با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد

2 استادیار گروه تاریخ، دانشگاه پیام نور زاهدان

چکیده

نصرت‌آباد در حال حاضر یکی از بخش­های شهرستان زاهدان به شمار می آید. مرکز این بخش نیز با عنوان شهر نصرت‌آباد در حدود صد کیلومتری شمال غرب زاهدان بر سر راه بم قرار دارد. در آثار مورخان و جغرافی­دانان قدیم از این شهر با عناوین مختلفی نظیر: اسبیذ، اسپه، اسفی، سپه و سنیج نام برده شده است. موقعیت جغرافیایی نصرت‌آباد به عنوان تنها آبادی میان کویر کرمان و سیستان موجب اهمیت آن شده است. وجود قنات و کشاورزی در مسافت طولانی کویر لوت، نصرت­آباد را به عنوان مهم‌ترین منزل بین راه برای مسافران و کاروان­های تجاری که از غرب به شرق و سیستان تا هندوستان به تجارت مشغول بودند، تبدیل نمود. آثار و بناهای بر جای مانده در این مکان از گذشته، نظیر مناره و کاروانسرا، نشانگر توجه حکام به آبادانی آن است؛ به گونه­ای که تا دورة قاجار، علاوه بر اهمیت تجاری، بدلیل موقعیت سیاسی و نظامی نصرت‌آباد، توجه بیشتری از سوی پادشاهان قاجار به آن معطوف شد. این عوامل موجبات بنای قلاع و تجهیزات نظامی و زندان را در این منطقه فراهم نمود. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی به بررسی جغرافیای تاریخی نصرت­آباد (با تکیه بر موقعیت اقتصادی، سیاسی و نظامی) می­پردازد.
 

