با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسندگان

1 استاد گروه تاریخ، دانشگاه لرستان

2 دانشجوی دکترای تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه لرستان

چکیده

جنبش مشروطیت، به­رغم آنکه خاستگاهش در تهران بود، اما دامنة آن به دیگر شهرها، از جمله کرمانشاه، نیز کشیده شد. جنبش مشروطه‌خواهی و پی­آمدهای آن، در اوضاع داخلی­ کرمانشاه بسیار تأثیر گذاشت و مردم این شهر با جنبش مشروطه­خواهی همگرا شدند و این همگرایی به شکل ستیزه­جویی بین مردم با حکام شهر، که از مستبدین بودند، بروز یافت. آشوب­ها و اغتشاشات حاصل از این ستیزه­ها در سطح شهر، عامل ضرر و زیان مردم گشت؛ اما موجب رویگردانی آنان از مشروطه­خواهان نشد و با تشدید افکار و رفتار مشروطه­خواهی، همچنان از رؤسا و رهبران مشروطه­خواه کرمانشاه پیروی می­کردند. با این وجود، در دورة استبداد صغیر، کرمانشاه درگیر آشوب­ها و اغتشاش­های بسیاری ­شد که ایلات به آن دامن می­زدند و اوضاع داخلی شهر را در تنگنای امنیتی و اقتصادی قرار می­دادند. این پژوهش به روش کتابخانه­ای با بهره­گیری از آگاهی­های تاریخی و سندپژوهی، اوضاع سیاسی شهر کرمانشاه را در سال­های 1324 تا 1327ق، مقارن رخداد مشروطیت در ایران، بررسی و علل آشوب­ها و درگیری­های داخلی آن را تحلیل و تبیین می­کند. یافتة پژوهش نشان می­دهد که به­سبب همراهی مردم کرمانشاه با جنبش مشروطه­خواهی، پیامدهای حاصل از آن به کشمکش درونی نیروهای متنفذ و فعال شدن رؤسای ایلات و آشفتگی اوضاع سیاسی شهر انجامید و آشوب‌های شهر ناشی از خصومت­های شخصی رجال و درگیری­های میان ایلات بود که ساختار شهری کرمانشاه را تشکیل می­داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of the Political Situation of Kermanshah in the Course of Constitutional Movement in Iran (1324-1387 AH)

نویسندگان [English]

  • Jahanbakhsh Savagheb 1
  • Parvin Rostami 2

1 Professor of history. Lorestan University

2 Ph.D Student of Islamic History, Lorestan University

چکیده [English]

The Constitutional Movement, although it had its origin in Tehran, extended to other cities, including Kermanshah. The Constitutional Movement and its aftermath had a profound effect on Kermanshah's internal affairs, and the people of this city were converging with the Constitutional Movement, and this convergence emerged in the form of a militancy between the people and the city rulers who were tyrants. The chaos and turmoil resulting from riots in the city incurred losses and damages to the people, but did not turn them away from the constitutionalists, and with the intensification of constitutionalist thought and behavior, they continued to follow the ideals of the constitutionalist leaders in Kermanshah. However, during the period of Minor Despotism, Kermanshah became involved in many riots that aggravated the tribes and put the city's internal security and economic situation at a disadvantage. Using a library-based method, this research uses historical and documentary knowledge to study the political situation of Kermanshah in the years 1324 to 1327 AH, the constitutional events in Iran, and to investigate the causes of its chaos and internal conflicts. Analyzes and explains. The findings of the study show that due to the Kermanshah people's association with the constitutional movement, the consequences of it were the internal struggle of influential forces and the activation of tribal chiefs and the turbulence of the city's political situation, and it was the city's turmoil caused by personal hostilities of dignitaries and clashes between rival tribes that formed the urban structure of Kermanshah city

