شوکت افشاری؛ ابوالفضل رضوی
چکیده
شهر زنجان به دلیل واقع شدن بین آذربایجان و تهران اهمیت و نقش به‌سزایی در تاریخ معاصر داشته است. طی جنگ جهانی دوم این شهر به علت قرار گرفتن در مسیر ریلی و راه‌های شوسه توجه اولیه متفقین را جلب نمود. در سال 1320، که متفقین ایران را بین خود تقسیم کردند، زنجان به همراه سایر شهرهای شمالی به شوروی واگذار شد. پس از این تاریخ شاهد دخالتها و ...
بیشتر
شهر زنجان به دلیل واقع شدن بین آذربایجان و تهران اهمیت و نقش به‌سزایی در تاریخ معاصر داشته است. طی جنگ جهانی دوم این شهر به علت قرار گرفتن در مسیر ریلی و راه‌های شوسه توجه اولیه متفقین را جلب نمود. در سال 1320، که متفقین ایران را بین خود تقسیم کردند، زنجان به همراه سایر شهرهای شمالی به شوروی واگذار شد. پس از این تاریخ شاهد دخالتها و دستاندازیهای سیاسی ـ اقتصادی در زنجان هستیم. حضور و اقدامات چپاولگرانه نیروهای شوروی در زنجان، سبب کمبود نان و غلات در شهر شد. پژوهش حاضر در پرتو تبیین وضعیت زنجان در جنگ جهانی دوم، درصدد پاسخ به این پرسش است که: جهتگیری اقتصادی متفقین در قحط و غلا و کمبود نان و غلات در زنجان چه تأثیری داشت؟ بر طبق اسناد موثق در سال 1319، برداشت گندم و سایر محصولات در زنجان خوب بوده است. اما شوروی با اقدماتی نظیر خرید گندم از بازار آزاد، صدور گندم مازاد بر مصرف سربازان خود، همچنین دلالی و احتکار برخی از افراد سودجو، سبب کمبود نان در شهر و شورش مردم شد. رویکرد تحقیق حاضر توصیفی ـ تحلیلی و داده‌ها به روش اسنادی و بر پایه منابع کتابخانهای و تحقیقات میدانی و مصاحبه شفاهی گردآوری شده است
محمد جعفر چمنکار
چکیده
بندر بوشهر در خلال جنگ جهانی دوم مانند سایر کرانه‌ها و پس‌کرانه‌های خلیج فارس و دریای عمان به اشغال متفقین درآمد. متفقین با هدف ارسال کمک به اتحاد شوروی بر تمامی زیرساخت‌های نظامی ـ اقتصادی این بندر استیلاء یافتند. هدف از این پژوهش بررسی تأثیرات جنگ جهانی دوم بر بندر بوشهر، در یک روند گاه‌شماری، با تکیه بر مدارک آرشیوی ...
بیشتر
بندر بوشهر در خلال جنگ جهانی دوم مانند سایر کرانه‌ها و پس‌کرانه‌های خلیج فارس و دریای عمان به اشغال متفقین درآمد. متفقین با هدف ارسال کمک به اتحاد شوروی بر تمامی زیرساخت‌های نظامی ـ اقتصادی این بندر استیلاء یافتند. هدف از این پژوهش بررسی تأثیرات جنگ جهانی دوم بر بندر بوشهر، در یک روند گاه‌شماری، با تکیه بر مدارک آرشیوی عمدتاً غیرمنتشره و نشریات عمومی، اقتصادی و محلی آن برهه زمانی است. بررسی مجموعه داده‌ها نشان می‌دهد که به‌رغم اهمّیت بوشهر، نقش‌آفرینی اقتصادی آن نسبت به ادوار پیشین به‌خصوص اواخر قاجاریه و اوایل پهلوی اول حرکت کاملا پسرفتی را نشان می‌دهد. هرچه دوره انتهایی جنگ نزدیک‌تر می‌شود، پیامدهای منفی آن بیشتر بر بندر بوشهر نمایان می‌گردد. این اثرات سوء تا چندین سال پس از اتمام جنگ جهانی دوم نیز تمامی ساختار اقتصادی و اجتماعی بوشهر را درگیر نمود. براین اساس بوشهر در چالش با حضور گسترده عناصر خارجی، متحمل صدمات فراوان اجتماعی و اقتصادی شد. در این نوشتار پژوهشگر سعی نموده است به این سؤال پاسخ دهد که چگونه پیامدهای جنگ جهانی دوم در یک فرایند زمانی بر تنزل موقعیت اقتصادی بندر بوشهر تأثیر گذاشته است؟در پایان نتیجه گرفته می‌شود که جنگ دوم جهانی به صورت مستقیم بر تمام ابعاد تجارت داخلی و خارجی بندر بوشهر تأثیر منفی گذارده و نابسامانی‌های مالی و اجتماعی حاصل از آن، موجب عدم تعادل در لایه‌های گوناگون اقتصادی و تضعیف شدید جایگاه آن در ایران و کرانه‌های خلیج فارس شده است.