ORIGINAL_ARTICLE
بنیادها و تحول اندیشه غالیانة صفویان، از شیخ جنید تا شاه اسماعیل «نقش آیینهای اهلحق (کاکهیی)، علویان و شبک»
طریقت صفوی در طول حیات خود تحولات دینی متمایزی را تجربه نمود. تحولات و تطورات اندیشه دینی طریقت صفوی، از شیخ جنید تا شاه اسماعیل، موضوع بررسی این مقاله است. این پژوهش با تکیه بر منابع دوره صفوی و منابع دینی آیینهای مورد مطالعه و با رویکرد توصیفی – تحلیلی، چگونگی تحول اندیشه دینی طریقت صفوی را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار میدهد. میتوان گفت همه پژوهشها و تحقیقات جدید، دورة نوین اندیشة صفویان را تأیید میکنند، منتها اختلاف در منشأ، آغاز و چگونگی تحول این دورة جدید است. بنابراین موضوع اصلی این پژوهش، بررسی چگونگی سیر این تحول، منشأ و نتایج برآمده از آن است. در این پژوهش نشان داده شده که تحولات صورت گرفته طریقت صفوی، از دورة شیخ جنید تا شاه اسماعیل، تحت تأثیر آیینهای اهل حق (کاکهیی)، شبک و علویان بوده است.
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_3071_8fde845365f72ebdc623e888702f686b.pdf
2016-08-22
5
18
طریقت صفوی
شیخ جنید
تحول اندیشه
اهلحق (کاکهیی)
شبک
علویان
کریم
نجفی برزگر
info.cinvu@gmail.com
1
دانشیار دانشگاه پیام نور
AUTHOR
مهری
ادریسی
m_edrisi@pnu.ac.ir
2
استادیار دانشگاه پیام نور تهران
AUTHOR
مطلب
مطلبی
motalebmotalebi@yahoo.com
3
دانشجوی دکتری پیام نور
LEAD_AUTHOR
آقاجری، سیدهاشم (1388). مقدمهای بر مناسبات دین و دولت در ایران عصر صفوی. چاپ دوم. تهران: طرح نو.
1
ابوبکر طهرانی (1356). کتاب دیاربکریه. تصحیح نجاتی لوغال و فاروق سومر. چاپ دوم. تهران: طهوری.
2
اسپیناقچی پاشازاده، محمدعارف (1379). انقلاب الاسلام بین الخواص و العوام. تصحیح رسول جعفریان. چاپ اول. قم: دلیل.
3
اسکندربیگ منشی ترکمان (1382). عالمآرای عباسی. تصحیح ایرج افشار. چاپ سوم. تهران: امیرکبیر.
4
افوشتهای نطنزی، محمودبن هدایتالله (1373). نقاوة الآثار فی ذکر الاخبار فی تاریخ الصفویه. تصحیح احسان اشراقی. چاپ دوم. تهران: علمی و فرهنگی.
5
امامیخویی، محمدتقی (1392). ترکان، اسلام و علویگری- بکتاشیگری در آناتولی. چاپ اول. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
6
امینیهروی، امیر صدرالدینابراهیم (1383). فتوحات شاهی. تصحیح محمدرضا نصیری. چاپ اول. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
7
باربارو، جوزفا؛ کنتارینی، آمبروزیو؛ زنو، کاترینو؛ للو، آنجو؛ دالساندری، وینچنتو (1381). سفرنامه ونیزیان در ایران. ترجمه منوچهر امیری. چاپ دوم. تهران: خوارزمی.
8
بویل، جی. آ (1387). تاریخ ایران کمبریج. ترجمه حسن انوشه. چاپ هفتم. تهران: امیرکبیر.
9
پارسادوست، منوچهر (1377). شاه تهماسب اول. چاپ اول. تهران: سهامی انتشار.
10
ـــــــــــــــــــــ (1387). شاه اسماعیل اول. چاپ سوم. تهران: خوارزمی.
11
پطروشفسکی، ای.پ (1354). اسلام در ایران. ترجمه کریم کشاورز. چاپ چهارم. تهران: پیام.
