دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران
2345-2390
2538-5321
9
شماره دوم - پیاپی 18-بهارو تابستان 1400
2021
09
23
وضعیت اقتصادی و تجاری آذربایجان در قرن چهارم هجری
11
32
FA
پریسا
قربان نژاد
0000-0001-5651-4068
دانشیار گروه تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه الزهرا، تهران ـ ایران
ghorbannejad@alzahra.ac.ir
10.30473/lhst.2021.8046
آذربایجان علیرغم آنکه به لحاظ سیاسی در قرن چهارم هجری اوضاع ناآرامی را سپری میکرد، اما به سبب غنای منابع طبیعی و انسانی، موقعیت استراتژیک، آبادانی شهرها، راهها و روستاها از رونق اقتصادی برخوردار بود.این پژوهش بر آن است که با تکِیه بر دادههای تاریخی و جغرافیایی و با روش توصیفی-تحلیلی، علل رونق اقتصادی آذربایجان را در شرایط سیاسی مذکور بررسی نماید. یافتههایی که با تمرکز برمحصولات تولیدی، راههای تجاری، بازارها، نظام پولی و صادرات به دست آمد، حاکی از آن است که با توجه به قدرت گرفتن امرای محلی در آذریایجان و اتخاذ سیاستهای مستقل، ضرب سکه، سهلگیری در دریافت مالیات، موجبات رشد اقتصاد مردمی آذربایجان فراهم آمد. تولیدات کشاورزی، دامی و صنعتی افزایش یافت و با ایجاد بازارهای بینالمللی و عرضه کالاهای متنوع در آنها و صادرات به سایر بلاد، آذربایجان سهم مهمی در اقتصاد قرن چهارم هجری ایفا نمود.
آذربایجان,تولید,تجارت,نظام مالی,بازار
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8046.html
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8046_31ef02d7c43f8419b846e1659a954610.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران
2345-2390
2538-5321
9
شماره دوم - پیاپی 18-بهارو تابستان 1400
2021
09
23
خاندان حکومتگر بنو شومله؛ مسئله مشروعیت و سیاستهای محلی آن
33
50
FA
محسن
رحمتی
استاد گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان ، خرم آباد ـ ایران
rahmati.mo@lu.ac.ir
10.30473/lhst.2021.8045
با ضعف سلجوقیان در نیمه دوم سده ششم هجری/ دوازدهم میلادی، سلسلههای اتابکی متعددی در گوشه و کنار کشور سر برآوردند که یکی از این سلسلهها از سوی بزرگان ایل افشار، در منطقه خوزستان و لرستان شکل گرفت. یکی از رؤسای ایل افشار بهنام اتابک شومله که به دربار سلجوقی راه یافته بود، با استفاده از آشفتگیهای سیاسی پس از درگذشت سلطان مسعود سلجوقی در 547ق، به خوزستان رفت و با تحت حمایت گرفتن برخی از شاهزادگان سلجوقی، حکومت اتابکی دیگری بنیان گذاشت که با انتساب به نام او، میتوان آن را سلسله بنیشومله نامید. در این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی، چگونگی تأسیس، مشروعیتیابی، تثبیت و در نهایت زوال این سلسلة کمتر شناختهشده بررسی شده است. یافته پژوهش نشان میدهد که ضعف قدرت سلجوقیان و مساعد بودن حوزة فعالیت نهاد اتابکی در عرصة سیاسی، بستر مناسب را برای حضور افشارها در منازعات قدرت فراهم آورد. حکمرانان این سلسله کوشیدند تا از طریق برقراری مناسبات دوستانه یا ستیزهجویانه با قدرتهای موجود دربار سلجوقی، نظام خلافت عباسی و اتابکان آذربایجان و فارس، و استقرار امنیت اجتماعی در قلمرو، مشروعیت لازم برای تثبیت و تداوم قدرت خویش کسب کنند. با این وجود، کشمکشهای بیحاصل با حکومتهای همجوار و سستی جانشینان شومله و پارهای عوامل اقتصادی و اجتماعی موجب زوال این سلسله شد.
