Document Type : pajoheshi
Authors
Abstract
The Safavid Tarighat ‘Sufi Religious Order’, experienced distinct religious events during its life. Sufi religious thought evolution of the Safavids, from Sheikh Junayd to Shah Ismail, has been reviewed in this article. The research relying on the resources from the Safavid period and religious resources of the orders under investigation, and through application of descriptive- analytical approach, examines the evolution of the Safavid Sufi religious thought. It can be said that all modern researches confirms the modern thought of the Safavid era. But the difference in origin is the beginning of the development of the new period. The main issue of this study was to evaluate the course of this evolution, the origin and their achieved results. The current study demonstrated that the changes undergone in the Safavid religious order, from Sheikh Junayd to Shah Ismail, have been influenced by the religious orders of Ahl-e Haq, Kakeyi, Shabaks and Alawiyan.
Keywords
آقاجری، سیدهاشم (1388). مقدمه‌ای بر مناسبات دین و دولت در ایران عصر صفوی. چاپ دوم. تهران: طرح نو.
ابوبکر طهرانی (1356). کتاب دیاربکریه. تصحیح نجاتی لوغال و فاروق سومر. چاپ دوم. تهران: طهوری.
اسپیناقچی پاشازاده، محمدعارف (1379). انقلاب الاسلام بین الخواص و العوام. تصحیح رسول جعفریان. چاپ اول. قم: دلیل.
اسکندربیگ منشی ترکمان (1382). عالم‌آرای عباسی. تصحیح ایرج افشار. چاپ سوم. تهران: امیرکبیر.
افوشته‌ای نطنزی، محمود‌بن هدایت‌الله (1373). نقاوة الآثار فی ذکر الاخبار فی تاریخ الصفویه. تصحیح احسان اشراقی. چاپ دوم. تهران: علمی و فرهنگی.
امامی‌خویی، محمدتقی (1392). ترکان، اسلام و علوی‌گری- بکتاشی‌گری در آناتولی. چاپ اول. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
امینی‌هروی، امیر صدرالدین‌ابراهیم (1383). فتوحات شاهی. تصحیح محمدرضا نصیری. چاپ اول. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
باربارو، جوزفا؛ کنتارینی، آمبروزیو؛ زنو، کاترینو؛ للو، آنجو؛ دالساندری، وینچنتو (1381). سفرنامه ونیزیان در ایران. ترجمه منوچهر امیری. چاپ دوم. تهران: خوارزمی.
بویل، جی. آ (1387). تاریخ ایران کمبریج. ترجمه حسن انوشه. چاپ هفتم. تهران: امیرکبیر.
پارسادوست، منوچهر (1377). شاه تهماسب اول. چاپ اول. تهران: سهامی انتشار.
ـــــــــــــــــــــ (1387). شاه اسماعیل اول. چاپ سوم. تهران: خوارزمی.
پطرو‌شفسکی، ای.پ (1354). اسلام در ایران. ترجمه کریم کشاورز. چاپ چهارم. تهران: پیام.
جنابادی، میرزا‌بیگ (1378). روضةالصفویه. تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد. چاپ اول. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
حسن‌بیگ روملو (1389). احسن‌التواریخ. به اهتمام عبدالحسین نوایی. چاپ دوم. تهران: اساطیر.
حمدالله مستوفی (1364). تاریخ گزیده. تصحیح عبدالحسین نوایی. چاپ سوم. تهران: امیرکبیر.
خواندمیر، امیر‌محمود (1370). ایران در زمان شاه اسماعیل و شاه طهماسب صفوی. به کوشش غلامرضا طباطبایی. چاپ اول. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
خواندمیر، غیاث‌الدین بن همام‌الدین (1380). تاریخ حبیب‌السیر. چاپ چهارم. تهران: خیام.
خورشاه بن قباد الحسینی (1379). تاریخ ایلچی نظام‌شاه. تصحیح محمدرضا نصیری و کوئیچی هانه‌دا. چاپ اول. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
دینوری، ابوحنیفه (1383). اخبارالطوال. ترجمه محمود مهدوی دامغانی. چاپ چهارم. تهران: نشر نی.
رنجبر، محمدعلی (1387). مشعشعیان. ماهیت فکری – اجتماعی و فرایند تحولات تاریخی. چاپ دوم. تهران: آگه.
ریاحی، محمدامین (1368). سفارتنامه‌های ایران. تهران: توس.
رئیس‌نیا، رحیم (1383). نهضت‌های آرمانی هم پیوند و بدرالدین. چاپ اول. تهران: مبنا.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1375). روزگاران دیگر: از صفویه تا عصر حاضر. چاپ اول. تهران: سخن.
سومر، فاروق (1371). نقش ترکان آناتولی در تشکیل و توسعه دولت صفوی. ترجمه احسان اشراقی و محمدتقی امامی. چاپ اول. تهران: گستره.
شادان، جبرئیل (1379). «تاریخ‌نامه بناکتی (حلقه‌ای از نگارش‌های تسنن دوازده امامی)». مجله حوزه اصفهان. شماره 4 و 5. زمستان 1379 و بهار 1380.
الشیبی، کمال المصطفی (1359). تشیع و تصوف: تا آغاز سده دوازدهم. ترجمه علیرضا قراگزلو. چاپ اول. تهران: امیرکبیر.
