با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسنده

دانشجوی دکترای تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

استقرار مشروطیت و کمرنگ‌شدن تدریجی قدرت دولت مرکزی به ظهور قدرت‌های محلی با پشتوانة ایلی در مناطق مختلف ایران منجر شد. این قدرت‌های نوظهور نقش مهمی در تحولات سیاسی اواخر دورة قاجاریه ایفا کردند. باقرخان اعظم‌السلطنه، رئیس ایل کاکاوند، از کسانی بود که با اتکا به ایل خود توانست به یکی از قدرت‌های مهم در کرمانشاه و لرستان تبدیل شود و در مناسبات سیاسی غرب کشور نقش‌آفرینی کند. ایل کاکاوند که پیش از مشروطه جایگاه چندانی در معادلات سیاسی غرب کشور نداشت، با استقرار مشروطیت، تحت رهبری اعظم‌السلطنه، به یکی از قدرتمندترین عناصر نظامی منطقه تبدیل شد و توانست این جایگاه را تا زمان مرگ اعظم‌السلطنه حفظ کرد.
این پژوهش، با نگاهی توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه بر اسناد آرشیوی در پی پاسخ به این سؤالات است: اعظم‌السلطنه کاکاوند چگونه به یکی از قدرت‌های منطقۀ غرب ایران تبدیل شد؟ و چه جایگاهی در مناسبات سیاسی اواخر دورۀ قاجاریه داشت؟ نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که اعظم‌السلطنه کاکاوند از طریق ازدواج‌ با خاندان‌های صاحب‌ نفوذ، غارت کاروان‌ها و ایجاد ناامنی در منطقه و شرکت در شرکت در جنگ‌ها به منظور فعال نگه‌داشتن قوای تحت امر خود به یکی از قدرت‌های مهم غرب کشور تبدیل شد. خان کاکاوند در شورش سالارالدوله، دوشادوش شاهزادۀ یاغی قاجار علیه دولت مشروطه ‌جنگید و در ادامه به یکی از متحدان دولت موقت در جنگ با متجاوزان روسیه تبدیل شد. در نهایت پس از پایان جنگ‌های داخلی و پراکنده شدن بخش بسیاری از قوای نظامی ایل کاکاوند، اعظم‌السلطنه توسط نیروهای ژاندارمری سرکوب شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The emergence and fall of Bagher Khan, the Great Majesty of Kakavand (1324-1340 AH)

نویسنده [English]

  • Amin Mohammadi

Phd. Student of History, Institute for Humanities and Cultural Studies

چکیده [English]