ایل افشار,بنیشومله,حسامالدین شومله,خوزستان,لرستان,شوشتر
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8045.html
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8045_594cbc51cb3ddaade9fc39a5fa51ed77.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران
2345-2390
2538-5321
9
شماره دوم - پیاپی 18-بهارو تابستان 1400
2021
09
23
بررسی تحلیلی اقدامات اقتصادی حکومت محلی سلجوقیان کرمان
51
60
FA
محسن
مرسلپور
0000-0001-9421-8104
استادیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان ـ ایران
morsalpour@lihu.usb.ac.ir
محمد
پیری
استادیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان ـ ایران
m.piri@lihu.usb.ac.ir
10.30473/lhst.2021.8047
حکومتها در منطقة کرمان میکوشیدند با ترویج کشاورزی و در اختیار گرفتن آب و تنظیم حقابه، درآمد پایداری داشته باشند. بنابر گزارش جغرافیدانان، در قرون نخستین اسلامی کشاورزی در کرمان رونق زیادی داشته و محصولات مختلفی در آنجا بهدست میآمده است؛ لکن عدم وجود راههای مناسب، فاصلة زیاد شهرها، موانع طبیعی چون کوهها و ناتوانی حکومتها در تأمین امنیت، عدم رونق تجارت و بازرگانی را در قرون نخستین اسلامی در کرمان سبب میشد. سلجوقیان ساختار اقتصادی کرمان را تغییر داده و تجارت را اساس اقتصاد این منطقه قرار دادند. مقالة حاضر که با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانهای به موضعگیری سلجوقیان در مورد مسائل اقتصادی و تغییراتی که در دورة سلجوقی در ساختار اقتصادی کرمان نسبت به ادوار پیش پدید آمد، پرداخته است. سؤال اصلی تحقیق حاضر مبتنی بر چگونگی نقش سلجوقیان در تغییر ساختار اقتصادی کرمان است؟ که این فرضیه مطرح شده که امرای سلجوقی و شیوه معیشت ایشان نقش مهمی در این تغییر داشتهاند. بر این اساس مقاله به این نتیجه دست یافته که سرشت شبانی و قبیلهای سلجوقیان به کشاورزی در کرمان آسیب وارد نمود اما ایشان با در اختیار گرفتن راههای تجاری، توانستند عواید سرشاری بهدست آورند و الگوی اقتصادی منطقه کرمان را تا حد زیادی تغییر دهند.
کرمان,سلجوقیان کرمان,اقتصاد,تجارت,کشاورزی
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8047.html
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8047_bb780b7cfee0aa741bfb8ad01be3a532.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران
2345-2390
2538-5321
9
شماره دوم - پیاپی 18-بهارو تابستان 1400
2021
09
23
قلعۀ ماکو در منازعات صفویان و عثمانیها
61
78
FA
جعفر
آقازاده
دانشیار گروه تاریخ، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل ـ ایران
j.agazadeh@gmail.com
10.30473/lhst.2021.8048
با شکلگیری حکومت صفوی و آغاز جنگهای ایران و عثمانی در شمالغرب ایران، ناحیۀ ماکو به مرکزیت قلعۀ ماکو، به عنوان یکی از معابر ارتباطی ایران با شرق آناطولی در میانه و کانون این نبردها قرار گرفت و حاکمیت این قلعه بارها میان صفویان و عثمانیها دست به دست شد. مسئله این است که قلعۀ ماکو چه موقعیتی در منازعات صفویان و عثمانیها داشت؟ در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با رویکردی تحلیلی، جایگاه قلعۀ ماکو در منازعات حکومت صفوی و عثمانی بررسی شود. مدعای نویسنده این است که قلعۀ ماکو به خاطر استحکام و قرار گرفتن در گذرگاه مرزی ایران به آناطولی از جایگاه مهمی در سیاست نظامی صفویان و عثمانیها برخوردار بود و همین مسئله عامل منازعات این دو قدرت بر سر این قلعه بود. نتیجهای که به دست آمد این بود که عثمانیها و صفویان با استقرار ایلات وابسته به خود در قلعۀ ماکو در تلاش بودند تا قدرت خود را در خطوط مرزی تثبیت کنند. شاه عباس اول با قلع و قمع ایلات وابسته به حکومت عثمانی در شمالغرب ایران و تصرف قلعۀ ماکو و مسکن دادن ایل بیات در پادگان این قلعه برتری نظامی خود بر عثمانیها را در این رقابت نشان داد. در دورۀ شاه صفی عثمانیها قلعۀ ماکو را تصرف کردند و طبق معاهدۀ صلح زهاب این قلعه تخریب شد، اما صفویان با نقض معاهدۀ صلح این قلعه را تصرف کردند و با وقفههایی اندک تا سقوط اصفهان آن را در دست خود نگه داشتند.