بندر بوشهر در خلال جنگ جهانی دوم مانند سایر کرانه‌ها و پس‌کرانه‌های خلیج فارس و دریای عمان به اشغال متفقین درآمد. متفقین با هدف ارسال کمک به اتحاد شوروی بر تمامی زیرساخت‌های نظامی ـ اقتصادی این بندر استیلاء یافتند. هدف از این پژوهش بررسی تأثیرات جنگ جهانی دوم بر بندر بوشهر، در یک روند گاه‌شماری، با تکیه بر مدارک آرشیوی عمدتاً غیرمنتشره و نشریات عمومی، اقتصادی و محلی آن برهه زمانی است. بررسی مجموعه داده‌ها نشان می‌دهد که به‌رغم اهمّیت بوشهر، نقش‌آفرینی اقتصادی آن نسبت به ادوار پیشین به‌خصوص اواخر قاجاریه و اوایل پهلوی اول حرکت کاملا پسرفتی را نشان می‌دهد. هرچه دوره انتهایی جنگ نزدیک‌تر می‌شود، پیامدهای منفی آن بیشتر بر بندر بوشهر نمایان می‌گردد. این اثرات سوء تا چندین سال پس از اتمام جنگ جهانی دوم نیز تمامی ساختار اقتصادی و اجتماعی بوشهر را درگیر نمود. براین اساس بوشهر در چالش با حضور گسترده عناصر خارجی، متحمل صدمات فراوان اجتماعی و اقتصادی شد. در این نوشتار پژوهشگر سعی نموده است به این سؤال پاسخ دهد که چگونه پیامدهای جنگ جهانی دوم در یک فرایند زمانی بر تنزل موقعیت اقتصادی بندر بوشهر تأثیر گذاشته است؟در پایان نتیجه گرفته می‌شود که جنگ دوم جهانی به صورت مستقیم بر تمام ابعاد تجارت داخلی و خارجی بندر بوشهر تأثیر منفی گذارده و نابسامانی‌های مالی و اجتماعی حاصل از آن، موجب عدم تعادل در لایه‌های گوناگون اقتصادی و تضعیف شدید جایگاه آن در ایران و کرانه‌های خلیج فارس شده است.
جهانگیر خسروی شکیب؛ سهیلا ترابی فارسانی؛ علیرضا ابطحی
چکیده
نهاد آموزش رسمی دارای ظرفیت بالایی جهت گسترش و تثبیت ایدئولوژی حاکم بر جامعه است. در این راستا حکومت پهلوی از اهمّیت، جایگاه و ظرفیت های آموزش و پرورش در راستای دیدگاه های کلی خود و در جهت پیشبرد اهداف حکومت بهره گرفته است. انتخاب نام مدارس با عناوین همسو با ارزش‌های حکومت مثالی از ظرفیت های استفاده شده در آموزش و پرورش دوره پهلوی، ...
بیشتر
نهاد آموزش رسمی دارای ظرفیت بالایی جهت گسترش و تثبیت ایدئولوژی حاکم بر جامعه است. در این راستا حکومت پهلوی از اهمّیت، جایگاه و ظرفیت های آموزش و پرورش در راستای دیدگاه های کلی خود و در جهت پیشبرد اهداف حکومت بهره گرفته است. انتخاب نام مدارس با عناوین همسو با ارزش‌های حکومت مثالی از ظرفیت های استفاده شده در آموزش و پرورش دوره پهلوی، به منظور القاء و تثبیت ارزش‌ها است؛ بنابراین انتخاب نام مدارس ارتباط مستقیمی با دیدگاه های حاکم داشته است. هدف این پژوهش بررسی اسامی انتخاب شده برای مدارس شهرها و بخش های استان لرستان در دوره پهلوی است. در این مقاله تلاش شده است تا به روش توصیفی تحلیلی و بر اساس اسناد و مدارک آرشیوی و همچنین با استفاده از نمودار و جداول به این سؤالات پاسخ داده شود: برای مدارس لرستان در دوره پهلوی اول و دوم بیشتر از چه عناوینی استفاده شده است؟ عوامل مؤثر در انتخاب نام مدارس لرستان چه بوده است؟ چه ارتباطی میان دیدگاه های حکومت پهلوی و نام مدارس استان وجود دارد؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که دیدگاه های کلی حکومت پهلوی با مؤلفه های ایدئولوژیکی همچون ملی گرایی، تأکید بر زبان فارسی، باستان گرایی و تمرکز گرایی، از طریق مسؤلین دولتی و نمایندگی ها و ادارات آموزش و پرورش در بخش ها و شهرستان های لرستان در انتخاب نام مدارس استان تأثیر مستقیم داشته است و نوع اسامی انتخابی مدارس در دورة پهلوی اول نسبت به دورة دوم، متأثر از حوادث تاریخی و جابه‌جایی قدرت، تفاوت های اساسی دارد.
