با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تاریخ ایران بعد از اسلام، دانشگاه شیراز

2 استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان

چکیده

لشنی، به عنوان یکی از ایلات کوچک فارس، دوران پرفراز و نشیبی را طی نموده است. از این ایل اولین بار در منابع اواخر دورة صفویه نام برده شده که در مبارزه علیه افغان‌ها شرکت نمودند. با قدرت‌گیری کریم‌خان زند و حضور وی در فارس، لشنی‌ها با وی متحد و جزئی از ایل زند شدند. در اوایل دورة قاجار بخشی از لشنی‌ها به دیگر مناطق تبعید و اکثر ایشان در قشقایی پناهنده شدند. در سال 1291ق، پس از جدایی از قشقایی‌ها، این ایل که به عنوان تیول به خاندان حکمت واگذار شده بود، در حوادث فارس علی‌الخصوص مبارزه علیه پلیس جنوب نقش پررنگی ایفا کرد. این سؤال مطرح شده است که این ایل در ولایت فارس از اواخر دورة صفویه تا پایان حکومت قاجار چه نقش و جایگاهی داشته است؟ در پاسخ این فرضیه آمده که  لشنی‌ها ایل کوچکی بودند که سال‌ها پیش از شکل‌گیری حکومت زند در فارس ساکن بودند و در فراز و نشیب تاریخی، هرگاه با افراد، حکومت‌ها و قبایل قدرتمند پیوند و ارتباط می‌یافتند در تحوّلات و حوادث فارس تأثیرگذار بودند. این پژوهش سعی بر آن دارد تا به روش تحلیلی و توصیفی و براساس منابع مکتوب و میدانی نقش و جایگاه لشنی‌ها در فارس را از اواخر صفویه تا پایان قاجار بررسی کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of Role and Status of the Lashani Tribe in the Fars Province from Late Safavid to the End of Qajar Era

نویسندگان [English]

  • Mojtaba Jokar 1
  • Reza Moeini Roudbali 2

1 Ph.D Student of Islamic History, Shiraz University

2 Assistant Professor of History Department, Farhangian University

چکیده [English]