The establishment of constitution and the gradual steps in lack of the power of the central government led to the emergence of local powers with the tribe backing up in different parts of Iran. Bagherkhan A'zam-al- Saltaneh, the head of Kakavand Tribe is one of those who, relying on his own tribes, became one of the major powers in Kermanshah and Lorestan, and played a role in the political relations of the west of the country. Lak- spoken tribe of Kakavand, who had no place in the political equations of the west of the country before the Constitutional Revolution, With the establishment of the Constitutional Revolution under the leadership of azam-al-saltaneh.
This research with a descriptive-analytical approach, based on archival documents, search for answer the question of how the Azam-al-Saltaneh of Kakavand became one of the powers of the western region of Iran and What was his position in the late Qajar political developments (Salar- al-Dawleh rebellion and World War I)? The results of this study show that Kakavand tribe chief, through the weakness of the central government and the creation of insecurity in the region, was able to enter political relations in order to gain power and consolidate his government in Harsin and preside over Kakavand Tribe. He fought the Salar -al-Dawleh rebellion in accompany with contumacious prince of Qajar against the Constitutional government. On the other hand, he was one of the allies of the temporary government in the war against Russian Intruders in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Azam-al- Saltanah
  • Kakavand
  • Salar-al- Dawleh rebellion
  • World War I
  • Qajar period
اتحادیه، منصوره (1391). «مردم‌شناسی و منابع تاریخی کرمانشاه». پیام بهارستان. ویژه‌نامۀ مردم‌شناسی و فرهنگ عامه. ش 1.
استادوخ: 1321 ق. کارتن 14. پروندۀ 8. برگ 33.
استادوخ: 1326 ق. کارتن 1.2. پروندۀ 50. برگ 3.
استادوخ: 1326 ق. کارتن 25. پروندۀ 18. برگ 1.
استادوخ: 1326 ق. کارتن 25. پروندۀ 18. برگ 80.
استادوخ: 1326 ق. کارتن 25. پروندۀ 8. برگ 14.
استادوخ: 1326 ق. کارتن 25. پروندۀ 8. برگ 14.
استادوخ: 1327 ق. کارتن 1. پروندۀ 60. برگ 6.
استادوخ: 1327 ق. کارتن 10. پروندۀ 2. برگ 42.
استادوخ: 1327 ق. کارتن 19. پروندۀ 2. برگ 33.
استادوخ: 1328 ق. کارتن 24. پروندۀ 7. برگ 108.
استادوخ: 1328 ق. کارتن 24. پروندۀ 8. برگ 102.
استادوخ: 1330 ق. کارتن 25. پروندۀ 11. برگ 7.
استادوخ: 1330 ق. کارتن 25. پروندۀ 11. برگ 9.
استادوخ: 1332 ق. کارتن 25. پروندۀ 5. برگ 176.
استادوخ: 1334 ق. کارتن 37. پروندۀ 11. برگ 33.
استارک، فریا (1363).  سفری به دیار الموت، لرستان و ایلام. ترجمۀ علی‌محمد ساکی. تهران: علمی.
افضل‌الملک، غلامحسین (1361). افضل‌التواریخ. تصحیح منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان، تهران: نشر تاریخ ایران.
جمالزاده، سیدمحمدعلی (1333). «شرح ‌حال جمالزاده به قلم خود». مجلۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز. س 1333. ش 3. ص 256- 281.
دولت‌آبادی، یحیی (1371). حیات یحیی. تهران: عطار.
راولینسون، سرهنری (1363). سفرنامه (گذر از زهاب به خوزستان). ترجمۀ سکندر امان‌اللهی بهاروند. تهران: آگاه.
رحیمی، کیومرث (1379). هرسین در گسترۀ تاریخ. کرمانشاه: فرهنگی و هنری کوثر.
روزنامۀ بیستون. سال 1338 ق. چهارشنبه 24 سرطان. دورۀ سوم. ش 74. ص 1.
روزنامۀ کاوه، «قتل اجتماعی». 14 مهر 1289. ش 37. ص 2.
روزنامۀ کاوه. «قزاق ایران». 5 آبان 1285. ش 4. ص 5.
ساکما: شناسۀ سند 10060/240.
ساکما: شناسۀ سند 240003689.
ساکما: شناسۀ سند 240050720.
ساکما: شناسۀ سند 487/ 240.
ساکما: شناسۀ سند 53580/240.
ساکما: شناسۀ سند 8329/290.
ساکما: شناسۀ سند 2745/290.
ساکما: شناسۀ سند 7634/295.
ساکما: شناسۀ سند 7835/295.
ساکما: شناسۀ سند 2682/296.
ساکما: شناسۀ سند  18308/296.
ساکما: شناسۀ سند 391/296.
ساکما: شناسۀ سند 525/ 296.
ساکما: شناسۀ سند 934/296.

ساکما: شناسۀ سند296012601.

ستوده، سدیدالله (1388).  لرستان به روایت اسناد: شورش لرستان. خرم‌آباد: شاپورخواست.
سلطانی، محمدعلی (1372).  جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان. کرمانشاه: سُها.
سلطانی، محمدعلی (1385). نهضت مشروطیت در کرمانشاه و کنگاور. تهران: موسسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی.
صفایی، ابراهیم(1353). زمینه‌های اجتماعی کودتای 1299. تهران: شرکت افست.
عیسوی، چالز (1388). تاریخ اقتصادی ایران. ترجمۀ یعقوب آژند، چاپ سوم. تهران: گستره.
کسروی، احمد (1383). تاریخ هجده‌سالۀ آذربایجان. چاپ بیست و سه. تهران: امیرکبیر.
کشاورز، اردشیر (1382). کرمانشاهان در جنگ جهانی اول. کرمانشاه: طاق‌بستان.
گلستانه، ابوالحسن بن محمدبن امین (1356). مجمل‌التواریخ. به کوشش مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران.
عین‌السلطنه، قهرمان‌میرزا (1374). روزنامۀ خاطرات عین‌السلطنه. تصحیح مسعود سالور و ایرج افشار. تهران: اساطیر.
 نظام‌السلطنه، رضاقلی‌خان (1379). صورت‌جلسات هیئت دولت مهاجرت. به کوشش منصوره اتحادیه، تهران: نشر تاریخ ایران.
والی‌زادۀ معجزی، محمدرضا (1380). تاریخ لرستان در روزگار قاجار. تصحیح حسین و محمد والی‌زادۀ معجزی، تهران: حروفیه.
وزیری، علی‌اصغر (شهریور 1352). «مختصری از کارهای سالارالدوله و چند نامۀ تاریخی». خاطرات وحید. ش 23.
همزه‌ای، محمدرضا (1391). پژوهشی میان‌رشته‌ای در تاریخ و فرهنگ شهر هرسین. کرمانشاه: دانشگاه رازی.