با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسندگان

1 استاد دانشگاه پیام نور

2 دانشجوی دکتری دانشگاه پیام نور

چکیده

پس از مرگ نادرشاه افشار اغتشاشات زیادی در ایران بر­پا شد. کریم­خان­زند، پس از چند سال کشمکش موفق شد بر اکثر نواحی ایران تسلط یابد. میرمهنا با استفاده از وضعیت موجود توانست حکمران بلامنازع بندرریگ گردد. وی برخلاف سایر رؤسا که با کریم­خان­زند متحد بودند، علیه کریم­خان علم طغیان برداشت. سپاهیان زند برای سرکوبی او بندر­ریگ را مورد حمله قرار داده و میرمهنا را به اسارت خود درآوردند. میرمهنا به محض آزادی و بازگشت به بندر­ریگ نسبت به تخریب دفتر تجاری و قلعه انگلیسی­ها اقدام و انگلیسی­ها را از بندرریگ اخراج کرد. این رویداد موجب شد بندر ریگ مجدداً مورد حمله قوای خان زند قرار گیرد. ناتوانی کریم خان در سرکوبی میرمهنا، منجر به عقد قرارداد با انگلیس گردید. بر­اساس این قرارداد، در صورت شکست میرمهنا، جزیره خارگ به انگلیسی­ها واگذار می­شد. این پژوهش به بررسی مسائلی که موجب چالش میان کریم­خان­زند و میرمهنا، همچنین کشمکش میان میرمهنا و کمپانی­های خارجی گردید و نقش دول خارجی، به ویژه انگلیس، در سرکوبی میرمهنا می پردازد.

کلیدواژه‌ها

ابراهیمی، مهدی؛ احمد موسوی (1389). "فراز ونشیب روابط خارجی کریم خان با انگلستان". فصلنامه تاریخ روابط خارجی، سال یازدهم ، شماره 44.
اسدپور، حمید (1387). تاریخ اقتصادی وسیاسی خلیج فارس در عصر افشاریه و زندیه. تهران: انتشارات مؤسسه تحقیقات وتوسعه علوم انسانی.
 افضل الملک، غلامحسین (1361). افضل التواریخ. به کوشش سیروس سعدوندیان و منصوره اتحادیه. تهران: تاریخ ایران.
اقتداری، احمد و دیگران (1382). "میزگرد". پژوهش و حوزه. بهار و تابستان. شماره 13 و 14 .
امین، عبدالامیر (1370). منافع بریتانیا در خلیج فارس. ترجمه علی رجبی یزدی. تهران: انتشارات.
 اولیویه، گیوم آنتوان (١٣٧١). سفرنامه اولیویه. ترجمۀ محمد طاهر قاجار. تصحیح غلامرضا ورهرام.، تهران: اطلاعات تهران.  
 پری، جان (1368). کریم خان. ترجمۀ علی محمدساکی. تهران: نشرنو.
 پیتر، آوری و دیگران (1389). تاریخ ایران کمبریج. جلد هفتم دوره افشاریه و زندیه. ترجمۀ تیمور قادری. تهران: انتشارات مهتاب.
دلدم، اسکندر (1363). سلطه جویان واستعمارگران در خلیج­فارس. تهران: انتشارات نوین.
راوندی، مرتضی (١٣۵۴). تاریخ اجتماعی ایران. ج2. تهران: انتشارات امیرکبیر.
رجایی، غلامعلی بهار (1386). "مناسبات ایران و هلند از دوره صفویه تا زندیه". تاریخ روابط خارجی. شماره 30.
رجبی، پرویز (1389). کریم خان و زمان او. تهران: انتشارات کتاب آمه.
رستم­ الحکما، محمدهاشم آصف (1352). رستم التواریخ. به اهتمام محمد مشیری. تهران: انتشارات امیرکبیر.
 روشن ضمیر ، مهدی (1350). "پژوهشی نو درباره روابط ایران با بیگانگان در سده دوازدهم هجری". مجله بررسی­های تاریخی. شماره 37. سال هفتم.
سایکس، سرپرسی (1370). تاریخ ایران. ترجمۀ محمدتقی فخرداعی گیلانی. تهران: انتشارات نگاه.
شعبانی، رضا (1367). تاریخ اجتماعی ایران در عصر افشاریه. تهران: قدس.
 
فسایی، حسن بن حسن (1382). فارسنامۀ ناصری. به کوشش منصور رستگار فسایی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
فلور ، ویلم (1371). هلندیان در جزیره خارک. ترجمۀ ابوالقاسم سری. تهران: انتشارات توس.
کشمیری، محمد (1350). "تصرف بصره به­دست ایرانیان در زمان شهریاری زند". بررسی­های تاریخی شماره 32.
گزارش کار ملیت­ها از ایران در دوران افشاریه و زندیه (1381). ترجمۀ معصومه ارباب. تهران: انتشارات نشرنی.
 متولی، عبدالله (1389). "عوامل مؤثر بر مناسبات ایران و عثمانی در دوره زندیه". فصلنامه تاریخ روابط خارجی. سال یازدهم. شماره 42 .
 موسوی نامی اصفهانی، میرزاصادق (1317). تاریخ گیتی گشا. به تصحیح سعید نفیسی. تهران: کتابفروشی اقبال.
 نیبور کارستن (1354). سفرنامه نیبور. ترجمۀ پرویز رجبی. تهران: نشر توکا.
ودیعی، کاظم (1390). "نگاهی دیگر به بحرین". مجله حافظ. شماره 82.
ورهرام، غلامرضا (1368). تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران در عصر زند. تهران: انتشارات معین.
هدایتی، هادی (1334). تاریخ زندیه. جلد اول. تهران: دانشگاه تهران