12
جنابادی، میرزابیگ (1378). روضةالصفویه. تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد. چاپ اول. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
13
حسنبیگ روملو (1389). احسنالتواریخ. به اهتمام عبدالحسین نوایی. چاپ دوم. تهران: اساطیر.
14
حمدالله مستوفی (1364). تاریخ گزیده. تصحیح عبدالحسین نوایی. چاپ سوم. تهران: امیرکبیر.
15
خواندمیر، امیرمحمود (1370). ایران در زمان شاه اسماعیل و شاه طهماسب صفوی. به کوشش غلامرضا طباطبایی. چاپ اول. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
16
خواندمیر، غیاثالدین بن همامالدین (1380). تاریخ حبیبالسیر. چاپ چهارم. تهران: خیام.
17
خورشاه بن قباد الحسینی (1379). تاریخ ایلچی نظامشاه. تصحیح محمدرضا نصیری و کوئیچی هانهدا. چاپ اول. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
18
دینوری، ابوحنیفه (1383). اخبارالطوال. ترجمه محمود مهدوی دامغانی. چاپ چهارم. تهران: نشر نی.
19
رنجبر، محمدعلی (1387). مشعشعیان. ماهیت فکری – اجتماعی و فرایند تحولات تاریخی. چاپ دوم. تهران: آگه.
20
ریاحی، محمدامین (1368). سفارتنامههای ایران. تهران: توس.
21
رئیسنیا، رحیم (1383). نهضتهای آرمانی هم پیوند و بدرالدین. چاپ اول. تهران: مبنا.
22
زرینکوب، عبدالحسین (1375). روزگاران دیگر: از صفویه تا عصر حاضر. چاپ اول. تهران: سخن.
23
سومر، فاروق (1371). نقش ترکان آناتولی در تشکیل و توسعه دولت صفوی. ترجمه احسان اشراقی و محمدتقی امامی. چاپ اول. تهران: گستره.
24
شادان، جبرئیل (1379). «تاریخنامه بناکتی (حلقهای از نگارشهای تسنن دوازده امامی)». مجله حوزه اصفهان. شماره 4 و 5. زمستان 1379 و بهار 1380.
25
الشیبی، کمال المصطفی (1359). تشیع و تصوف: تا آغاز سده دوازدهم. ترجمه علیرضا قراگزلو. چاپ اول. تهران: امیرکبیر.
26
شیخ صفی (2011م). بویروق فرمان. ترجمه مریم سلطان. چاپ یکم. اربیل: آراس.
27
صفیزاده بورهکهای، دصیق (1375). نامة سرانجام. تهران: هیرمند.
28
ــــــــــــــــــــــــــ (1361). نوشتههای پراکنده درباره یارسان. تهران: مؤسسه مطبوعاتی عطایی.
29
طبیبی، حشمتالله (1349). «اهلحق». مجله وحید. سال 7. شماره 12.
30
ــــــــــــــــــــــــــ (1351). «مشاء اجتماعی معتقدات کردان اهل حق «مطالعه جامعهشناسی» درباره خاندانهای حقیقت». مجله بررسیهای تاریخی. سال 7. شماره 5.
31
عالمآرای شاه اسماعیل. تصحیح اصغر منتظرصاحب. چاپ دوم. تهران: علمی و فرهنگی. 1384.
32
علامی، ابوالفضل بن مبارک (1385). اکبرنامه، تاریخ گورکانیان هند. تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد. چاپ اول. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
33
محیط طباطبایی، محمد (1345). «صفویه (از تخت پوست درویشی تا تخت شهریاری)». مجله وحید. شماره 31.
34
فراهانی منفرد، مهدی (1377). مهاجرت علمای مهاجر از جبل عامل به ایران عصر صفوی. چاپ اول. تهران: امیرکبیر.
35
فرمان یا فرمایشات تحقیق و بررسی فواد بوزکوت. ترجمه مریم سلطانی. چاپ یکم. اربیل: آراس. 2011م.
36
فروغی، محمدحسین (1357). «تحقیق در مذهب طریقه علیاللهی که به نصیری و غالی و اهلحق نیز معروفند». مجله وحید، شماره 234-235.