Lashani, as one of the small tribe of Fars, has gone through a tumultuous period . The tribe was first mentioned in the late sources of Safavid period when they participated in the fight against the Afghans. Gaining power by Karim khan Zand and his presence in the Fars province, they allied with him and constituted a part of his army. Early in the Qajar period, some groups of Lashanies were exiled to other areas and majority of them took refuge to Qashqai. In 1291, after the separation of the Qashqai, the tribe, which had been assigned as a Toyul (fief/feud) to Hekmat family, played a prominent role in the events of Fars, particularly in the struggle against the southern police. However, they played a prominent role in Fars events, especially in fighting against South Persia Rifles (S.P.R). This question has been raised: What role has this tribe played in the province of Fars from the late Safavid period to the end of the Qajar era? In response to this hypothesis, Lashani was a small tribe who had lived in Persia for many years before the Zand dynasty was formed, and in historical ups and downs when connected with people, governments and tribes of power influenced by developments and events in Fars. This study based on descriptive-analytical method and historical texts and field research set out to investigate role and status of Lashanies in Fars from late Safavid up to the end of Qajar dynasty.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Lashani
  • Safavid
  • Zand
  • Qajar
  • South Persia Rifles (S.P.R)
ابرلینگ، پی­یر (1383). کوچ‌نشینان قشقایی فارس. ترجمة فرهاد طیبی‌پور. تهران: شیرازه.
اسکندری، نسرین؛ اسکندری، اکبر (1392). گنجینه­های نهفته (اسنادی از ارسنجان، سرچهان و شیراز). شیراز: نوید.
افضل­الملک کرمانی (1384). سفرنامة قم. تصحیح زهرا اردستانی. قم: زائر.
امان‌اللهی بهاروند، سکندر (1370). قوم لر، پژوهشی دربارة پیوستگی­های قومی و پراکندگی جغرافیایی لرها در ایران. تهران: آگاه.
بامداد، مهدی (1384). شرح حال رجال ایران در قرن 12 و 13 و 14 هجری. تلخیص ذبیح‌الله علیزاده ‌اشکوری. تهران: فردوس.
بهرامیان، الله‌داد (1387). نگاهی به تاریخ و فرهنگ ایلات شش بلوکی و رحیم‌لو قشقایی. شیراز: قشقایی.
حکمت، رضا (1379). خاطرات سردار فاخر حکمت. به‌کوشش س وحیدنیا. تهران: نشر البرز.
رئیس­الاطبا، میرزا علاءالدین حسین (1389). درة الانوار حسنی. تصحیح علی‌اکبر صفی‌پور و پرتو پروین. شیراز: تخت جمشید.
سایکس، سر پرسی مولزورث (1380). تاریخ ایران. ترجمة محمّدتقی فخر داعی گیلانی. تهران: افسون.
سپهر، عبدالحسین‌خان (1386). مرآت الوقایع مظفری. تصحیح عبدالحسین نوایی. تهران: میراث مکتوب.
سعیدی سیرجانی، علی‌اکبر (1383). وقایع اتفاقیه: مجموعه گزارش‌های خفیه‌نویسان انگلیس در ولایات جنوبی ایران از سال ۱۲۹۱ تا ۱۳۲۲ قمری. تهران: آسیم.
سفیری، فلوریدا (1364). پلیس‌ جنوب‌ ایران‌ (اس‌. پی‌. آر). ترجمة‌ منصوره‌ اتحا‌دیه و، منصوره‌ جعفری فشا‌رکی‌. تهران: نشر تا‌ریخ‌ ایران.‌
سلطان هاشم‌میزا (محمّدهاشم بن محمّد مرعشی) (1379). زبور آل داوود. تصحیح و تعلیقات عبدالحسین نوایی. تهران: میراث مکتوب.
سهام‌پور، هوشنگ (1377). تاریخچة ایلات و عشایر خمسه فارس. شیراز: کوشامهر.
صداقت‌کیش، جمشید (1381). کردان پارس و کرمان. ارومیه: صلاح‌الدّین.
صداقت‌کیش، جمشید (1394). مبارزات مردم فارس علیه پلیس جنوب. تهران: مؤسسة مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
صفائی، ابراهیم (1363). رهبران مشروطه. تهران: جاویدان.
فرخی یزدی، محمّد (1380). مجموعه اشعار فرخی یزدی. تهران: نگاه.
فسایی، حاج میرزا حسن (1382). فارسنامه ناصری. تصحیح منصور رستگار فسایی. تهران: امیرکبیر.
فلور، ویلم (1367). اشرف افغان بر تختگاه اصفهان. ترجمة ابوالقاسم سری. تهران: توس.
کلانتر، میرزا محمّد (1362). روزنامه میرزا محمّد کلانتر فارس. تصحیح عبّاس اقبال آشتیانی. تهران: طهوری.
مابرلی، جیمز (1369). عملیات در ایران (جنگ جهانی اول 19-1914). ترجمة کاوه بیات. تهران: رسا.
مدرّسى طباطبایى، حسین (1364). قم‌نامه. قم: کتابخانة حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی(ره).
مرعشی صفوی، میرزا محمّد خلیل (1362). مجمع التواریخ. تصحیح عبّاس اقبال. تهران: طهوری و سنایی.
ناظم‌الاسلام کرمانی، محمّد بن علی (1384). تاریخ بیداری ایرانیان. تهران: امیرکبیر.
نصیری طیبی، منصور (1388). نقش قشقایی­ها در تاریخ و فرهنگ ایران. تهران: دفتر برنامه‌ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
هدایت، مهدیقلی (1385). خاطرات و خطرات: توشه‌ای از تاریخ شش پادشاه و گوشه‌ای از دورة زندگی من. تهران: زوّار.
 
Field, Henry (1939). Contributions to the anthropology of Iran. Chicago: Field museum of natural histor