قلعۀ ماکو,حکومت صفویه,حکومت عثمانی,شاه عباس اول,قرارداد زهاب
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8048.html
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8048_abdb1e0beb7be8f482668e6b728976c0.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران
2345-2390
2538-5321
9
شماره دوم - پیاپی 18-بهارو تابستان 1400
2021
09
23
ایل کلهر و قدرتهای حاکم از دورة صفویه تا پایان حاکمیت محمدشاه قاجار
79
94
FA
منیژه
کرمی
دانشجوی دکترای تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران ـ ایران
m.karamy1@gmail.com
مهری
ادریسی
دانشیار گروه تاریخ، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران ـ ایران
edrisime@gmail.com
نظامعلی
دهنوی
استادیار گروه تاریخ، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران ـ ایران
n_dehnavi@pnu.ac.ir
صالح
امین پور
استادیار گروه تاریخ، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور ، تهران ـ ایران
saleh.aminpoor@gmail.com
10.30473/lhst.2021.8049
ایل کلهر یکی از ایلات برجسته در غرب ایران است که از گذشتههای دور در کوهپایههای زاگرس سکونت داشته و همچون سایر ایلات در تاریخ سیاسی و نظامی ایران نقش ایفا کرده است. این پژوهش با هدف روشن کردن جایگاه ایل کلهر در رویدادهای سیاسی و نظامی غرب کشور و با توصیف و تحلیل دادههای منابع دست اول، تاریخهای محلّی و متون تحقیقی معتبر در پی پاسخگویی به این پرسشها است که روابط ایل کلهر با حکام ایران از دورة صفویه تا پایان دورة حاکمیت محمدشاه قاجار چگونه بود؟ و این ایل چه نقش و جایگاهی در روابط ایران و عثمانی ایفا نمود؟یافتههای پژوهش حاکی است که سران ایل کلهر نسبت به ایل زنگنه نفوذ و توان کمتری در قدرت و دربار شاهان صفویه داشتند، زیرا شورشهای مداوم این ایل به خصوص در نیمه نخست حاکمیت این سلسله تا روزگار حکمرانی شاهعباس اول به بیتوجهی قدرت حاکم به سران این ایل منجر گردید. در دورۀ افشاریه به دلیل درگیریهای نادر با عثمانی و لزوم همراهی ایلات غرب، بهبودی نسبی در مناسبات ایل کلهر با حاکمیّت حاصل شد. در روزگار زندیه بزرگان ایل کلهر با یاری رساندن به کریمخان زند در دستیابی به سلطنت و نیز با برقراری پیوندهای خانوادگی با وی، نقش تاریخی خود را در کنار قدرت مرکزی ایفا نمودند. ایل کلهر در دورة قاجاریه و حکمرانی محّمدعلیمیرزا دولتشاه بر کرمانشاه تا پایان حکومت محمدشاه قاجار نقش مؤثری در نبردهای ایران و عثمانی به عهده داشت.
ایلِ کلهر,صفویه,افشاریه,زندیه,قاجاریه,عثمانی
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8049.html
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8049_dc90ea6996faef18af9c2722a6bb6684.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران
2345-2390
2538-5321
9
شماره دوم - پیاپی 18-بهارو تابستان 1400
2021
09
23
بررسی و تحلیل تکاپوهای ایل مُکری در مناسبات و تحولات سیاسی دورة افشاریه و زندیه (1148-1210ق)
95
110
FA
مسلم
سلیمانی یان
استادیار گروه تاریخ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه ایلام، ایلام ـ ایران
m_soleimanian@yahoo.com
زلیخا
امینی
دکترای تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه خوارزمی ، تهران، ایران
z_sh_amini@yahoo.com
10.30473/lhst.2021.8050
در سده دوازدهم هجری ایل کُرد مُکری، مهمترین ایل ناحیه ساوجبلاغ مُکری بود. موقعیت جغرافیایی، ساختار اجتماعی و توان بالای جمعیتی به ایل مُکری این امکان را میداد که در تحولات سیاسی و اجتماعی محیط پیرامون خود نقش مهمی را ایفا کند. تکاپوهای این ایل در منطقه مُکریان، آنان را وارد مناسباتی چندسویه میکرد که ایلات و طوایف منطقه و قدرت مرکزی طرفهای دیگر آن بودند. این تکاپوها ناحیه مُکریان را نقطه کانونی حوادث و تحولات متعددی ساخته بود. نوشتار پیشرو با روش توصیفی ـ تحلیلی میکوشد ضمن شناسایی تحولات درونی ایل مُکری، به تکاپوهای ایل مُکری در مناسبات و تحولات سیاسی دورة حکومتهای افشاریان و زندیان در سدة دوازده هجری بپردازد و بر پایه آنچه در منابع تاریخی سده دوازدهم بازتاب یافته (از حیث پایگاه اجتماعی و خاستگاه جغرافیایی) و همچنین با بهرهگیری از تحقیقات جدید به تحلیل موضوع بپردازد.<br />نتایج تحقیق نشان میدهد که ایل مُکری در دورة حکومتهای افشاریه و زندیه در صدد بوده از یک سو ضمن همکاری با حاکمیت مرکزی وارد عرصه قدرت شود و در نتیجه حاکمیت را به تأمین امنیت، که از منظری کلان زمینهساز تحصیل و تکثیر منافع آنان در منطقه مُکریان بود وادار کند و از سویی دیگر در شرایط ضعف حکومت مرکزی، سیاست فعال منطقهای در پیش بگیرد تا با فراهم آوردن زمینههای لازم و کافی از جمله اتحاد با دیگر ایلات منطقه و مشارکت در صدر حاکمیت محلی به جایگاه برتر و کانونی در منطقه دست یابد.
