In collaboration with Payame Noor University and Iranian Society of History

Document Type : pajoheshi

Author

Doctoral student of University of Tehran, Tehran, Iran.

10.30473/lhst.2023.66411.2793

Abstract

Qajar dynasty was an inheritor of a kind of power dispersion in Iran. Therefore, the policies were adopted to restore supervision over administrative and financial institutions, which were executed with the support of credit allocation. In line with this goal, measures were taken to rebuild the administrative system in Bandar Bushehr from the beginning of Qajar period until the end of Mohammad Shah’s reign in 1264 AH. Then, with the beginning of Naseri period and Mirza Taqikhan Amirkabir’s chancellery, the reconstruction of the administrative system of Bandar Bushehr was pursued through the allocation of the budget for national and military purposes. By examining the “Instructions" and account clearing” offices of this period, the trend of budget allocation for the reconstruction of the administrative and financial system of ports can be traced from the beginning of Naseri period. By studying these contextual texts, Qajar’s administrative and financial policies for the development of its own administrative-financial system in Bandar Bushehr can be understood. The formation of "Bushehr and its suburbs and ports" province in 1305 A.H. was a turning point in this process. With the formation of this province, Bandar Bushehr became closer than ever to Qajar’s administrative-financial system. The question of this research is how the Qajar government’s policy was to place Bandar Bushehr in its administrative-financial system? This research has considered the budget allocated to the administrative and financial expenses of Bandar Bushehr as one of the effective components in the reconstruction of Qajar’s administrative-financial system in southern ports, using the kilometric method. The hypothesis of this research is that the formation of the administrative-financial unit of the “Bushehr and its suburbs” province as an independent unit from the Fars state was not a temporary matter, but rather a result of the process of budget allocation for southern ports in the Naseri period.