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Kermanshah
  • Constitutionalists
  • tyrants
  • clergy
  • British Consulate
  • Kermanshah Governors
اسناد انتخابات مجلس شورای ملی کرمانشاهان (در بیست و چهار دوره مجلس شورای ملی) (1390). به­کوشش اردشیر کشاورز و علی ططری. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
اسناد نهضت مشروطیت در کرمانشاهان از آرشیو آیت‌الله حاج محمّدمهدی کرمانشاهی (فیض مهدوی) لیدر ملیون کرمانشاه (1386). به­اهتمام محمّدعلی سلطانی. تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
اوبن، اوژن (1362). سفرنامه و بررسی­های سفیر فرانسه در ایران (ایران امروز 1907-1906، ایران و بین‌النهرین). ترجمة علی­اصغر سعیدی. [تهران]: زوار.
براون، ادوارد (1380). انقلاب مشروطیت ایران. ترجمة مهدی قزوینی. چاپ دوم. تهران: کویر.
بیگلری، هرمز (1374). تاریخ کرمانشاه در عصر قاجار. کرمانشاه: طاق­بستان.
خاطرات و اسناد حسین­قلی خان نظام­السلطنه (1362). به­کوشش معصومه مافی و دیگران. چاپ دوم. تهران: تاریخ ایران.
خاطرات و اسناد ظهیرالدوله (1351). به­کوشش ایرج افشار. تهران: کتاب­های جیبی و فرانکلین.
دولت­آبادی، یحیی (1362). حیات یحیی. چاپ چهارم. تهران: عطار، فردوسی.
رائین، اسماعیل (1378). فراموش­خانه و فراماسونری در ایران. چاپ سوم. تهران: رائین.
رضوانی، محمّداسماعیل (1371). مقدمه بر: سفرنامه ظهیرالدوله همراه مظفرالدین شاه به فرنگستان، [تهران]: مستوفی.
زرگری­نژاد، غلامحسین (1390). رسائل مشروطیت. چاپ دوم. تهران: مؤسسه­ تحقیقات و توسعه­ علوم انسانی.
سلطانی، محمّدعلی (1373). جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان. تهران: سها.
سنجابی، علی­اکبر (1380). ایل سنجابی و مجاهدات ملی ایران: خاطرات علی­اکبرخان سنجابی سردار مقتدر. به­تحریر و تحشیه­ کریم سنجابی. تهران: شیرازه.
صفایی، ابراهیم (1363). رهبران مشروطه. تهران: جاویدان.
ظهیرالدوله، علی­بن محمّدناصر (1385). خاطرات و سفرنامه­ ظهیرالدوله. به­کوشش سیف­الله وحیدنیا. تهران: آبی.
غیرت کرمانشاهی، عبدالکریم (1338). کلیات آثار غیرت. با مقدمه و حواشی و تاریخ کرمانشاه به­قلم محمّدسعید غیرت. [تهران]: چاپخانه­ فردوسی.
فریدالملک همدانی، میرزا محمّدعلی­خان (1354). خاطرات فرید (از1291 تا 1334ه‍.ق.). گردآورنده مسعود فرید(قراگوزلو). تهران: زوار.
کتاب آبی؛ گزارش­های محرمانه­ وزارت امور خارجه­ انگلیس درباره­ انقلاب مشروطه­ ایران (1363). به‌کوشش احمد بشیری. چاپ دوم. تهران: نو.
کتاب نارنجی؛ اسناد محرمانه­ وزارت خارجه­ روسیه تزاری درباره­ وقایع مشروطیت ایران (1366). ترجمة حسین قاسمیان. به­کوشش احمد بشیری. تهران: پرواز.
کسروی، احمد (1379). تاریخ هیجده ساله­ آذربایجان. تهران: مجید و صدای معاصر.
کشاورز، اردشیر (1377). شرح وقایع مشروطیت در غرب کشور (زندگانی سردار یارمحمّد کرمانشاهی گُردکُرد). کرمانشاه: طاق­بستان.
گروته، هوگو (1369). سفرنامه­ گروته. ترجمة مجید جلیلوند. تهران: مرکز.
گودرزی، علیرضا (1381). ایل کلهر در دورة­ مشروطیت. کرمانشاه: کرمانشاه.
معتمدی، فرج­الله­خان (1385). نهضت مشروطیت در کرمانشاه و کنگاور، یادداشت­ها و خاطرات میرزا فرج­الله­خان معتمدی و امان­الله­خان ساری­اصلان امیرتومان. به­کوشش محمّدعلی سلطانی. تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
 مغیث­السلطنه، یوسف (1390). نامه­های یوسف مغیثالسلطنه (1325-1334ق). به­کوشش معصومه مافی. تهران: تاریخ ایران.
ملک­زاده، مهدی (1383). تاریخ انقلاب مشروطیت ایران. تهران: سخن.
ناظم­الاسلام کرمانی، محمّدبن علی (1377). تاریخ بیداری ایرانیان. به­اهتمام علی­اکبر سعیدی سیرجانی. چاپ پنجم. تهران: پیکان.
نقی­پور، علی­اکبر (1369). یارمحمّدخان  کرمانشاهی (سردار مشروطه).[تهران]: مؤلف.