ایل مُکری,افشاریه,زندیه,مناسبات,تحولات سیاسی
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8050.html
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8050_0b61a9e260589dfcd111bc16e24bdf78.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران
2345-2390
2538-5321
9
شماره دوم - پیاپی 18-بهارو تابستان 1400
2021
09
23
قائدحیدر گناوهای و نقش او در تحولات سیاسی و اقتصادی کرانههای شمالی خلیج فارس در دورة زندیه
111
128
FA
حبیب اله
سعیدی نیا
دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه خلیج فارس، بوشهرـ ایران
h_saeedinia@yahoo.com
حسین
عبداله پور
کارشناسی ارشدتاریخ، دانشگاه خلیج فارس، بوشهرـ ایران
mrhossein97@gmail.com
10.30473/lhst.2021.8051
دوران پس از سقوط سلسله صفویه از جمله ادوار مهم تاریخی ایران است. از تحولات مهم این دوره، مهاجرت گروهها و قبایل مختلف (اعم از ایرانی و عرب) به سمت کرانههای شمالی خلیج فارس و استقرار و قدرتگیری آنها در این نقاط بود. با روی کار آمدن نادرشاه، به دلیل توجه ویژه او به خلیج فارس و تأسیس نیروی دریایی و بکارگیری و استفاده از توان و ظرفیت دریانوردی برخی از همین قبایل مهاجر و امتزاج آنها با اقوام ایرانی، به عنوان لشکریان نادری به جایگاه و موقعیت ممتازی دست یافتند.<br />کریم خان زند نیز توانست با کمک همین قدرتهای محلی بر اکثر نواحی ایران مسلط و پایههای حکومت خود را در شیراز تثبیت کند. پژوهش حاضر بر آن است تا نقش یکی از بازیگران مهم این دوره و از متحدان و نزدیکان حکومت زندیه، یعنی قائدحیدر حیات داودی (گناوهای)، را مطالعه و واکاوی کند و به چگونگی مناسبات او با حکومت زند، شرکتهای خارجی و دو همسایه جنوبیاش ـ آلذعاب در بندر ریگ و آلمذکور در بوشهر ـ بپردازد. سؤال پژوهش حاضر آن است که مناسبات و روابط قائد حیدر با کریمخان، شرکتهای ایک و واک و دیگر حکام محلی به چه نحوی بوده و عوامل التهاب و دگرگونی در این روابط چه بوده است. روش این پژوهش تاریخی، توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه بر مطالعات اسنادی و کتابخانهای است.
قائد حیدر,بندرگناوه,کریمخان زند,میر مهنا,شرکت ایک و واک,امیرعلیخان
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8051.html
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8051_29d84d477382971e8f53f6bb01f8ed3f.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران
2345-2390
2538-5321
9
شماره دوم - پیاپی 18-بهارو تابستان 1400
2021
09
23
جایگاه و کارکرد بازرگانان بوشهر در جنبش جنوب ایران
129
154
FA
حسین
هژبریان
استادیار گروه تاریخ، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور، تهران ـ ایران
hhojabrian@yahoo.com
سید صاحب
برزین
استادیار گروه تاریخ، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور، تهران ـ ایران
amirsambarzin@yahoo.com
10.30473/lhst.2021.8052
جنوب ایران پس از پیروزی انقلاب مشروطیت تحولات سیاسی زیادی را پشت سر نهاد که اوج آن در جنگ جهانی اول رقم خورد. بازرگانان بوشهر که از ابتدای قرن نوزدهم توان اقتصادی بیشتری یافته و بهتدریج به فعالیتهای اجتماعی و سیاسی علاقهمند شده بودند، در این جنبش، مخالف انگلستان و متحد روحانیت مشروطهخواه بودند و به عنوان یک گروه اجتماعی متنفذ، علائق مذهبی، ملی و اقتصادی داشتند. در طی حوادث جنبش جنوب، بازرگانان بوشهر همواره در کشاکش این علائق قرار داشتند و معمولا با پشت کردن به منافع اقتصادی، از مواضع روحانیان مشروطهخواه حمایت و در جهت منافع ملی عمل مینمودند. با طولانی شدن روند مبارزات جنبش و زیانهای اقتصادی فزایندهای که به سبب ناامنی مسیرهای تجاری و توقف جریان تجارت به بازرگانان وارد شد، آنها اندک اندک در تداوم حمایت از این جنبش مردد شدند و در نهایت از آن کناره گرفتند.<br />نوشتار حاضر، با روش تحلیل کیفی، میکوشد به این سؤال پاسخ دهد که رویکرد اقتصادی بازرگانان بوشهر چه تأثیری در جهتگیری آنها برای همراهی یا عدم همراهی با جنبش جنوب داشت؟ چگونگی و چرایی مواضع دوگانه بازرگانان بوشهر هدف این پژوهش است و دستاورد تحقیق حاکی است که بازرگانان بوشهر با انگیزه برقراری نظم و امنیت و برخورداری از منافع اقتصادی و سیاسی آن، به همگرایی و همراهی با جنبش جنوب پرداختند، اما پس از ناامیدی از دستیابی به اهداف خود و تحمل هزینههای اقتصادی، از همراهی با جنبش کناره گرفتند.