Keywords

Main Subjects

اتابک، علی‌اصغر خان. (1390). دستورالعمل حکومت بنادر فارس. به کوشش علیرضا ابن رحمان. تهران: دفتر نشر معانی. اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان. (1357). خلسه مشهور به خوابنامه. به کوشش محمود کتیرایی، تهران: توکا. اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان. (1364). منتظم ناصری، به کوشش محمداسماعیل رضوانی، تهران: دنیای کتاب. اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان. (1374). چهل سال تاریخ ایران در دوره پادشاهی ناصرالدین شاه یا مالآثر و الآثار. جلد اول. تهران: اساطیر. افشار، ایرج. (1387). دفتر تاریخ (مجموعه اسناد و منابع تاریخی). دفتر سوم. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار. افشار، ایرج. اصفهانیان، کریم. غفاری، بهرام. عمران، علی. (1386). اسناد تاریخی خاندان غفاری. جلد دوم. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار. افضل‌الملک، غلامحسین. (1361). افضل التواریخ. به کوشش منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان. تهران: نشر تاریخ ایران. امین‌الدوله، علی. (1370). خاطرات سیاسی میرزا علی خان امین‌الدوله. به کوشش حافظ فرمانفرمائیان، زیر نظر ایرج افشار. تهران: امیرکبیر. امین‌الدوله، فرخ. (1390). مجموعه اسناد و مدارک فرخ خان امین الدوله. قسمت سوم. به کوشش کریم اصفهانیان. تهران: سازمان انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. امین‌الدوله، فرخ‌خان. (1354). مجموعه اسناد و مدارک فرخ خان امین الدوله. قسمت چهارم. به کوشش کریم اصفهانیان. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. آدمیت، فریدون. (1323). امیرکبیر و ایران ، تهران: خوارزمی. آدمیت، فریدون. ناطق، هما. (1356). افکار اجتماعی سیاسی و اقتصادی در آثار منتشر نشده دوران قاجار. تهران: آگاه. آل عصفور آل بحرانی، شیخ محمدعلی بن الشیخ محمدتقی. (1396). تاریخ البحرین، المسمی الذخائر فی جغرافیا البنادر و الجزایر. تحقیق وسام عباس السبع. قم: دارزین العابدین. آل‌داود، سید‌علی. (1390). فهرست توصیفی آلبوم های بیوتات. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. حبیب‌زاده اذری، فروغ. (1397). فرهنگ اصطلاحات دیوانی و اداری، تبریز: راجی. حسینی فسایی، حسن. (1367). فارسنامه ناصری. به کوشش منصور رستگار فسایی. تهران: امیرکبیر. حسینی فسایی، حسن. (1382). فارسنامه ناصری. به کوشش منصور رستگار فسایی. تهران: امیرکبیر. خورموجی، محمدجعفر. (1344). تاریخ قاجار، حقایق الاخبار ناصری. به کوشش حسین خدیو جم. تهران: زوّار. دوراند، ای. آر. (1346). سفرنامه دوراند. ترجمه علی‌محمد ساکی. خرم آباد: کتابفروشی محمدی. دوروش شوار، ژولین. (1378). خاطرات سفر ایران. ترجمه مهران توکلی. تهران: نشر نی. رائین، اسماعیل. (بی‌تا). دریانوردی ایرانیان، جلد دوم، تهران: چاپخانه زیبا. سپهسالار، میرزا حسین خان. (1396). تنظیمات حسنه دولت علیه و ممالک محروسه ایران. به کوشش علی‌اصغر حقدار. بی جا: باشگاه ادبیات. سدیدالسلطنه مینابی بندرعباسی، محمدعلی خان. (1362). سفرنامه سدیدالسلطنه (التدقیق فی سیر الطریق). به کوشش احمد اقتداری. تهران: بهنشر. سعادت کازرونی، محمدحسین. (1390). تاریخ بوشهر. به کوشش عبدالرسول خیراندیش و عمادالدین شیخ الحکمائی. تهران: میراث مکتوب. سعیدی سیرجانی، علی‌اکبر. (1362). وقایع اتفاقیه مجموعه گزارش خفیه نویسان انگلیس، تهران: نوین. شریف کاظمی، کاظم. زرگری، بهاره. (1399). گذرنامه در تاریخ دیپلماسی ایران از دوره ناصری تا پایان پهلوی اول، تهران: اداره چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه. شهشهانی اصفهانی، عبدالوهاب بن محمدامین. (1397). بحرالجواهر فی علم الدفاتر، به کوشش علیرضا نیک‌نژاد، تهران: نشر تاریخ ایران. شیبانی کاشانی، محمدکاظم. (1395). قوانین السیاق، به کوشش علیرضا نیک‌نژاد. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. شیخ الحکمائی، عمادالدین. (2013). ده درس در شناخت سیاق (جزوه)، دانشگاه ماربورگ. شیرازی، جاوید. علیا، مهدی. علیا. خلج، شاهین. جعفریانی، ابراهیم. نوروزی، داریوش. (1382). تقسیمات کشوری در ایران، پارادوکس الگوهای سنتی و مدرن.