نوع مقاله : pajoheshi
نویسنده
استادیار بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز
چکیده
مرقد احمد بن موسی الکاظم (ع) مشهور به شاه‌چراغ، در سدههای اخیر یکی از مراکز و عوامل اصلی تحولهای فرهنگی در شیراز بوده و به دلیل قرار داشتن در بافت قدیمی شهر، در ادبیات مجاورانِ این مرقد نیز حضور و نمودی چشمگیر داشته است.
یکی از داستانهای مشهور در تاریخ عامة شیراز، روایتی است که زمان کشف و ساخته شدن مرقد این امامزاده را به عصر عضدالدولة دیلمی نسبت میدهد؛ با اینحال در پژوهشهای عمدتاً تاریخی موجود، به نقد اصالت این داستان بسنده شده و ریشهها و زمینههای شکلگیری آن در تاریخ عامة شیراز، تحلیل و معرفی نشده است.
در این مقاله، به روش تحلیل محتوا، ضمن بررسی سیر تطور روایتهای کتبی و شفاهی موجود دربارة زمان و چگونگی کشف مرقد، عوامل مؤثر در شکل گرفتن این داستان و ریشههای احتمالی آن در روایت تاریخی که زمان کشف مرقد را عصر اتابکان دانسته، مشخص شده است.
نتایج نشان میدهد، خلاف نظر پژوهشگران تاریخ شیراز، برخی از ارکان اصلی روایت شفاهی رایج در ادب عامة شیراز، ریشه در مستندات تاریخی و عرفانی این شهر دارد. همچنین، نوع معماری مرقد، آمیختگی داستان کشف مدفن شاه‌چراغ با روایتهای موجود دربارة دیگر امامزادگان مدفون در شیراز و نقش اقطاب ذهبیه در ادارة امور جاری آستان، از دیگر عواملی است که در بسط و رواج این داستان در ادبیات و تاریخ عامة شیراز مؤثر بوده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Investigating the Roots of Formation of Slangy Narrative about Discovery of Shah Cheragh's Tabernacle in Shiraz
نویسنده [English]
- Mohammad Moradi
Assistant Prof of Persian Language and Literature, Shiraz University
چکیده [English]
In recent centuries, the tabernacle of Ahmad-Ibn Musa-al-Kazem renowned as Shah-e-Cheragh, has been one of the main centers and factors of cultural evolutions in Shiraz and because of locating in the old contexture of this city, the literature of its neighbors has a salient sight.
One of the famous stories in slangy literature of Shiraz, is a narrative which ascribe the time of its discovery and building to the age of Azod-al-Dowle-ye-Deilami. Nonetheless, in the present researches which are most historical, is suffice to the criticism of its originality and the roots of its formation in the slangy literature of Shiraz has not been introduced and analyzed.
The study whilst investigating the evolution of available written and verbal narratives about the time and the manner of its discovery, has also specifies the effective factors in forming this story and its probable roots in the historical narrative, by using content-analysis method, which ascribe the time of its discovery to the age of Atabakan.
Results show that, contrary to the opinion of history scholars of Shiraz, some of the main pillars of oral narrative that are common in slangy literature of Shiraz, are rooted in historical and theosophical documentations. The type of its architecture, amalgamation of the story of the discovery of Shahcheragh's tomb with the available narratives about other entombed innocent persons in Shiraz and the role of Zahabiyeh sects in ruling the going affairs of holy shrine are also the other factors which were effective in the expansion of this story in the slangy literature of Shiraz.
کلیدواژه‌ها [English]
- Ahmad-Ibn-Musa
- Shah-e-Cheragh
- slangy history of Shiraz
- Zahabiyeh
- Azod-al-Dowleh
)