بازرگانان بوشهر,بوشهر,کازرون,جنبش جنوب,پلیس جنوب,جنگ جهانی اول
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8052.html
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8052_57557879d232852fe2984b19196bae2f.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران
2345-2390
2538-5321
9
شماره دوم - پیاپی 18-بهارو تابستان 1400
2021
09
23
واکاوی اسنادی دورة سوم حکمرانی عبدالصمد میرزا در قزوین با محوریت الموت
155
176
FA
ذکرالله
محمدی
دانشیار گروه تاریخ ، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا ، تهران ـ ایران
zkmohammadi@yahoo.com
داود
الهی
کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی ، دانشگاه بینالمللی امام خمینی(ره)، قزوین ـ ایران
elahi.davod@yahoo.com
10.30473/lhst.2021.8053
ولایت قزوین از دیرباز ضمن برخورداری از موقعیت برجسته جغرافیایی و عواید سرشار مالی مورد توجه شاهزادگان قاجاری بوده؛ ازبین این شاهزادگان عبدالصمدمیرزا عزالدوله برادر ناصرالدینشاه در سه دوره به حکمرانی قزوین منصوب میشود؛ دورة اول که مصادف با نوجوانی او بود و دوره دوم که با کمبود نان و شورش مردم علیه وی به پایان میرسد و دوره سوم، که دغدغه اصلی پژوهش پیش روست به منازعاتی بین مردم الموت و عزالدوله منجر میگردد که تنها با رجوع به اسناد منتشر نشده این دوره قابل ردیابی است؛ بنابراین سئوال محوری پژوهش این چنین خواهد بود: عملکرد عزالدوله در دوره سوم حکمرانی در قزوین چه مصالح و منافع پیدا و پنهانی را تعقیب میکرده است؟ مدعای ما نیز براساس اسناد و منابع موجود این چنین نضج یافته است: نحوه انتصاب شاهزادگان، عواید بالقوه اقتصادی قزوین و الموت، تنگناهای اقتصادی عزالدوله در دوره سوم حکمرانی ودر نهایت رقابت با خوانین همجوار در چگونگی و چرایی عملکرد وی نقش اساسی داشته است.روش تحقیق در این مقاله روش توصیفی و تحلیلی بوده که با بهرهمندی از اسناد منتشر نشده آن دوره و نیز آثار و منابع کتابخانهای به سامان رسیده است.