تهران: پرسمان. صفائی، ابراهیم. (1349). اسناد نویافته، تهران: بابک. صفائی، ابراهیم. (1353). آئینه تاریخ، تهران: اداره کل نگارش وزارت فرهنگ وهنر. ظل‌السلطان، مسعودمیرزا. (1362). تاریخ مسعودی. تهران: یساولی. عبدامین، مجید. (1397). نامه‌هایی به ناصرالدین شاه : مجموع‌ ای از عرایض متضمن اوامر به امین السلطان میان سالهای 1300 تا 1303 قمری. تهران: انتشارات دکتر محمود افشار با همکاری انتشارات سخن. عیسوی، چارلز. (1362). تاریخ اقتصادی ایران عصر قاجار 1215-1332. ترجمه یعقوب آژند. تهران: گستره. فروغ اصفهانی، محمدمهدی. (1395). فروغستان: دانشنامه فن استیفا و سیاق، به کوشش ایرج افشار، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب. فرهادمعتمد، محمود. (1325). سپهسالار اعظم. تهران: شرکت نسبی علی اکبر علمی و شرکاء. فلور، ویلم. (1365). جستارهایی از تاریخ اجتماعی ایران در عصر قاجار. جلد دوم. ترجمه ابوالقاسم سری، تهران: توس. فلور، ویلم. (1395). تاریخ مالی ایران در روزگار صفویان و قاجاریان. ترجمه ابوالقاسم سری. تهران: توس. کرزن، جرج.ن. (1349). ایران و قضیه ایران، ترجمه غ وحیدمازندرانی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. گرجستانی، والی بن سهراب. (1386). رساله فجوریه. به کوشش دکتر علیخان 1386 بی نا. گروه مهندسی خرد. (1397)، داستان توسعه در ایران . دفتر نخست تهران: لوح فکر. گرین ویلر بنجامین، سمیوئیل. (1391). ایران و ایرانیان. ترجمه محمدحسین کردبچه، تهران: اطلاعات. لسان‌الملک سپهر، محمدتقی. (1353). ناسخ‌التواریخ. به کوشش محمدباقر بهبودی. تهران: کتابفروشی اسلامیه. محمود، محمود. (بی‌تا). تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس در قرن نوزدهم میلادی، جلد دوم. تهران: انتشارات شرکت نسبی اقبال و شرکاء. مستوفی، عبدالله. (1377). تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه یا شرح زندگانی من، جلد اول. تهران: زوّار. مک لین، ایان. (1381). فرهنگ علوم سیاسی آکسفورد، ترجمه حمید احمدی، تهران: میزان. مهدوی، اصغر. افشار، ایرج. (1380). یزد در اسناد امین الضرب. تهران: طلایه. ناصرالدین‌شاه. (1395). روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه از ربیع الاول 1283 تا جمادی الثانی 1284ق. به کوشش مجید عبدامین. تهران: انتشارات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن. نایب الایاله، رضاقلی. (1361). سفرنامه رضاقلی میرزا نایب الایاله. به کوشش اصغر فرمانفرمائی قاجار. تهران: اساطیر. نصر، تقی. (1363). ایران در برخورد با استعمارگران، تهران: شرکت مولفان و مترجمان ایران. نظام السلطنه مافی، حسین قلی خان. (1362). خاطرات و اسناد حسین‌قلی خان نظام‌السلطنه مافی، به کوشش معصومه مافی، سیروس سعدوندیان، منصوره اتحادیه، حمید رام‌پیشه. تهران: نشر تاریخ ایران. نورایی، مرتضی. (1385). اسناد کارگزاری بوشهر. تهران: موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران ، بنیاد ایرانشناسی شعبه بوشهر. وثوقی، محمدباقر. حبیبی، حسن. (1387). بررسی تاریخی، سیاسی، اجتماعی اسناد بندرعباسی، تهران: بنیاد ایرانشناسی. J.A. Saldanha. (1986). The Persian Gulf Precis. London: Archive Edition. Vol. 8. مقالات عزیزی، حشمت‌الله؛ رحمانیان، داریوش؛ خسروبیگی، هوشنگ؛ رستمی، محمد. (1397). شکل‌گیری «حکمرانی بنادر و جزایر خلیج فارس» به مرکزیت بوشهر در عصر ناصری. پژوهشنامه تاریخ‌های محلی ایران، (13). قائم مقامی، جهانگیر. (1331). گوشه‌ای از تاریخ ایران: توطئه حسینعلی میرزا فرمانفرما در فارس 1243-1245 قمری. یغما، (46). قصابیان، محمدرضا. (1382). نقاره‌نوازی و نقاره‌خانه در ایران و جهان. مشکوه، (80). لعل شاطری، مصطفی؛ وکیلی، هادی. (1392). نفوذ غرب در موسیقی نظامی ایران. پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی، 46(1). اسناد آستان قدس. ش 122122 دانشگاه تهران. دانشکدۀ حقوق. ش 130ب. دانشگاه تهران. ش 11006. ساکما. 1651/232 ساکما. 2455/232 ساکما. 2463/232 ساکما. 2475/232 ساکما. 7482/395 وزارت امور خارجه. اسناد مکمل قاجاریه. کارتن 105. ش 99. وزارت امور خارجه. اسناد مکمل قاجاریه. کارتن 113. ش 21. وزارت امور خارجه. اسناد مکمل قاجاریه. کارتن 113. ش 9. وزارت امور خارجه. اسناد مکمل قاجاریه. کارتن 19. ش 157. وزارت امور خارجه. اسناد مکمل قاجاریه. کارتن 22. ش 210 - 214 و 216. وزارت امور خارجه. اسناد مکمل قاجاریه. کارتن 22. ش 34. وزارت امور خارجه. اسناد مکمل قاجاریه. کارتن 22. ش 71. وزارت امور خارجه. اسناد مکمل قاجاریه. کارتن 23. ش 366. وزارت امور خارجه. اسناد مکمل قاجاریه. کارتن 23. ش 94. روزنامه ایران. (19 شعبان، 1291ق، اکتبر 1874م.). ش 232. ایران. (7 جمادی الاول 1290). نمره 171. تایمز لندن. (8 نوامبر 1856م./ 10ربیع‌الاول 1273ق.). به نقل از نشریۀ یاد، بهار و تابستان 1392، ش 107و 108.