با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه خوارزمی، و پژوهشگر پژوهشکده کردستان شناسی دانشگاه کردستان

2 کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

در پژوهش حاضر ایل گلباغی از آغاز تا زمان کوچ اجباری آنها توسط رضاشاه بررسی می‌شود. هدف از این پژوهش بازکاوی گوشه‌ای از حیات اجتماعی و ایلیاتی مردم کُرد و سؤال اصلی پژوهش هم معطوف به چرایی کوچ اجباری آنها از سوی رضاشاه است. این پژوهش بر روش توصیفی ـ تحلیلی استوار است. برای پاسخ به سؤال تحقیق ابتدا سکونتگاه ایل گلباغی و موقعیت تاریخی و جغرافیایی آنها در مناطق سردسیر سارال موردتوجه قرار گرفت، سپس به بررسی شیوۀ زندگی ییلاق ـ قشلاق آنها و دشمنی‌های حاصله از آن پرداخته شد و برای تبیین این مسئله، ناآرامی‌ها و دستبردهای صورت گرفته توسط گلباغی‌ها در مناطق پیرامون شامل گروس، اورامان، اطراف سنندج و همچنین برخورد آنها با جاف‌ها و سیاست‌های مقطعی حکومت محلی کردستان در بررسی شد. با روی کار آمدن دولت پهلوی و تلاش در راستای برقراری نظم نوین و دائمی در تمامی نقاط ایران، و نیز اتخاذ سیاست‌های عشایری خاص در این راستا، گرفتن تصمیمی قاطع در رابطه با گلباغی‌ها و سرکوب همیشگی آنها (حداقل از دید حکومت مرکزی جدید) ضروری می‌نمود و دولت نوین متمرکز و اقتدارگرا دیگر چنین آشفتگی‌ها و ناامنی‌هایی را برنمی‌تافت و چرایی کوچ آنها هم در همین عامل نهفته بود.

کلیدواژه‌ها

احمدی، خالد (1388). به سه ر هاتی فه رمانره وایی گه ل واخیه کان. سنندج: گوران.
ابن‌صوفی سلیم، ملا محمدرضا (1392). تاریخ کردستان (1330-1344ق)، تصحیح دلآرا مردوخی. تهران: مرکز اسناد و کتابخانۀ مجلس.
افشار سیستانی، ایرج (1366). مقدمهای بر شناخت ایل‌ها. تهران: ایرج افشار.
امان‌اللهی بهاروند، سکندر (1383). «زوال کوچ‌نشینی در ایران: یکجانشینی ایلات و عشایر». مطالعات ملی. دورۀ 5. ش 17. ص 155-183.
امان‌اللهی بهاروند، سکندر (1390). کوچنشینی در ایران: پژوهشی دربارة عشایر و ایلات. تهران: آگاه.
بدلیسی، شرف‌خان بن شمس‌الدین (1372). شرف‌نامه. تصحیح ولادیمیر ویلیامینوف زرنوف. تهران: اساطیر.
بیات، کاوه (1365). شورش عشایر فارس. تهران: نقره.
پرگاری، صالح؛ تفسیری، سید برهان (1393). «تکوین راه‌های ارتباطی کردستان (اردلان) از دورۀ سلجوقی تا پهلوی؛ با تکیه‌ بر قدرت‌گیری خاندان اردلان». پژوهش‌های تاریخی دانشگاه اصفهان. سال 6. شماره 1 [پیاپی 21]. ص 39-54.
حیدری، فریده (1391). سیاست عشایری پهلوی اوّل دربارۀ ایلات کرد با تکیه ‌بر ایلات کردستان و کرمانشاه. رساله کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه پیام نور.
سازمان اسناد کتابخانۀ ملی ایران (ساکما)، مرکز تهران. 1804-293. شمارۀ 57 و64؛ تهران: 1766-293.
شمارۀ 9-16 و شمارۀ 5-8 ؛ تهران: 1804-293. شمارۀ 32؛ تهران: 1766-293. شمارۀ 21 و 22 و 25.
ستوده، منوچهر؛ مؤمنی، خورشید (1385). نظامنامۀ ایلات و عشایر و طوایف. تهران: مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
 فراهانی، حسن؛ بهبودی، هدایت‌الله (1388). روزشمار تاریخ معاصر ایران. تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌‌های سیاسی.
کرونین، استفانی (1383). رضاشاه و شکلگیری ایران نوین. ترجمۀ مرتضی ثاقب‌فر. تهران: جامی.
کسروی، احمد (1346). تاریخ هیجده سالۀ آذربایجان. تهران: امیرکبیر.
کیاوند، عزیز (1368). حکومت، سیاست و عشایر. تهران: عشایری.
گوردون ایست، دبلیو (1392).  تاریخ در بستر جغرافیا. ترجمۀ حسین حاتمی‌نژاد و حمیدرضا پیغمبری. تهران: پژوهشکدۀ تاریخ اسلام.
مردوخ، محمد (بی‌تا). تاریخ کرد. بی‌جا: چاپخانة ارتش شاهنشاهی.
مجموعۀ آثار قلمی ثقة‌الاسلام شهید تبریزی. قم: مؤسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان.
واعظ، نفیسه (1388). سیاست عشایری دولت پهلوی اوّل. تهران: تاریخ ایران.
وقایع‌نگار کردستانی، علی‌اکبر (1381). عشایر و ایلات و طوایف کرد؛ به کوشش محمدرئوف توکلی. تهران: توکلی.