با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی

چکیده

در دوران صفویان ایلات و طوایف کرد نقش مهمی در فعالیت‌های سیاسی ایفاء می‌کردند و می‌توان گفت این نقش در دوران حکمرانی شاه عباس اول اهمیت بیشتری داشت. یکی از این ایلات، کردهای برادوست بودند که در مناطق شمال‌غربی ایران و در نواحی ارومیه و اشنویه سکونت داشتند؛ این در حالی بود که پیش از شاه عباس اول قلمرو ایلیاتی کردهای برادوست در سرزمین عثمانی قرار داشت. کردهای برادوست در دوران حکومت شاه عباس اول به اوج شهرت رسیدند، چرا که در این زمان حاکم آنها، امیرخان برادوست، از حکام مورد احترام شاه عباس محسوب می‌شد. امیرخان برادوست در یکی از نبردهای صفویان علیه دشمنان آسیب‌ دید و از آن پس به امیر چلاق برادوست معروف شد. وی قلعه‌ای قدیمی و مشهور را که قلعه دم‌دم نام داشت، به عنوان مقر حکومتی خود برگزید و پس از مدتی علیه حکومت مرکزی عصیان کرد و به جنگ با نیروهای صفوی پرداخت که درنهایت به دستور شاه عباس و بعد از مدتی طولانی سرکوب گردید. مقاله حاضر در نظر دارد به بررسی علل سرکشی کردهای برادوست و چگونگی سرکوب آنها در دوران شاه عباس اول بپردازد.

کلیدواژه‌ها

ادموندز، سیسیل جی (1367). کردها: ترک­ها و عرب­ها. ترجمه ابراهیم یونسی. چاپ اول. تهران: روزبهان.
اسکندربیگ منشی ترکمان (1390). تاریخ عالم‌آرای عباسی. به کوشش فرید مرادی. چاپ اول. تهران: نگاه.
بارتولد، ویسینچ (1386). تذکره جغرافیایی تاریخ ایران. ترجمه حمزه سردادور. چاپ سوم. تهران: توس.
بدلیسی، امیر شرف خان (1364). شرفنامه (تاریخ مفصل کردستان). مقدمه و تعلیقات محمد عباسی. چاپ دوم. تهران: علمی.
پارسادوست، منوچهر (1388). شاه عباس اول (پادشاهی با درس‌هایی که باید فراگرفت). چاپ اول. تهران: شرکت سهامی انتشار.
پورگشتال، یوزف هامر (1367). تاریخ امپراطوری عثمانی. ترجمه میرزا زکی علی‌آبادی. به اهتمام جمشید کیانفر. چاپ اول. تهران: زرین.
تاورنیه، ژان باتیست (1381). سفرنامه. ترجمه حمید ارباب شیرانی. چاپ اول. تهران: نیلوفر.
جنابدی، میرزابیگ (1378). روضة الصفویه. به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد. چاپ اول. تهران: اساطیر.
حمدالله مستوفی قزوینی (1336). نزهة القلوب. به کوشش محمد دبیرسیاقی. چاپ اول. تهران: طهوری.
خضری، سعید (1379). جغرافیای طبیعی کردستان مکریان. مقدمه دکتر محمدرضا ثروتی. چاپ اول. تهران: توس.
دلاواله، پیترو (1390). سفرنامه. ترجمه شعاع‌الدین شفا. چاپ پنجم. تهران: کتیبه.
زکی‌بیگ، محمدامین (1381). تاریخ کرد و کردستان. ترجمه یدالله روشن. چاپ اول. تهران: توس.
زینو، کاترینو (1389). سفرنامه ونیزیان. ترجمه و مقدمه و توضیحات نصرالله صالحی. چاپ اول. تهران: طهوری.
سایکس، سر پرسی (1391). تاریخ ایران. ترجمه محمدتقی فخرداعی گیلانی. چاپ اول. تهران: نگاه.
شاردن، ژان (1375). سفرنامه شوالیه شاردن. ترجمه اقبال یغمایی. چاپ اول. تهران: توس.
شرلی، آنتوان (1375). سفرنامه برادران شرلی. ترجمه آوانس. چاپ دوم. تهران: کتابخانه منوچهری.
فخرالکتّاب سنندجی، میرزا شکرالله (1366). تحفه ناصری در تاریخ و جغرافیای کردستان. با مقابله و تصحیح و تعلیق حشمت‌الله طبیبی. چاپ اول. تهران: طهوری.
فلسفی، نصرالله (1353). زندگی شاه عباس اول. چاپ پنجم. تهران: دانشگاه تهران.
فلور، ویلم (1388). دیوان و قشون در عصر صفوی. ترجمه کاظم فیروزمند. چاپ اول. تهران: آگاه.
لویی بلان، لوسین (1375). زندگی شاه عباس اول. ترجمه ولی‌الله شادان. چاپ اول. تهران: اساطیر.
مردوخ کردستانی، محمد (1379). تاریخ مردوخ. چاپ اول. تهران: کارنگ.
مک داول، دیوید (1380). تاریخ معاصر کرد. ترجمه ابراهیم یونسی. چاپ اول. تهران: پانیذ.
منجم یزدی، محمدجلال (1366). تاریخ عباسی (روزنامه ملاجلال). به کوشش سیف‌الله وحیدنیا. چاپ اول. تهران: وحیدنیا.
میراحمدی، مریم (1363). دین و مذهب در عصر صفوی. چاپ اول. تهران: امیرکبیر.
میرنیا، سید علی (1375). ایل­ها و طایفه­های کرد ایران. چاپ اول. تهران: نسل دانش.
مینورسکی، ولادیمیر (1379). کرد. ترجمه و توضیح حبیب‌الله تابانی. چاپ اول. تهران: گستره.
ـــــــــــــــــــ (1381). کردها نوادگان مادها. ترجمه جلال جلالی‌زاده. چاپ اول. کردستان: ژیار.
وحید قزوینی، میرزا محمدطاهر (1383). تاریخ جهان‌آرای عباسی. مقدمه و تصحیح و تعلیقات سید سعید میر محمدصادق. زیر نظر احسان اشراقی. چاپ اول. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.