با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسندگان

1 گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان

2 فارغ التحصیل دانشگاه لرستان

چکیده

یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ ایران دوران معاصر، غائلة سالارالدوله بود که مشتمل بر چند بار لشکرکشی او به تهران علیه حکومت نوپای مشروطه است. نظرعلی‌خان امرایی از جمله خوانین غرب ایران است که در این غائله در کنار سالارالدوله قرار داشت. این نوشتار در نظر دارد که با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی چرایی و چگونگی حضور نظرعلی‌خان امرایی در غائله سالارالدوله بپردازد و به این پرسش‌ پاسخ دهد که علل، عوامل و چگونگی موضع‌گیری نظرعلی‌خان امرایی در قبال غائله سالارالدوله چه بوده است؟ یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که ضعف موقعیت نظرعلی‌خان در میان خوانین رقیب، او را  ناچار ساخت تا برای تحکیم موقعیت خویش، به همکاری و خویشاوندی با شاهزاده سالارالدوله بپردازد. سپس در زمان حمله سالارالدوله به پایتخت، نظرعلی‌خان به واسطة جاه‌طلبی شخصی، منافع ایلی، پیوند خویشاوندی با سالارالدوله و امیدواری به پیروزی قطعی او و امید به بهره‌مندی از بخشش مالیاتی به همکاری همه جانبه با وی پرداخت اما بعد از شکست ساوه از مواضع خود عدول کرد و به محض اینکه دولت مشروطه حاکمیت او بر طرهان را به رسمیت شناخت، از سالارالدوله جدا شد