قزوین,ناصرالدینشاه,عبدالصمدمیرزا,الموت,عواید مالی
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8053.html
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8053_f05f0310fcae4f4fed3d804bcdb831cf.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران
2345-2390
2538-5321
9
شماره دوم - پیاپی 18-بهارو تابستان 1400
2021
09
23
بازخوانی شاخصههای منزلت اجتماعی مالکان در خانههای قاجاری (نمونة موردی: اصفهان- محله حکیم)
177
196
FA
فاطمه
میسمی
دانشجوی دکترای معماری،واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان_ ایران
fameisami@gmail.com
مریم
قاسمی سیچانی
دانشیار گروه معماری و شهرسازی، واحد اصفهان(خوراسگان)،دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان _ ایران
mghasemi@khuisf.ac.ir
محسن
افشاری
0000-0003-1244-5608
استادیار گروه معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، اصفهان ـ ایران
m.afshary@aui.ac.ir
فرزاد
میرمجربیان
استادیار گروه معماری،
مؤسسه آموزش عالی راغب، اصفهان _ ایران
f.mir64f@gmail.com
مرتضی
نورائی
استاد گروه تاریخ، دانشگاه اصفهان، اصفهان _ ایران
m.nouraei@ltr.ui.ac.ir
10.30473/lhst.2021.8054
بعد از حکومت صفوی، از اهمیت شهر اصفهان کاسته شد و بناهای زیادی به علت انتقال مرکز حکومت متروکه گشت و محوطه دولتخانه، به حالت ویرانه درآمد. با شروع دورة قاجاریه و تلاشهای حاکم اصفهان، میرزا حسینخان صدر اصفهانی، رونق مجدد اصفهان و شکلگیری خانوادههای متمکن بازرگانان، ساخت خانههایی با معماری رایج و تحت تأثیر منزلت اجتماعی مالکان آن، آغاز شد. این پژوهش با شیوه تحقیق تفسیری تاریخی، با فرض تأثیرپذیری ویژگیهای کالبدی خانههای تاریخی از منزلت اجتماعی متفاوت مالکین آن، انجام گرفتهاست. دادههای مورد نیاز از بستر منابع اسنادی، مطالعات میدانی، کالبد خانهها و تاریخ شفاهی، جمعآوری و تحلیل شدهاست. یافتهها نشانمیدهد که معنای منزلت اجتماعی از طریق خصوصیات فضایی در سه مقیاس خُرد (خانه)، متوسط (همسایگی) و کلان (محله) نمایان است.
نزلت اجتماعی,خانههای قاجاری,محله حکیم,اصفهان
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8054.html
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8054_73fe8255f4ea03c1999edf937994e893.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران
2345-2390
2538-5321
9
شماره دوم - پیاپی 18-بهارو تابستان 1400
2021
09
23
چشماندازی بر تجارت فرش و عملکرد شرکتهای تجاری در سلطانآباد عراق (1285-1320ق)
197
212
FA
عبدالله
متولی
دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه اراک، اراک ـ ابران
a.motevaly@gmail.com
مهدی
جیریائی
دکترای تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه خوارزمی، تهران ـ ایران
jiryaeim@gmail.com
محمد
حسن بیگی
استادیار گروه تاریخ، دانشگاه اراک، اراک ـ ایران
mohaamad.beigi@gmail.com
10.30473/lhst.2021.8055
سلطانآباد عراق، نام قدیمی شهر اراک است که در دورة فتحعلیشاه قاجار، در سال 1231ق، به دست سردار او یوسف خان گرجی بنا نهاده شد. فلسفه اولیه ساخت شهر، ایجاد مرکزی نظامی و ساخت پادگانی برای امنیت منطقه بود؛ اما با گذر زمان زمینههای تجارت و فعالیت اقتصادی در آن رو به رشد نهاد. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه بر اسناد گوناگون مرتبط به آن دوره، در پی بررسی اوضاع اقتصادی و تجاری این منطقه با تأکید بر صنعت و تجارت فرش دستبافت است. تبیین چگونگی صادرات و تولید فرش دستبافت و واکاوی نقش شرکتهای تجاری در این صنعت هدف این جستار است. سؤال اصلی پژوهش این است که تولید و تجارت فرش در سلطانآباد در چه وضعیتی بود و شرکتهای تجاری چه جایگاهی در این اقتصاد داشتند؟ یافتههای پژوهش بیانگر آن است که توجه هرچند ناچیز حکومت مرکزی و فعالیت کمپانیهای خارجی همراه با ﻣﺸﺎﺭﮐﺖ تجار محلی سبب شد تا سلطانآباد به سرعت تبدیل به یکی از مراکز ﺍﺻﻠﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ فرش در ایران شده و همین موضوع نقش مهمی در رونق اقتصادی این ناحیه و رفاه نسبی مردم داشت.