37
فضلالله بن روزبهان خنجی (1382). تاریخ عالمآرای امینی. تصحیح محمداکبر عشیق. چاپاول. تهران: میراث مکتوب.
38
قاسمیگنابادی، محمدقاسم (1387). شاه اسماعیلنامه. تصحیح جعفر شجاع کیهانی. چاپ اول. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
39
کریستن سن، آرتور (1368). ایران در زمان ساسانیان. ترجمه رشید یاسمی. چاپ ششم. تهران: دنیای کتاب.
40
کسروی، احمد (1373). تاریخ پانصدساله خوزستان. چاپ اول. تهران: موسسه آنزان.
41
گلپینارلی، عبدالباقی (1366). «قزلباش». ترجمه وهاب ولی. مجله فرهنگ. شماره یکم.
42
پادشاهی». مجله وحید. شمارههای 33 –34.
43
مخبر دزفولی، فهیمه (1389). پیدایش طریقت علوی – بکتاشی در آناتولی. تهران: علمی و فرهنگی.
44
مزاوی، میشل. م (1388). پیدایش دولت صفوی. ترجمه یعقوب آژند. چاپ دوم. تهران: نشر گستره.
45
مشکوریان، محمدتقی (1388). «ماجرای سجده بر شاه در دربار شاه اسماعیل و شاه طهماسب». نشریه پژوهشهای تاریخی. سال چهل و پنجم. دوره جدید. شماره 2.
46
منشی قمی، احمد بن حسین (1383). خلاصه التواریخ. تصحیح احسان اشراقی. چاپ دوم. تهران: دانشگاه تهران.
47
میراحمدی، مریم (1369). دین و دولت در عصر صفوی. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.
48
میرزا سمیعا، میرزا سمیع (1378). سازمان اداری حکومت صفوی (تعلیقات مینورسکی). به کوشش دکتر سید محمد دبیرسیاقی. ترجمه مسعود رجبنیا. چاپ سوم. تهران: امیرکبیر.
49
نوایی، عبدالحسین (1350). شاه طهماسب صفوی. مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی همراه با یادداشتهای تفصیلی. چاپ اول. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
50
ــــــــــــــــــ (1352). «رازی در دل تاریخ 2». ادبیات و زبانها. مجله گوهر. شماره 6.
51
ــــــــــــــــــ (1352). «رازی در دل تاریخ 3». ادبیات و زبانها. مجله گوهر. شماره 8 .
52
والهقزوینی اصفهانی، محمدیوسف (1372). خلدبرین. تصحیح میرهاشم محدث. چاپ دوم. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
53
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ (1382). ایران در زمان شاه صفی و شاه عباس دوم. تصحیح محمدرضا نصیری. چاپ دوم. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
54
وحیدقزوینی، میرزا محمدطاهر (1383). تاریخ جهانآرای عباسی. تصحیح سید سعید میرمحمدصادق. چاپ اول. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
55
ههورامانی، محهمهد ئهمین (1984). کاکهیی. بهغدا.
56
هینتس، والتر (1361). تشکیل دولت ملی در ایران. ترجمه کیکاوس جهانداری. چاپ دوم. تهران: خوارزمی.
57
یاشاراجاق، احمد (1389). «از عصیان بابایان تا قزلباشگری؛ نگاهی به تاریخ و رشد علویان در ترکیه». ترجمه شهاب ولی. تاریخ اسلام. شماره 27.