مرتضی شهسواری؛ عباس قدیمی قیداری
چکیده
مبتنی نبودن عملکرد سازمان‌ها و تشکیلات امنیتی دورة قاجار بر موازین قانونی، موجب شکل‌گیری فضای بی‌اعتمادی توأم با ترس و نگرانی در بین شهروندان نسبت به این تشکیلات شده بود. بنایراین انجمن ایالتی تبریز به عنوان نهادی برآمده از آرمان مشروطه‌خواهی ایرانیان در کنار تأسیس نهادهایی چون عدلیه و مجلس استیناف، تشکیل نهادی برای برقرای نظم ...
بیشتر
مبتنی نبودن عملکرد سازمان‌ها و تشکیلات امنیتی دورة قاجار بر موازین قانونی، موجب شکل‌گیری فضای بی‌اعتمادی توأم با ترس و نگرانی در بین شهروندان نسبت به این تشکیلات شده بود. بنایراین انجمن ایالتی تبریز به عنوان نهادی برآمده از آرمان مشروطه‌خواهی ایرانیان در کنار تأسیس نهادهایی چون عدلیه و مجلس استیناف، تشکیل نهادی برای برقرای نظم و امنیت را از ضروریات جامعة شهری مدرن دانسته و اقدام به تأسیس نظمیة تبریز نمود. پژوهش حاضر با محور قرار دادن شهر تبریز، با روشی توصیفی ـ تبیینی و با استفاده از منابع کتابخانهای و روزنامهها در صدد بررسی علل شکل‌گیری «نظمیه تبریز» و مقایسة عملکرد آن با سازمان‌ها و تشکیلات امنیتی قبل از مشروطه برآمده است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد نظمیه تبریز در طی دورة کوتاهی پس از شکل‌گیری خود با وجود مواجهه با مشکلات عدیدة ناشی از قرار گرفتن تبریز در دورة مقاومت یازده ماهه توانست با انجام وظایف خود بر اساس موازین قانونی و پرهیز از تکرار برخی رسوم غلط دورة قبل از مشروطه، به جلب اعتماد شهروندان پرداخته و مهمتر اینکه به ایجاد فضای همکاری و تعامل دو جانبه بین مردم و نیروهای امنیتی و پلیسی نیز کمک نماید
میکائیل وحیدی راد
چکیده
جنگ جهانی دوم، مانند جنگ اول، خیلی زود دامن ایران را نیز گرفت و علی‌رغم اعلام بی‌طرفی، موقعیت استراتژیک ایران برای کمک‌رسانی به شوروی برای غلبه بر آلمان زمینه‌ساز حضور نظامی سه قدرت بریتانیا، آمریکا و شوروی در خاک ایران و اشغال آن شد. حضور نظامی آمریکا در ایران نیز بیشتر از همین زاویه کمک به شوروی و تلاش برای تقویت کریدور تدارکاتی ...
بیشتر
جنگ جهانی دوم، مانند جنگ اول، خیلی زود دامن ایران را نیز گرفت و علی‌رغم اعلام بی‌طرفی، موقعیت استراتژیک ایران برای کمک‌رسانی به شوروی برای غلبه بر آلمان زمینه‌ساز حضور نظامی سه قدرت بریتانیا، آمریکا و شوروی در خاک ایران و اشغال آن شد. حضور نظامی آمریکا در ایران نیز بیشتر از همین زاویه کمک به شوروی و تلاش برای تقویت کریدور تدارکاتی جبهه شوروی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. مسئله پژوهش حاضر آن است که آیا حضور آمریکا در ایران تنها در راستای کمک به شوروی بوده است یا آمریکا با خروج از سیاست دکترین مونرو به‌صورت عملی در صدد ایفای نقشی فراتر از آن و در صدد بازیگری در مناطق مهم و استراتژیک جهان بوده است. در نوشتار حاضر با کاربست روش تحقیق تاریخی و استفاده از اسناد آمریکا، در صدد هستیم تا به زمینه‌ها و دلایل حضور این کشور در ایران در طی جنگ جهانی دوم پاسخ دهیم. فرض ما بر این امر ابتنا دارد که آمریکا با شناخت کافی از اهمیت استراتژیک خلیج‌فارس در طی جنگ و همچنین فردای پس از جنگ برای حضور طولانی مدت برنامه‌ریزی کرده و بر آن اساس برنامه‌های خود را پیش برده است. یافته‌های تحقیق نیز حاکی از آن است که آمریکا با توسل به روش‌های مختلف ضمن متمایل کردن سیاستمداران ایران در گرایش به غرب، با تأسیس پایگاه و اعمال سیاست‌هایی برای جهت‌دهی به افکار عمومی در ایران برنامه بلندمدتی برای حضور در خلیج‌فارس در پیش گرفته بود.