سلطانآباد,صنعت فرش,تجارت,شرکتهای تجاری,صادرات
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8055.html
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8055_b6d66681c79b87ce49098f5e49addaf4.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران
2345-2390
2538-5321
9
شماره دوم - پیاپی 18-بهارو تابستان 1400
2021
09
23
نقش شرکت نفت انگلیس و ایران در شکلگیری ساختار فضایی ـ کالبدی شرکت شهر مسجدسلیمان (از آغاز کشف نفت تا نهضت ملی شدن صنعت نفت 1287-1330)
213
230
FA
رضا
حبیبی نژاد
دانشجوی دکتری رشته باستانشناسی دوران اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر ـ ایران
habibinejad46@yahoo.com
هایده
خمسه
استادیار گروه باستان شناسی
دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر ـ ایران
hkhamseh72@yahoo.com
علی
بحرانی پور
دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه شهید چمران اهواز ، اهواز ـ ایران
bahranipour@hotmail.com
10.30473/lhst.2021.8056
واگذاری امتیاز نفت به ویلیام ناکس دارسی در سال 1280/ 1901م و در پی آن کشف نفت در میدان نفتون مسجدسلیمان در سال 1287/ 1908م زمینة اشتغال و مهاجرت نیروی کار از خارج و داخل را به شرکت شهر جدیدالاحداث مسجدسلیمان فراهم نمود. مدیران شرکت نفت انگلیس و ایران برای اسکان نیروی کار مهاجر اقدام به برپایی سرپناههای موقت در قالب کمپهای کارگری نمودند که به تدریج با مهاجرت روزافزون نیروی کار و احداث منازل شرکتی، هستههای اولیة شرکت شهر مسجدسلیمان توسط طراحان و معماران شرکت نفت انگلیس و ایران پی ریزی شد. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که شرکت شهر مسجدسلیمان، موجودیت، شکلگیری و توسعة خود را مرهون چاههای نفت و اقدامات عمرانی و شهرسازی شرکت نفت انگلیس و ایران است. در پژوهش پیش رو با تلفیق روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای و اسناد و تحقیقات جدید کوشیده شده است نقش شرکت نفت انگلیس و ایران در تکوین و توسعة کالبد شهری شرکت شهر مسجدسلیمان از آغاز کشف نفت تا ملی شدن صنعت نفت بررسی و ارزیابی شود..
شرکت نفت انگلیس و ایران,شرکت شهر مسجدسلیمان,نفت,ساختار فضایی,شهرسازی
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8056.html
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8056_218857aa8ade579310b2851151722fe4.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران
2345-2390
2538-5321
9
شماره دوم - پیاپی 18-بهارو تابستان 1400
2021
09
23
بهداشت عمومی در بوشهر: مطالعه موردی آب آشامیدنی و مشکلات آن در دورة قاجار و پهلوی
231
246
FA
خدیجه
حسین زاده
دانشجوی دکترای تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، شبسترـ ایران
khhoseinzade@yahoo.com
منیژه
صدری
استادیار گروه تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی، شبسترـ ایران
manijeh_sadri@yahoo.com
سیمین
فصیحی
استادیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات دانشگاه الزهرا، تهران ـ ایران
fasihis@gmail.com
منیره
کاظمی راشد
استادیار گروه تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی، شبسترـ ایران
kazemirashed@yahoo.com
10.30473/lhst.2021.8057
فرد، گروه و جامعه موضوع بهداشت عمومی است و مؤلفههایی چون بهداشت فردی، اجتماعی ، بهداشت محیط و آب را دربرمیگیرد و از اهمیت بهسزایی برخوردار است. سلامت جامعه، بهداشت فردی و اجتماعی و محیط با وجود آب سالم و قابل دسترس تأمین میشود. این پژوهش در پی پاسخ به این سؤال است که با توجه به جایگاه آب در بهداشت عمومی، آب آشامیدنی شهر بوشهر از نظر بهداشتی و نحوة دستیابی به آن، چه روندی را از دورة قاجار به دورة پهلوی طی نموده است؟ این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی به کمک دادههای تاریخی از نوشتههای سیاحان داخلی و خارجی، منابع تحقیقاتی، گزارشهای اداری نهادهای دولتی و روزنامههای محلی بر پایة تحقیقات تاریخی به پاسخ این سؤال پرداخته شده است. یافته پژوهش نشان می دهد با تلاشهای دولت قاجار و پهلوی در روند توسعه و رعایت بهداشت عمومی، مسئله آب آشامیدنی از اهمیت برخوردار شد و از دورة قاجار به بعد توجه دولتها به این امر جلب شد. در دورة پهلوی به دنبال برنامههای توسعه کشور رعایت بهداشت عمومی شتاب بیشتری یافت و با تأسیس نهادهای بهداشتی و تلاشهای مردمی، سازوکارهایی در جهت توسعه آب لولهکشی و تصفیه آب آشامیدنی بوشهر، با وجود موانع موجود، صورت گرفت.