کلیدواژه‌ها

آبادیان، حسین (1385). ایران از سقوط مشروطه تا کودتای سوم اسفند. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
آذری، رضا (1379). در تکاپوی تاج ‌و تخت (اسناد ابوالفتح میرزا). تهران: سازمان اسناد ملی.
اتحادیه، منصوره (1355). «طغیان فتح‌الله میرزا سالارالدوله». مجله نگین. سال 12. ش 136. ص 32-40.
افضل‌الملک، غلامحسین (1375). افضل‌التواریخ. به کوشش منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان. چاپ دوم. تهران: نشر تاریخ ایران.
باست، الیور (1377). «سالارالدوله و دیپلماسی ایران و آلمان در  اوایل جنگ جهانی اول». تاریخ معاصر ایران. سال 2. شماره 7. ص 35-52.
بامداد، مهدی (1387). شرح‌حال رجال ایران. تهران: زوار.
بشیری، احمد (1363). کتاب آبی. تهران: نشر نو.
بختیاری، ابوالفتح اوژن (1347). تاریخ بختیاری. تهران: [بی‌نا].
بختیاری، خسروخان (1355). «خاطرات سردار ظفر»، مجله وحید. سال 14. شماره 1-2 (پیاپی 190-191). ص 50-56.
براون، ادوارد (1329). انقلاب ایران. ترجمة احمد پژوه. تهران: کانون معرفت.
ترکمان، اسکندربیگ (1335). عالم‌آرای عباسی. به کوشش ایرج افشار. تهران: امیرکبیر.
جلیلوند، علی اکبر (1347). «گزارش فرمانفرما راجع به جنگ صحنه». مجله وحید. سال 5. شماره 11 و 12 (پیاپی 59 و 60). ص 1013-1018؛ 1141-1143.
حصاری، سعید (1391). «فعالیت‌های سیاسی و نظامی و مناسبات ابوالفتح‌میرزا سالارالدوله با انگلیس». همایش دوم ایران و استعمار انگلیس: مجموعه سخنرانی‌ها و مقالات. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی. جلد اول. ص 525-583.
دانشور علوی، نورالله (1330). تاریخ مشروطة ایران و جنبش وطن‌پرستان اصفهان و بختیاری. تهران: دانش.
دولت‌آبادی، یحیی (1371). حیات یحیی. تهران: عطار.
دیوسالار، یحیی (1346). «آخرین تلاش سالارالدوله». ارمغان. دوره 36. شماره 3. ص 162-164.
رائین، اسماعیل (1357). فراموشخانه و فراماسونری در ایران. تهران: امیرکبیر.
رزم‌آرا، علی (1320). جغرافیای نظامی ایران: لرستان. تهران: [بی‌نا].
روزنامه مجلس(1326 ق). تهران: سال 2. شماره 13.
روستایی، محسن (1384). «سندی از مجلس سوم و حکمرانی رضاقلی‌خان نظام‌السلطنه در لرستان (1334ق)». پیام بهارستان. دوره 1. شماره 51. ص 8-16.
ساکی، علی‌محمد (1343). جغرافیای تاریخی و تاریخ لرستان. خرم‌آباد: کتابخانه محمّدی.
سالنامه دولت علیه ایران (1291 ق). تهران: مطبعه دولتی.
سپهر، محمّدتقی‌خان (1337). ناسخ‌التواریخ. به اهتمام جهانگیر قائم‌مقامی. تهران: امیرکبیر.
سپهر، عبدالحسین‌خان (1368). مرآت الوقایع مظفری و یادداشت‌های ملک‌المورخین. تصحیح عبدالحسین نوایی. تهران: زرین.
سلطانی، محمّدعلی (1373). تاریخ مفصل کرمانشاهان. تهران: سها.
عاقلی، باقر (1372). روزشمار تاریخ ایران، تهران: نشر گفتار.
عنایت، حسن (1340). «سالارالدوله». یغما. سال 14. شماره 7 (پیاپی 159). ص 313-319.
غضنفری‌ امرایی، اسفندیار (1393). تاریخ غضنفری. به کوشش اسعد غضنفری و سید یدالله ستوده. خرم‌آباد: شاپورخواست.
فتحعلی‌زاده، شقایق (1394). «صورت تلگراف ناخوانده‌ای از ابوالفتح میرزا (سالارالدوله)». پیام بهارستان. دوره 2، سال 8 .  شماره 26. ص 315-321.
فریدالملک، محمّدعلی‌خان (1354). خاطرات فرید (1291-1334ق). تهران: زوار.
قزل‌ایاغ، حسین‌قلی (1349). «سالارالدوله و امیر اعظم». یغما. سال 23. شماره 6 (پیاپی 264). ص 357-360.
کریمان، زهره (1380). «عصیان سالارالدوله در سال‌های 1329 تا 1331 از نگاه اسناد». تاریخ معاصر ایران. سال 5. شماره 18. ص 195-260.
کسروی، احمد (1370). تاریخ مشروطه ایران. تهران: سپهر.
کسروی، احمد (1376). تاریخ هیجده ساله آذربایجان. تهران: امیرکبیر.
گروته، هوگو (1369). سفرنامه گروته. ترجمة مجید جلیلوند. تهران: مرکز.
محیط مافی، هاشم (1363). مقدمات مشروطیت. تهران: انتشارات فردوسی.
مردوخ کردستانی، محمد (1353). تاریخ کرد، کردستان و توابع یا تاریخ مردوخ. سنندج: کتابفروشی غریقی.
مستشارالدوله، صادق (1361). یادداشت‌های تاریخی مستشارالدوله. به کوشش ایرج افشار. تهران: امیرکبیر.
مشیری، علی (1343). «اسناد تاریخی جالب و مهم». خواندنی‌ها. سال 24. شماره 69. ص 40-47.
معتمدی، امیر مسعود (1347). «غائله سالارالدوله». مجلة بررسی‌های تاریخی. تهران: سال 3. شماره 15 و16. ص 201-224.
ویلسون، آرنولد تالبوت (1394). سفرنامة ویلسون. ترجمه و حواشی علی‌محمّد ساکی. خرم‌آباد: شاپورخواست.
معزی، فاطمه (1385). «رجال مشروطه: ابوالفتح میرزا سالارالدوله». تاریخ معاصر ایران. سال 10. شماره 38. ص 107-142.
ملک‌زاده، مهدی (1383). تاریخ انقلاب مشروطیت ایران. تهران: سخن.
مینورسکی، ولادیمیر (1362). لرستان و لرها. ضمیمة دو سفرنامه دربارة لرستان. ترجمة سکندر امان‌اللهی بهاروند و لیلی بختیار، تهران: بابک.
نامه‌های مغیث‌السلطنه (1320-1334) (1362). به کوشش معصومه مافی، تهران: نشرتاریخ ایران.