کلیدواژه‌ها

ابن حوقل، ابی القاسم. (بی­تا). صوره الارض. بیروت: دارمکتبه المیاه.
ابن خردادبه. (1370). المسالک و الممالک. ترجمة حسین قره چانلو. تهران: نشر نو، چ1.
ابن رسته، احمدبن عمر. (1365). الاعلاق النفیسه. ترجمة حسین قره چانلو. تهران: امیرکبیر.
ادریسی، ابو عبدالله محمد الشریف. (بی­تا). نزهه المشتاق فی اختراق الافاق. قاهره: مکتبه الثقافه الدینیه.
اصطخری، ابواسحق ابراهیم. (1947). مسالک و ممالک. به کوشش ایرج افشار. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
اقبال آشتیانی، عباس. (1390). تاریخ مغول. تهران: انتشارات ساحل.
افشار سیستانی، ایرج. (1363)، نگاهی به سیستان و بلوچستان. بی­جا: خضرائی.
افشار سیستانی، ایرج. (1390). سیستان و بلوچستان‌نامه. تهران: نشر کتابدار.
احمدی کرمانی، یحیی. (1354). فرماندهان کرمان. تصحیح محمدابراهیم باستانی پاریزی. تهران: کتابفروشی دانش.
باستانی پاریزی، محمدابراهیم. (1364). فرمانفرمای عالم. تهران: علمی.
باستانی پاریزی، محمدابراهیم. (1367). از سیر تا پیاز. تهران: نشر علم.
بیگ محمدی، حسن (1386). مقدمه‌ای بر جغرافیای تاریخی ایران. چاپ چهارم. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
تاریخ سیستان (1389). تصحیح و تحشیه ملک الشعرای بهار.تهران: انتشارات اساطیر.
جیهانی، ابوالقاسم احمد (1368). اشکال العالم. ترجمه عبدالسلام کاتب. مشهد: انتشارات به نشر.
حافظ ابرو، عبدالله بن لطف الله (1380). زبده التواریخ. مقدمه و تصحیح سید کمال حاج سید جوادی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
حدودالعالم (1340). ترجمة منوچهر ستوده. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
خورموجی، محمدجعفر. (1363). حقایق الاخبار ناصری. به کوشش سید حسین خدیوجم. چاپ دوم. تهران: نشر نی.
ذوالفقارکرمانی. (1374). جغرافیای نیمروز. به کوشش عزیزالله عطاردی. تهران: انتشارات عطارد.
راوندی، محمد. (1364). راحه الصدور و آیه السرور. تصحیح م. اقبال و م. مینوی. تهران: امیرکبیر.
رزم آرا، علی. (بی­تا). جغرافیای نظامی ایران، مکران. بی‌جا: بی­نا.
سایکس، سرپرسی. (1336). سفرنامه سرپرسی سایکس.  ترجمة حسین سعادت نوری. چاپ دوم. تهران: کتابخانه ابن سینا.
سایکس، سرپرسی. (1378). جغرافیای تاریخی سیستان، (سفر با سفرنامه ها). «خاطرات سفر چهارم به ایران». ترجمه و تدوین حسن احمدی. تهران: حسن احمدی.
سیرو، ماکسیم. (1949). کاروانسراهای ایران و ساختمان‌های کوچک میان راه‌ها. ترجمة عیسی بهنام. قاهره: انتشارات انجمن فرانسوی شرق شناسی.
سیستانی، ملک شاه حسین. (1344). احیاالملوک. به اهتمام منوچهرستوده. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
فرمانفرما، عبدالحسین میرزا. (1383). مسافرت نامه کرمان و بلوچستان. به کوشش ایرج افشار، تهران: اساطیر.
فره وشی، بهرام. (1346). فرهنگ پهلوی. تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
کارگزار، میرزا موسی خان. (1383). روزنامه سفر به سیستان. به کوشش عباس اویسی و برات دهمرده. زاهدان: تفتان.
کرمانی، افضل الدین ابوحامد. (1373). سلجوقیان و غز در کرمان. تصحیح محمدابراهیم باستانی پاریزی. تهران: کوروش.
کولسنیکف، آ. ای. (2535). ایران در آستانه یورش تازیان. ترجمة م. ر. یحیایی. تهران: آگاه.
کیانی، محمد یوسف. (1387). معماری ایران دورة اسلامی. چاپ هفتم. تهران: سمت.
گلداسمید، فردریک. (1378). جغرافیای تاریخی سیستان (سفر با سفرنامه­ها). «سفر از بندر عباس تا مشهد از طریق سیستان». ترجمه و تدوین حسن احمدی. تهران: حسن احمدی.
لسترنج، گی. (1364). جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی. ترجمه محمود عرفان. چاپ دوم. تهران: علمی و فرهنگی.
مرادی، مسعود و دیگران. (1392). «اداره بلوچستان از طریق حاکمان کرمان از دورة ناصری تا اوایل پهلوی». پیام بهارستان. دورة دوم. سال5. شماره19.
معین، محمد ().
مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد. (1361). احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم. ج2. ترجمه علینقی منزوی. تهران: شرکت مولفان و مترجمان ایران.
وزیری، احمدعلی خان. (1385). جغرافیای کرمان. تصحیح محمدابراهیم باستانی پاریزی. چاپ پنجک. تهران: نشر علم.
هاپکرک، پیتر. (1379). بازی بزرگ. ترجمة رضا کامشاد. تهران: انتشارات نیلوفر.
هدین، سون. (1381). کویرهای ایران. ترجمه پرویز رجبی. چاپ دوم. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
هوشنگ مهدوی، عبدالرضا. (1391). تاریخ روابط خارجی ایران. چاپ 16. تهران: امیرکبیر.
یاقوت حموی، شهاب الدین عبدالله. (1965). معجم البلدان. تهران: انتشارات اسدی
یغمایی، اقبال. (2535). بلوچستان و سیستان: سرزمین نژاده مردمان و پهلوانان سخت کوش. تهران: وزارت فرهنگ و هنر.
 
منابع الکترونیکی
سایت بخشداری نصرت‌آباد
-www.chht-sb.ir
-www.negahmedia.ir
-www.hamgardi.com