نوع مقاله : pajoheshi

نویسندگان

• فاطمه جان احمدی ¹
• رضا شعبانی ²
• آرمین دخت امین ³

¹ دانشیار دانشگاه تربیت مدرس

² استاد دانشگاه شهید بهشتی

³ دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

جهان اسلام در قرن چهارم هجری با تعدد پایتخت‌هایی مواجه است که هریک از آنها در عرصه سیاسی و فرهنگی به جد نقش‌آفرین هستند. جغرافیای وسیع، لزوم بقای دولت‌های مستقل و نیمه‌مستقل اسلامی و بالاگرفتن رقابت‌های سیاسی، اقتصادی، نظامی و حتی مذهبی موجب شد تا برخی از شهرهای سیاسی به پایتختی مطرح در جهان اسلام تبدیل شوند. در میان پایتخت‌های هم‌طراز دو پایتخت شیعی جهان اسلام، شیراز به عنوان پایتخت بویهیان و حلب به عنوان پایتخت حمدانیان، به دلیل شباهت‌ها و تفاوت‌های درخور توجه، در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته‌اند. تقارن زمانی، تقارن دیدگاه‌های مذهبی، فعالیت‌های مشابه فرهنگی و نام و آوازه بلند عضدالدوله بویهی و سیف‌الدوله حمدانی، امرای حاکم بر این دو پایتخت، در میان سایر حکومت‌های متقارن قرن چهارم هجری قمری از شباهت‌های مشترک آنها به شمار می‌رود. یکی دیگر از وجوه مهم شباهت‌ها و تفاوت‌های این دو پایتخت به عوامل مؤثر در مکان‌گزینی آنها و نقش و اهمیت این پایتخت‌ها در تمدن اسلامی قرن چهارم هجری بازمی‌گردد. از همین رو در مقاله پیش رو برآنیم که با روش توصیفی- تحلیلی ایتدا عوامل مؤثر بر مکان‌گزینی پایتخت عضدالدوله دیلمی در شیراز را به تفصیل مورد بررسی قرار داده و آنگاه به صورت تطبیقی عوامل مؤثر بر مکان‌گزینی پایتخت سیف‌الدوله حمدانی در حلب را با این عوامل مقایسه کنیم. این پژوهش به بررسی وجوه تشابه و تفاوت عوامل مؤثر بر انتخاب شیراز و حلب، به عنوان پایتخت عضدالدوله دیلمی و سیف‌الدوله حمدانی، می‌پردازد. مقاله به این نتیجه منجر گردیده است که اگرچه دلایل انتخاب این دو پایتخت در بسیاری از موارد به هم شباهت داشته، اما نقش و اهمیت هریک از این پایتخت‌ها در قرن چهارم هجری، با دیگری متفاوت بوده است.

کلیدواژه‌ها

• بویهیان
• پایتخت
• پایتخت‌گزینی
• شیراز
• حلب
• حمدانیان شام
• قرن چهارم هجری

عنوان مقاله [English]

Comparative Study on Locating Two Shiite Capitals in the Fourth Century AH: Shiraz-e Buyehi and Halab-e Hamdani

نویسندگان [English]

• . . ¹
• . . ²
• . . ³

¹

²

³

چکیده [English]

In the fourth century AD, the Islamic world is faced with a multiplicity of capitals that each of them plays an important role in political and cultural areas. The vast geography, the need for survival of independent and semi-independent Islamic governments and increased political, economic, military and even religious competition resulted in being changed some different cities into particular capitals in the Islamic world. Among the capitals of the same levels, two Shiite capitals of the Islamic world, Shiraz as the capital of  Buyehian and Halab as the capital of the Hamdanids were examined in this study due to their considerable similarities and differences. The temporal coincidence, and the coincidence ofthe religious views, similar cultural activities, and great fame of Azad od-Dowleh-ye Buyehi and Seyf od-Dowleh-ye Hamdani, as rulers of these capitals, are considered as their common similarities among other concurrent governments of the fourth century. Another important aspect of similarities and differences between these two capitals is factors affecting their locating and the important roles of these capitals in the Islamic civilization of the fourth century. Therefore, in this study, the author aims to investigate the factors affecting the locating of capital of Azad od-Dowleh-ye Deylami in Shiraz in detail using descriptive method. Then, through using comparative method, we compare the factors affecting the locating of capital of Seyf od-dowleh-ye Hamdani in the city of Halab with these factors. This article investigates the similarities and differences of Shiraz and Halab as the capitals of Azad od-Dowleh-ye Deylami and Seyf od-dowleh-ye Hamdani. This article concluded that although the reasons for the selection of these two capitals are similar in many of the cases, role and importance of each of the capitals were different in the fourth century.

کلیدواژه‌ها [English]

• Buyehian
• capital
• the selection of the capital
• Shiraz
• Hamdani’s Sham
• the fourth century