اهداف و کارکردهای کنسولگری روسیه در رشت نیمه دوم عصر قاجاریه

خیراندیش, عبدالرسول; رحیمی جابری, اعظم

نوع مقاله : pajoheshi

نویسندگان

¹ استاد دانشگاه شیراز

² دانشجوی دکترای تاریخ ایران اسلامی دانشگاه شیراز

چکیده

بازی بزرگ یا رقابت دو امپراتوری توسعه‌طلب روسیه و انگلیس در قرن نوزدهم برای سروری بر آسیای مرکزی، واقعیتی بود که ایران ناخواسته درگیر آن شد. استراتژی، قواعد و تاکتیک‌های این بازی که در طول زمان تعریف و به تناسب شرایط دستخوش تغییر شد، شامل تأسیس نمایندگی سیاسی و کنسولگری‌های این دو قدرت در ایران نیز می‌شد. در عصر قاجار دولت‌های انگلیس و روسیه پس از تأسیس نمایندگی‌های سیاسی در تهران، برای تأمین منافع خود، به افتتاح تدریجی کنسولگری در شهر رشت مبادرت ورزیدند که تا آغاز سدة بیستم به شبکه‌هایی گسترده در سطح کشور تبدیل شدند. پژوهش حاضر به بررسی علل تأسیس کنسولگری در رشت و کارکردهای آن می‌پردازد. این مطالعه نشان می‌دهد که افتتاح کنسولگری در رشت از سوی انگلیس یا روسیه، بیش از هر چیز از اهداف سیاسی – راهبردی این دو دولت ناشی می‌شد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

آدمیت، فریدون (1362). امیر کبیر و ایران تهران: خوارزمی. آشوری، داریوش (1391). دانشنامه سیاسی. تهران: مروارید. اعتمادالسلطنه، محمدحسن‌خان (1363). الماثر و الآثار. به کوشش ایرج افشار. تهران: اساطیر. انتنر، مروین. ل (1369). روابط بازرگانى روس و ایران 1828-1914. ترجمه احمد توکلى. تهران: موقوفات دکتر محمود افشار. پازارگاد، بهاءالدین (1343). مکتب‌های سیاسی. تهران: اقبال. خودزکو، الکساندر (1354). سرزمین گیلان. ترجمه سیروس سهامی. تهران: پیام. دهخدا، علی‌اکبر (1364). لغت‌نامه. تهران: مؤسسه لغت‌نامه دهخدا. رابینو، لویی (1363). دیپلمات‌ها و نمایندگان کنسول‌های ایران و انگلیس. ترجمه غلامحسین میرزا صالح. تهران: تاریخ ایران. ـــــــــــــــ (1369). ولایات دارالمرز ایران. ترجمه جعفر خمامی‌زاده. رشت: بنیاد فرهنگ ایران. سازمان اسناد و کتابخانة ملى ایران، شمارة سند 240005619، سال 1329-1327 / 1911-1909؛ شمارة سند 240004426. سال 1333 / 1314. سپهر، میرزا محمدتقی لسان‌الملک (1337). ناسخ‌‌التواریخ (قاجاریه). به کوشش جهانگیر قائم‌مقامی. تهران: امیرکبیر. شاکری، خسرو (1386). جنبش جنگل و جمهوری شوروی سوسیالیستی ایران. ترجمه شهریار خواجیان. تهران: اختران. شمیم، علی‌اصغر (1370). ایران در دوران سلطنت قاجار. تهران: علمی. شوشتر، مورگان (1310). اختناق ایران. چاپ بمبئی. صدر، محسن (1364). خاطرات صدر الاشراف. بى‌جا: وحید. طباطبایى مجد، غلامرضا (1373). معاهدات و قراردادهاى تاریخى در دورة قاجاریه. تهران: افشار. قائمى، رمضان‌على (1386). گرگان، از ایران چه میدانم. تهران: دفتر پژوهش‌هاى فرهنگى. کاظم‌بیگی، محمدعلی (1389). «روسیه، دریای مازندران و استرآباد: گزارش تایلور تامسن وابسته نمایندگی سیاسی بریتانیا در تهران (18 ربیع‌الثانی 1262ق/ 15 آپریل1846)». فصلنامه مطالعات تاریخی. ش 28. ـــــــــــــــــــــ (1384). دریای خزر و قدرت‌های بزرگ: امپریالیزم بریتانیا (1335-1338ق). تهران: مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه. گروته، هوگو (1369). سفرنامه. ترجمه مجید جلیلوند. تهران: نشر مرکز. گیلان‌نامه: «مجموعه مقالات گیلان‌شناسى (در زمینة تاریخ، فرهنگ، هنر، زبان، ادبیات و مردم شناسى)». م. پ. جکتاجى. (کوششگر). رشت: طاعتى. 1371. گیلگ، محمدعلی (1371). تاریخ انقلاب جنگل. رشت: گیلکان. لمبتون، آن. ک. س (1363). سیرى در تاریخ ایران بعد از اسلام. ترجمه یعقوب آژند. تهران: امیرکبیر. لنزوسکی، جورج (1366). رقابت روسیه و غرب در ایران. ترجمه اسماعیل رائین. تهران: اقبال. لیتن، ویلهلم (1376). ایران از نفوذ مسالمت‌آمیز تا تحت‌الحمایگی . ترجمه مریم میراحمدى. تهران: معین. مکنزی، چارلز فرانسیس (1359). سفرنامه شمال. ترجمه منصوره اتحادیه. تهران: گسترده. ملگونوف، گریگوری والریانوویچ (1364). سفرنامه ملگونوف به سواحل دریای مازندران. تصحیح مسعود گلزاری. تهران: دادجو. معطوفى، اسدالله (1374). استرآباد و گرگان در بستر تاریخ ایران. نگاهى به 5000 سال تاریخ منطقه. مشهد: درخشش. نصیری مقدم، محمدنادر (1374). گزیده اسناد دریای خزر و مناطق شمالی ایران در جنگ جهانی اول. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی. نیکیتین. واسیلی پتروویچ (1356). خاطرات و سفرنامة موسیو ب. ترجمه علی‌محمد فره‌وشى. تهران: کانون معرفت. نورائى، مرتضى؛ آندریوا، النا (1388). «مهاجران روس و اسکان آنها در ایران اوایل قرن بیستم»، مجلة علمى- پژوهشى دانشگاه اصفهان 45 (4). صص 21-36. ورجاوند، پرویز (1377). سیمای تاریخ و فرهنگ قزوین. تهران: نشر نی. Abbott.K.E.Narrative of a journey from Tabreez along the shores of the Caspian sea to Tehran.1843-1844. textemanuscript. London: Archives du FO 60/108(AN).

پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران

اهداف و کارکردهای کنسولگری روسیه در رشت نیمه دوم عصر قاجاریه

مراجع

مراجع

دوره 4، شماره دوم-پیاپی 8-بهار و تابستان 95
شهریور 1395
صفحه 59-70

اهداف و کارکردهای کنسولگری روسیه در رشت نیمه دوم عصر قاجاریه

مراجع

مراجع

دوره 4، شماره دوم-پیاپی 8-بهار و تابستان 95شهریور 1395صفحه 59-70

دوره 4، شماره دوم-پیاپی 8-بهار و تابستان 95
شهریور 1395
صفحه 59-70