In collaboration with Payame Noor University and Iranian Society of History

Document Type : pajoheshi

Author

Associate Professor at Department of History, University of Mohaghegh Ardabili

Abstract

Azerbaijan was conquered after the Battle of Nahavand, but the successive rebels of its people and its proximity to the Caucasus and Gilan showed the significance of Azerbaijan and the need for military presence in it for the Arabs. Al-Ash'ath ibn Qays was one of the commanders who was present in the conquests of Azerbaijan and was appointed by Uthman as the ruler of Azerbaijan and remained in the position until the beginning of Ali's caliphate. The aim of the present study was to evaluate Al-Ash'ath’s appointment as the ruler of Azerbaijan and its measures in this region using a descriptive-analytical method and library texts. The present research attempts to answer the following questions: why was Al-Ash'ath appointed to rule Azerbaijan? What were the areas of Arab migration to Azerbaijan and its consequences during the rule of Al-Ash'ath? And why and how Imam Ali dismissed Al-Ash’ath from the emirate of this region and what was his reaction? Findings of the research show that Al-Ash'ath was appointed as the governor of Azerbaijan due to the close connection with Uthman and created the basis for the migration of Arabs to this region and its tendency towards Islam. As Imam Ali came to the Caliphate, because Ash'ath did not swear allegiance to him, and had fled in Azerbaijan, he was dismissed from the Emirate.

