با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه اصفهان

2 هیات علمی دانشگاه اصفهان

چکیده

خاندان­های کهن به علت داشتن املاک و رعایای فراوان و، همچنین، لیاقت و شجاعت در فن جنگاوری و سوارکاری، در طول تمام سلسله­های ایران باستان، در موفقیت­ها و ناکامی­های سلسله­های ایران باستان تأثیر مستقیم داشتند. خاندان مهران نیز یکی از اعضای همین خاندان­های بزرگ بود که در زمان ساسانیان توانستند، همچنان، موقعیت خود را حفظ کنند و در تحولات سیاسی این سلسله نقش فعال و مؤثری داشته باشند. خاندان مهرانف همانند دیگر خاندان­های کهن، از پایه­های اصلی دولت ساسانی بودند و جایگاه ممتازی در ساختار سیاسی، نظامی، اقتصادی و اجتماعی کشور داشتند و مناصب کشوری و لشکری فراوانی در این دوره بر عهده داشتند. در این مقاله تلاش شده با روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به منابع، به نقش خاندان مهران در تحولات سیاسی ایران در دوران ساسانی پرداخته شود.

کلیدواژه‌ها

ابن مسکویه، احمد ابن محمد (1369). تجارب الامم. ترجمه علی نقی منزوی. توس: تهران.
انگلبرت وینتر / بئاته دیگناس (1386). روم و ایران  دو قدرت جهانی در کشاکش و همزیستی. ترجمه کیکاووس جهانداری. نشر الوان: تهران.
ایمانپور، محمد تقی (1371). «مبانی نفوذ و مقام روحانیون زرتشتی در دوره ی ساسانی». مجله دانشکده ی ادبیات و علوم انسانی فردوسی مشهد. سال بیست و پنجم. شماره اول و دوم. بهار و تابستان . 288- 273.
بلاذری، ابوالحسن احمد بن یحیی (1337). فتوح البلدان. ترجمه آذرتاش آذرنوش. تصحیح محمد فروزان. سروش: تهران.
بلعمی، ابو علی (1353). تاریخ بلعمی. (تکمله و ترجمه ی تاریخ طبری). ج 2. بتصحیح ملک الشعراء بهار. کوشش محمد پروین گنابادی. کتابفروشی زوار: تهران.
 -------- (1343). شاهکارهای ادبیات فارسی. (بهرام چوبین). موسسه مطبوعاتی امیرکبیر:تهران.
 بهار. مهرداد (1377). از اسطوره تا تاریخ. چشمه: تهران.  
بیانی، شیرین(1384). تاریخ ایران باستان (2) از ورود آریاییها به ایران تا پایان هخامنشیان. سمت: تهران.
پروکوپیوس (1382). جنگهای ایران و روم. ترجمه محمد سعیدی. ش‍رک‍ت‌ ان‍ت‍ش‍ارات‌ ع‍ل‍م‍ی‌ و ف‍ره‍ن‍گ‍ی‌: تهران.
پیرنیا، حسن (1316). تاریخ ایران باستان. شرکت مطبوعات:تهران.
ثعالبی، نیشابوری محمد بن اسماعیل (1368). غرراخبار ملوک الفرس و سیرهم. ترجمه محمد فضایلی، نشر قطره: تهران.
دینوری، ابوحنیفه ( 1371). اخبارالطوال. ترجمه محمود دامغانی. انتشارات نی: تهران.
رجبی، پرویز (1383). هزاره های گم شده. جلد پنجم. طوس: تهران.
زرین کوب، عبدالحسین (1371). تاریخ ایران بعد از اسلا. مؤسسه­ی انتشارات امیرکبیر: تهران.
شیپمان، کلاوس (1383). تاریخ شاهنشاهی ساسانی. ترجمه فرامرز نجد سمیعی. پژوهشگاه زبان و گویش: تهران.
طبری، محمد ابن جریر (1362). تاریخ طبری. ترجمه ابوالقاسم پاینده. اساطیر: تهران.
فرای، ریچارد نلسون (1388). تاریخ باستانی ایران. ترجمه مسعود رجب نیا. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی: تهران.
فردوسی، ابوالقاسم (1385). شاهنامه. به کوشش عبدالله اکبریان راد. بر اساس نسخۀ  ژول­مُل. الهام: تهران.
قاسمی، ابوالفضل (1357). سیر الیگارشی در ایران (از گوماتا تا کودتا). ققنوس: تهران.
کریستن­سن، آرتور (1367). ایران در زمان ساسانیان. ترجمه رشید یاسمی. امیرکبیر: تهران.
-------- (1383). داستان بهرام چوبین. ترجمه منیژه احد زادگان آهنی. انتشارات طهوری: تهران.
 
کولسنیکف، آ. ای (2535). ایران در آستانه یورش تازیان. ترجمه م. ر. یحیایی. انتشارات آگه: تهران.
لوکونین، ولادیمیر گریگورویچ (1365). تمدن ایران ساسانی. ترجمه عنایت الله رضا. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی: تهران. 
ورداسپی، ابوذر (1357). ایران در پویۀ تاریخ. انتشارات قلم: تهران.
محمدی ملایری، محمد (1379). تاریخ و فرهنگ ایران. ج 1. طوس: تهران.
مسعودی (1344). مروج الذهب. ترجمه ابواقاسم پاینده. انتشارت علمی و فرهنگی:تهران.
مظاهری، علی اکبر (1377). خانواده ایرانی در دوران پیش از اسلام. ترجمه عبدلله توکل. قطره: تهران.
محرابادی، میترا (1372). خاندان های حکومت گر ایران باستان. انتشارات فتحی: تهران.
یار شاطر، احسان (1368). تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانی. پژوهش دانشگاه کمبریج. ج 3، قسمت اول و دوم. ترجمه حسن انوشه. امیرکبیر: تهران.
یعقوبی، ابن واضح. ( 1366). تاریخ یعقوبی. ترجمه محمد ابراهیم آیتی. ج 1. انتشارت علمی و فرهنگی: تهران.
Arjomand, Said Amir (1946). The shadow of gad on earth and hiden Imam, (Chicago , The University of Chicago Press,
  
Helm, R. R.(1981). ‘Herodotus’ Medikos Logos and Median history’, Iran 19: 85-90
 
Kreyenbroek, Philip.G.(2008)."How pious was Shapur I? Religion, Church and Propaganda under the Early Sasanians", InVesta Sarkhosh Curtis and Sarah Stewart (edits), The Sasanian Era (The Idea of Iran), Vol. III, Published by I.B.Tauris &Co ltd, London: 7-17.
 
Pourshariati, Parvaneh(2009). Decline And Fall Of the Sassanian Empire: The Sassanian – Parthian Confederacy And The Arab Conquest Of Iran, I . B . Tauris: London.
Sancisi-Weerdenburg, H .(1988). ‘Was there ever a Median empire?’, in A. Kuhrt and H. Sancisi-Weerdenburg (eds.), Achaemenid History III: Methods and Theory, Leiden: 197-212.
Shahbai,Shapur.( 2ooo). Bahram VI  chobin.  Encyclopaedia Iranica. Vol III:1.