شیخ صفی (2011م). بویروق فرمان. ترجمه مریم سلطان. چاپ یکم. اربیل: آراس.
صفی‌زاده بوره‌که‌ای، دصیق (1375). نامة سرانجام. تهران: هیرمند.
ــــــــــــــــــــــــــ (1361). نوشته‌های پراکنده درباره یارسان. تهران: مؤسسه مطبوعاتی عطایی.
طبیبی، حشمت‌الله (1349). «اهل‌حق». مجله وحید. سال 7. شماره 12.
ــــــــــــــــــــــــــ (1351). «مشاء اجتماعی معتقدات کردان اهل حق «مطالعه جامعه‌شناسی» درباره خاندان‌های حقیقت». مجله بررسی‌های تاریخی. سال 7. شماره 5.
عالم‌آرای شاه اسماعیل. تصحیح اصغر منتظرصاحب. چاپ دوم. تهران: علمی و فرهنگی. 1384.
علامی، ابوالفضل بن مبارک (1385). اکبرنامه، تاریخ گورکانیان هند. تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد. چاپ اول. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
محیط طباطبایی، محمد (1345). «صفویه (از تخت پوست درویشی تا تخت شهریاری)». مجله وحید. شماره 31.
فراهانی منفرد، مهدی (1377). مهاجرت علمای مهاجر از جبل عامل به ایران عصر صفوی. چاپ اول. تهران: امیرکبیر.
فرمان یا فرمایشات تحقیق و بررسی فواد بوزکوت. ترجمه مریم سلطانی. چاپ یکم. اربیل: آراس. 2011م.
فروغی، محمدحسین (1357). «تحقیق در مذهب طریقه علی‌اللهی که به نصیری و غالی و اهل‌حق نیز معروفند». مجله وحید، شماره 234-235.
فضل‌الله بن روزبهان خنجی (1382). تاریخ عالم‌آرای امینی. تصحیح محمد‌اکبر عشیق. چاپ‌اول. تهران: میراث مکتوب.
قاسمی‌گنابادی، محمدقاسم (1387). شاه اسماعیل‌نامه. تصحیح جعفر شجاع کیهانی. چاپ اول. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
کریستن سن، آرتور (1368). ایران در زمان ساسانیان. ترجمه رشید یاسمی. چاپ ششم. تهران: دنیای کتاب.
کسروی، احمد (1373). تاریخ پانصدساله خوزستان. چاپ اول. تهران: موسسه آنزان.
گلپینارلی، عبدالباقی (1366). «قزلباش». ترجمه وهاب ولی. مجله فرهنگ. شماره یکم.
پادشاهی». مجله وحید. شماره‌های 33 –34.
مخبر دزفولی، فهیمه (1389). پیدایش طریقت علوی – بکتاشی در آناتولی. تهران: علمی و فرهنگی.
مزاوی، میشل. م (1388). پیدایش دولت صفوی. ترجمه یعقوب آژند. چاپ دوم. تهران: نشر گستره.
مشکوریان، محمدتقی (1388). «ماجرای سجده بر شاه در دربار شاه اسماعیل و شاه طهماسب». نشریه پژوهش‌های تاریخی. سال چهل و پنجم. دوره جدید. شماره 2.
منشی قمی، احمد بن حسین (1383). خلاصه التواریخ. تصحیح احسان اشراقی. چاپ دوم. تهران: دانشگاه تهران.
میراحمدی، مریم (1369). دین و دولت در عصر صفوی. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.
میرزا سمیعا، میرزا سمیع (1378). سازمان اداری حکومت صفوی (تعلیقات مینورسکی). به کوشش دکتر سید محمد دبیرسیاقی. ترجمه مسعود رجب‌نیا. چاپ سوم. تهران: امیرکبیر.
نوایی، عبدالحسین (1350). شاه طهماسب صفوی. مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی همراه با یادداشت‌های تفصیلی. چاپ اول. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
ــــــــــــــــــ (1352). «رازی در دل تاریخ 2». ادبیات و زبان‌ها. مجله گوهر. شماره 6.
ــــــــــــــــــ (1352). «رازی در دل تاریخ 3». ادبیات و زبان‌ها. مجله گوهر. شماره 8 .
واله‌قزوینی اصفهانی، محمدیوسف (1372). خلدبرین. تصحیح میرهاشم محدث. چاپ دوم. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ (1382). ایران در زمان شاه صفی و شاه عباس دوم. تصحیح محمدرضا نصیری. چاپ دوم. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
وحید‌قزوینی، میرزا محمدطاهر (1383). تاریخ جهان‌آرای عباسی. تصحیح سید سعید میرمحمدصادق. چاپ اول. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
هه‌ورامانی، محه‌مه‌د ئه‌مین (1984). کاکه‌یی. به‌غدا.
هینتس، والتر (1361). تشکیل دولت ملی در ایران. ترجمه کیکاوس جهانداری. چاپ دوم. تهران: خوارزمی.
یاشار‌اجاق، احمد (1389). «از عصیان بابایان تا قزلباش‌گری؛ نگاهی به تاریخ و رشد علویان در ترکیه». ترجمه شهاب ولی. تاریخ اسلام. شماره 27.
)