Keywords

نهج‌البلاغه.
ابن اثیر، عزالدین (1385ق). الکامل فی التاریخ. بیروت: دارصادر و دار بیروت.
ابن اثیر، عزالدین (1409ق). أسدالغابه فی معرفة الصحابه. بیروت: دار الفکر.
ابن اعثم، احمد بن محمّد (1411ق). کتاب الفتوح. تحقیق علی شیری. بیروت: دار الاضواء.
ابن اعثم، احمد بن محمّد (1372). الفتوح. ترجمه محمّد بن احمد مستوفی هروی. تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد. تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی (1328ق). الاصابة فی تمیز الصحابة. بیروت: دارالاحیاء الثراث العربی.
ابن حوقل، محمّد (1345). صورة الارض. ترجمة جعفر شعار. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
 ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمّد (1363). تاریخ ابن خلدون. ترجمة عبدالمحمّد آیتی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
ابن فقیه، ابوبکر احمد بن محمّد همدانی (1416ق). البلدان. تحقیق یوسف الهادی. بیروت: عالم الکتب.
ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم (1380). امامت و سیاست. ترجمة ناصر طباطبایی. تهران: ققنوس.
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (بی تا). البدایة و النهایة. حققه مکتب تحقیق التراث. بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
احمدالعلی، صالح (1382). مهاجرت قبایل عربی در صدر اسلام. ترجمه هادی انصاری. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
اصطخری، ابواسحق ابراهیم (1373). مسالک و ممالک. ترجمة محمّد بن اسعد بن عبدالله تستری. به کوشش ایرج افشار. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی.
بلاذری، احمد بن یحیی (1394). أنساب الاشراف. حققه محمّدباقر المحمودی. بیروت: مؤسسه الأعلمی المطبوعات.
بلاذری، احمد بن یحیی (1988م). فتوح البلدان. بیروت: دار و مکتبۀ الهلال.
بلعمی. ابوعلی (1373). تاریخنامه طبری. تحقیق محمّد روشن. تهران: البرز.
بولت، ریچارد (1364). گروش به اسلام در قرون میانه. ترجمة محمّدحسین وقار. تهران: نشر تاریخ ایران.
ثقفی، ابراهیم بن محمّد (1371). الغارات. ترجمة محمّدابراهیم آیتی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
حدود العالم من المشرق الی المغرب (1362). به کوشش منوچهر ستوده. تهران: کتابخانه طهوری.
حسن، ابراهیم حسن (1376). تاریخ سیاسی اسلام. ترجمة ابوالقاسم پاینده. تهران: جاویدان.
خلیفۀ بن خیاط العصفری (1414). تاریخ خلیفة بن خیاط. حققه و قدم له سهیل ذکار. بیروت: دارالفکر.
خوئی، میرزا حبیب الله (1400ق). منهاج البراعه فی شرح النهج البلاغه. تحقیق حسن حسن‌زاده آملی. تهران: مکتبة الاسلامیه.
دنت، دانیل (1358). مالیات سرانه و تأثیر آن در گرایش به اسلام. ترجمة محمّدعلی موحد. تهران: خوارزمی.
دینوری، احمد بن داوود ابوحنیفه (1368). اخبار الطوال. تحقیق عمر عبدالمنعم عامر. قم: منشورات الرضی.
ذاکری، علی‌اکبر (1373). سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ذهبی، محمّد  بن احمد (1413ق). تاریخ الاسلام. تحقیق عمر عبدالسلام تدمری. بیروت: دارالکتاب العربی.
ذهبی، محمّد بن احمد (1414ق). سیر اعلام النبلاء. تحقیق محمّدنعیم العرقسوسی و مدمون صافرجی. بیروت: مؤسسة الرسالة.
زرین‌کوب، عبدالحسین و دیگران (1380). تاریخ ایران کمبریج: از ظهور اسلام تا آمدن سلجوقیان. گردآوری ریچارد فرای. ترجمة حسن انوشه. تهران: امیرکبیر.
سپهر، محمّدتقی لسان‌المک (1386). ناسخ‌التواریخ: زندگانی امام علی (ع). به کوشش جمشید کیانفر. تهران: اساطیر.
شاهمرادی، مسعود و اصغر منتظرالقائم (1395). تاریخ سیاسی، فرهنگی و اجتماعی تشیع در آذربایجان (از آغاز تا طلوع دولت صفوی). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
شوشتری، محمّدتقی (1431ق). قاموس الرجال. قم: مؤسسه نشرالاسلامی.
طبری، محمّد بن جریر (1387ق). تاریخ الطبری: تاریخ الأمم و الملوک. تحقیق محمّد ابوالفضل ابراهیم. بیروت: دارالتراث.
قرشی، یحیی بن آدم [بی‌تا]. کتاب الخراج. صححه و شرحه و وضع فهارسه احمد محمّد شاکر. بیروت: دارالمعرفه.
کریستین سن، آرتور (1379). ایران در زمان ساسانیان. ترجمة رشید یاسمی. تهران: دنیای کتاب.
کلیما، اوتاکر (1371). تاریخچۀ مکتب مزدک. ترجمۀ جهانگیر فکری ارشاد. تهران: توس.
لسترنج، گی (1373). جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی. ترجمة محمود عرفان. تهران: علمی و فرهنگی.
 محقّق حلی، جعفر بن حسن (1368). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. ترجمۀ ابوالقاسم بن احمد یزدی. به‌کوشش محمّدتقی دانش‌پژوه. تهران: دانشگاه تهران.
مسعودی، ابوالحسن علی بن الحسین (1409ق). مروج الذهب و معادن الجوهر. تحقیق اصغر داغر. قم: دارالهجره.
نصر بن مزاحم (1363). واقعة صفین در تاریخ. ترجمة کریم زمانی. تهران: رسا.
هولت، پی ام. آن لمبتون و برنارد لوئیس (1383). تاریخ اسلام کمبریج. ترجمة تیمور قادری. تهران: چاپ و نشر بین‌الملل.
هیندز، مارتین (1381). «ریشه‌شناسی جریان‌های سیاسی کوفه در نیمۀ نخست قرن اول هجری/ هفتم میلادی». ترجمۀ محمّدعلی رنجبر. فصلنامة تاریخ اسلام. ش 9. ص 119-162.
یاقوت حموی، شهاب‌الدین ابی‌عبدالله (1344). معجم‌البلدان. تهران: مکتبۀ الاسدی.
یعقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب [بی‌تا]. تاریخ الیعقوبی. بیروت: دارصادر.
Bosworth, C.E (1986). "Azerbaijan: Islamic History to 1941". Encyclopedia of Iranica. Edited by Ehsan Yarshater. New York: Columbia University.
Daniel. E.L (1986). "Arab Settlements in Iran". Encyclopedia of Iranica. Edited by Ehsan Yarshater. New York: Columbia University.
Daryaee, Touraj, Editor (2012). The Oxford Handbook of Iranian History. Newyork: Oxford University press.