت انتظامی. سال 5. شماره 4. ص 627-649.
وینفری، توماس ال (۱۳۸۸). نظریه‌های جرمشناسی. ترجمة رضا افتخاری. گناباد: نشر مرندیز.
Menezes. Sharon (2016). covering distance a though struggle :conceptualizing exiting prostitution ,social Bulletin,vol64,no.3.p.p.339-356.
Rid, Sue Titus,(2003).Crime and criminology,10th edition.Mc Graw-Hill,New Yotl
Skubak Tillyer.Marie. Eck. John E (2011), getting a handle on crime: a further extension on routin activities theory. Security journal.vol.24, 2, Macmillan publisher, p.p.179-193, available at:www.palgrave_Journals.com/sj/
TN Young. Jacob. Carter,Rees (2013). Social networks and delinquency in adolescence: Handbook of life course criminology. Springer
Wagenaar. Hendrik. Amesberger. Helga. Sietske. Altink (2017). Designing prostitution policy. Bristol University press.
Weisburd.David. Lum.Cynthia. Yong.Sue Ming (2004). criminal careers of places: a longtitudinal study. Report to .US .Department of justice, National Institute of Justice.
Barkan. Steven. E (2009). criminology a sociological understanding,4th edition. pearson prentice.
Becker.Gary.S (1968). Crime and Punishment:The economic dimension of Crime: An Economic Approach.palgrave, macmillan.
Burke. Roger Hopkins (2009). An Introduction to Criminological Theory.3th edition. Willan publishing.
Lee. wang-sheng. guven.Cahit (2013). Engaging in Corruption: The Influence of Cultural Values and Contagion Effects at the Micro Level, Journal of Economic Psychology, vol.39. p.p 287-300.
Marcum.Catherine. D. Ricketts. Mellisa. D.Higgins. George E.(2010).”Assessing sex experiences of online victimization: An examination of adolescent online bahaviours using routine activity theory”. Journal of
)