بهداشت عمومی,آب آشامیدنی,بوشهر,دولت پهلوی
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8057.html
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8057_1a2be62c634a8a0d2ad3e7184c8e1d33.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران
2345-2390
2538-5321
9
شماره دوم - پیاپی 18-بهارو تابستان 1400
2021
09
23
تأثیر جنگ جهانی دوم در بروز بحران نان و غلات در زنجان (1320-1322)
247
266
FA
شوکت
افشاری
دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه خوارزمی تهران ایران
afsharishokat@yahoo.com
ابوالفضل
رضوی
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه خوارزمی تهران ایران
abolfazlrazavi@khu.ac.ir
10.30473/lhst.2021.8058
شهر زنجان به دلیل<strong> </strong>واقع شدن بین آذربایجان و تهران اهمیت و نقش بهسزایی در تاریخ معاصر داشته است. طی جنگ جهانی دوم این شهر به علت قرار گرفتن در مسیر ریلی و راههای شوسه توجه اولیه متفقین را جلب نمود. در سال 1320، که متفقین ایران را بین خود تقسیم کردند، زنجان به همراه سایر شهرهای شمالی به شوروی واگذار شد. پس از این تاریخ شاهد دخالتها و دستاندازیهای سیاسی ـ اقتصادی در زنجان هستیم. حضور و اقدامات چپاولگرانه نیروهای شوروی در زنجان، سبب کمبود نان و غلات در شهر شد. پژوهش حاضر در پرتو تبیین وضعیت زنجان در جنگ جهانی دوم، درصدد پاسخ به این پرسش است که: جهتگیری اقتصادی متفقین در قحط و غلا و کمبود نان و غلات در زنجان چه تأثیری داشت؟ بر طبق اسناد موثق در سال 1319، برداشت گندم و سایر محصولات در زنجان خوب بوده است. اما شوروی با اقدماتی نظیر خرید گندم از بازار آزاد، صدور گندم مازاد بر مصرف سربازان خود، همچنین دلالی و احتکار برخی از افراد سودجو، سبب کمبود نان در شهر و شورش مردم شد. رویکرد تحقیق حاضر توصیفی ـ تحلیلی و دادهها به روش اسنادی و بر پایه منابع کتابخانهای و تحقیقات میدانی و مصاحبه شفاهی گردآوری شده است
احتکار,اقتصاد,جنگ جهانی دوم,زنجان,شوروی,متفقین
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8058.html
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8058_c8a66cf4acde4f3530f248182bedbd89.pdf
دانشگاه پیام نور
پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران
2345-2390
2538-5321
9
شماره دوم - پیاپی 18-بهارو تابستان 1400
2021
09
23
اهمیت ژئواستراتژیک جنوب ایران (خلیج فارس) در منظومه منافع آمریکا در دوران جنگ جهانی دوم تا جنگ سرد
267
284
FA
میکائیل
وحیدی راد
استادیارگروه تاریخ، دانشگاه شهید بهشتی، تهران ـ ایران
m_vahidirad@sbu.ac.ir
10.30473/lhst.2021.8129
جنگ جهانی دوم، مانند جنگ اول، خیلی زود دامن ایران را نیز گرفت و علیرغم اعلام بیطرفی، موقعیت استراتژیک ایران برای کمکرسانی به شوروی برای غلبه بر آلمان زمینهساز حضور نظامی سه قدرت بریتانیا، آمریکا و شوروی در خاک ایران و اشغال آن شد. حضور نظامی آمریکا در ایران نیز بیشتر از همین زاویه کمک به شوروی و تلاش برای تقویت کریدور تدارکاتی جبهه شوروی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. مسئله پژوهش حاضر آن است که آیا حضور آمریکا در ایران تنها در راستای کمک به شوروی بوده است یا آمریکا با خروج از سیاست دکترین مونرو بهصورت عملی در صدد ایفای نقشی فراتر از آن و در صدد بازیگری در مناطق مهم و استراتژیک جهان بوده است. در نوشتار حاضر با کاربست روش تحقیق تاریخی و استفاده از اسناد آمریکا، در صدد هستیم تا به زمینهها و دلایل حضور این کشور در ایران در طی جنگ جهانی دوم پاسخ دهیم. فرض ما بر این امر ابتنا دارد که آمریکا با شناخت کافی از اهمیت استراتژیک خلیجفارس در طی جنگ و همچنین فردای پس از جنگ برای حضور طولانی مدت برنامهریزی کرده و بر آن اساس برنامههای خود را پیش برده است. یافتههای تحقیق نیز حاکی از آن است که آمریکا با توسل به روشهای مختلف ضمن متمایل کردن سیاستمداران ایران در گرایش به غرب، با تأسیس پایگاه و اعمال سیاستهایی برای جهتدهی به افکار عمومی در ایران برنامه بلندمدتی برای حضور در خلیجفارس در پیش گرفته بود.
خلیج فارس,جنگ جهانی دوم,آمریکا,محمدرضاشاه,بریتانیا
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8129.html
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8129_00c98cd214b2268cef7db289c77e13d6.pdf