با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسنده

دکتری تاریخ معاصر

چکیده

سال‌های 1329-1332ش/1950-1953م با محوریت نفت، دوره مهمی از تاریخ معاصر ایران است. در جریان نهضت ملی شدن صنعت نفت هر گروه و قشری از نقاط مختلف ایران، نسبت به آن واکنش نشان دادند. تحقیقاتی که به این دوران می پردازند، تحولات تهران را به عنوان پایتخت بررسی کرده و به تحلیل عملکرد نیروهای سیاسی فعال در این شهر پرداخته‌اند. در نتیجه، تحولات دیگر مناطق ایران مورد بی‌توجهی قرار گرفته به طوری‌که بررسی و تحلیل نیروهای سیاسی آن مغفول و یا ناقص مانده است. به دلیل گستردگی رویدادها و واکنش‌هایی که منتهی به ملی شدن صنعت نفت گردید، این مقاله سعی دارد به طور موردی به واکنش مناطقی بپردازد که در سه بخش نفت‌خیز، عشایری و مذهبی ایران قرار می‌گیرند و اقشار اجتماعی کارگران، عشایر و روحانیون را شامل می‌شوند. سوال مقاله این است که واکنش مردم این سه منطقه و برداشت آنها از سیاست‌ها و تصمیمات دکترمصدق در زمینه اختیارات فوق العاده چگونه بوده است؟ مقاله حاضر براساس روش توصیفی تحلیلی رویکرد اجتماعی در توصیف و تبیین اختیارات مصدق را مورد توجه قرار داده است.

کلیدواژه‌ها

 اطلاعات ( 22/7/1331ش). ص1.
اطلاعات (27/10/1331ش). صص 1 و 8.
امیرخسروی، بابک (1375). نظر از درون به نقش حزب توده ایران. تهران: اطلاعات.
امینی، داوود (1381). جمعیت فدائیان اسلام. تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
ایران مبارز (16/11/1329ش). صص 1و 2.
آفتاب شرق (چهارشنبه 1/11/1331ش). ص1.
باخترامروز (24/10/1331ش). ص 5.
باخترامروز (19/3/1332ش). صص 1 و 2.
به سوی آینده (24/10/1331ش). صص 1 و 4.
بیل، جیمز؛ لوئیس، راجر (1372). نفت و ناسیونالیسم ایران. ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی و کاوه بیات. تهران: نشر گفتار.
پروین، نادر (1386). «کرمانشاه و ملی شدن صنعت نفت». مطالعات تاریخی، س4، ش16، ص 201-217.
ترکمان، محمد (1361). قیام سی‌تیر به روایت اسناد و تصاویر. تهران: دهخدا.
چلنگر (25/10/1331ش). ص 4.
حجتی، ابوالمجد (1382). عبور از عهد پهلوی، جنبش ملی و دولت مردم و خاطرات. تهران: دستان.
حقوق زنان (28/10/1331ش). صص 1 و 4.
خراسان ( سه شنبه 30/10/1331ش). ص 4.
خراسان (پنج شنبه 2/11/1331ش). ص4.
داد.(21/10/1331ش). ص 4.
دموکرات اسلامی (23/10/1331ش). صص 1و 2.
روحانی مبازر آیت‌الله ‌کاشانی به روایت اسناد (1379). ج 1. تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی، وزارت اطلاعات.
روحانی، فؤاد. (1352). تاریخ ملی شدن صنعت نفت ایران. تهران: انتشارات فرانکلین.
روحانیت و ملی شدن صنعت نفت (1358). به کوشش گروهی از هوادان نهضت ملی اروپا. تهران: بی جا.
زبان غرب (سه شنبه 26/10/1329ش). بدون شماره صفحه.
سازمان ‌اسناد و کتابخانه ملی ‌ایران (1330). پرونده 290000844، محل در آرشیو 225 و 2 الف ب 1 .
سازمان ‌اسناد و کتابخانه ملی ‌ایران (1331)، پرونده 290004297 محل در آرشیو 350 ن 5 آ ب 1.
سلحشوران غرب (12/12/1328ش). بدون شماره صفحه.
صدای غرب (8/10/1329ش). بدون شماره صفحه.
طوفان غرب (15/1/1329ش). بدون شماره صفحه.
علم، مصطفی (1371). نفت، قدرت و اصول. ترجمه غلامحسین صالح‌یار. تهران: اطلاعات.
غریو مردم (27/10/1331ش). ص 1.
قانون (27/10/1331ش). ص 1.
قشنگ، جمشید (1376). رفتار مشهد و کودتای 28 مرداد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، به راهنمایی دکترحسین الهی، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
کاتوزیان، محمدعلی همایون (1372). اقتصاد سیاسی ایران. ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی. تهران: نشر مرکز.
کوهستانی‌نژاد، مسعود (1383). اختیارات، اصلاحات و لوایح قانونی دکتر محمد مصدق. تهران: نشر نی.
کیهان (27/10/1331ش). ص 7.
لاجوردی، حبیب (1382). خاطرات دکتر مهدی حائری یزدی. تهران: نشر کتاب نادر.
مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی. پرونده نفت، سند 25/10/1329.
مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی. پرونده نفت، سند 28/10/1331.
مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی. مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی. پرونده نفت، سند 29/10/1331.
مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی. پرونده نفت، سند 30/10/1331.
منتظری، حسینعلی (1379). متن کامل خاطرات آیت‌الله منتظری. اروپا: اتحاد ناشران ایرانی در اروپا.
 موحد، محمدعلی (1385). خواب آشفته نفت.3 ج. تهران: نشر کارنامه.
نور ایران (دوشنبه 2/11/1329ش). صص 1و 2.
نیروی سوم (23/1/1331ش). ص 1.
نور ایران (29/10/1331ش). ص 2.
نور ایران (30/10/1331ش). صص 1و 4.
هشت صبح (9/5/1331ش). ص 1 و 2.