58
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی علل و پیامدهای سرکوب کردهای برادوست و فتح قلعه دم دم در دوران حکومت شاه عباس اول صفوی
در دوران صفویان ایلات و طوایف کرد نقش مهمی در فعالیتهای سیاسی ایفاء میکردند و میتوان گفت این نقش در دوران حکمرانی شاه عباس اول اهمیت بیشتری داشت. یکی از این ایلات، کردهای برادوست بودند که در مناطق شمالغربی ایران و در نواحی ارومیه و اشنویه سکونت داشتند؛ این در حالی بود که پیش از شاه عباس اول قلمرو ایلیاتی کردهای برادوست در سرزمین عثمانی قرار داشت. کردهای برادوست در دوران حکومت شاه عباس اول به اوج شهرت رسیدند، چرا که در این زمان حاکم آنها، امیرخان برادوست، از حکام مورد احترام شاه عباس محسوب میشد. امیرخان برادوست در یکی از نبردهای صفویان علیه دشمنان آسیب دید و از آن پس به امیر چلاق برادوست معروف شد. وی قلعهای قدیمی و مشهور را که قلعه دمدم نام داشت، به عنوان مقر حکومتی خود برگزید و پس از مدتی علیه حکومت مرکزی عصیان کرد و به جنگ با نیروهای صفوی پرداخت که درنهایت به دستور شاه عباس و بعد از مدتی طولانی سرکوب گردید. مقاله حاضر در نظر دارد به بررسی علل سرکشی کردهای برادوست و چگونگی سرکوب آنها در دوران شاه عباس اول بپردازد.
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_3072_720f52b13352013397dd1fba5955b88a.pdf
2016-08-22
19
28
شاه عباس اول
ایلات
کردهای برادوست
امیرخان برادوست
قلعه دمدم
حسن
زندیه
zandiyehh@ut.ac.ir
1
استادیار دانشگاه تهران
AUTHOR
آرش
قنبری
arash.gh67@yahoo.com
2
کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی
LEAD_AUTHOR
ادموندز، سیسیل جی (1367). کردها: ترکها و عربها. ترجمه ابراهیم یونسی. چاپ اول. تهران: روزبهان.
1
اسکندربیگ منشی ترکمان (1390). تاریخ عالمآرای عباسی. به کوشش فرید مرادی. چاپ اول. تهران: نگاه.
2
بارتولد، ویسینچ (1386). تذکره جغرافیایی تاریخ ایران. ترجمه حمزه سردادور. چاپ سوم. تهران: توس.
3
بدلیسی، امیر شرف خان (1364). شرفنامه (تاریخ مفصل کردستان). مقدمه و تعلیقات محمد عباسی. چاپ دوم. تهران: علمی.
4
پارسادوست، منوچهر (1388). شاه عباس اول (پادشاهی با درسهایی که باید فراگرفت). چاپ اول. تهران: شرکت سهامی انتشار.
5
پورگشتال، یوزف هامر (1367). تاریخ امپراطوری عثمانی. ترجمه میرزا زکی علیآبادی. به اهتمام جمشید کیانفر. چاپ اول. تهران: زرین.
6
تاورنیه، ژان باتیست (1381). سفرنامه. ترجمه حمید ارباب شیرانی. چاپ اول. تهران: نیلوفر.
7
جنابدی، میرزابیگ (1378). روضة الصفویه. به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد. چاپ اول. تهران: اساطیر.
8
حمدالله مستوفی قزوینی (1336). نزهة القلوب. به کوشش محمد دبیرسیاقی. چاپ اول. تهران: طهوری.
9
خضری، سعید (1379). جغرافیای طبیعی کردستان مکریان. مقدمه دکتر محمدرضا ثروتی. چاپ اول. تهران: توس.
10
دلاواله، پیترو (1390). سفرنامه. ترجمه شعاعالدین شفا. چاپ پنجم. تهران: کتیبه.
11
زکیبیگ، محمدامین (1381). تاریخ کرد و کردستان. ترجمه یدالله روشن. چاپ اول. تهران: توس.
12
زینو، کاترینو (1389). سفرنامه ونیزیان. ترجمه و مقدمه و توضیحات نصرالله صالحی. چاپ اول. تهران: طهوری.
13
سایکس، سر پرسی (1391). تاریخ ایران. ترجمه محمدتقی فخرداعی گیلانی. چاپ اول. تهران: نگاه.
14
شاردن، ژان (1375). سفرنامه شوالیه شاردن. ترجمه اقبال یغمایی. چاپ اول. تهران: توس.
15
شرلی، آنتوان (1375). سفرنامه برادران شرلی. ترجمه آوانس. چاپ دوم. تهران: کتابخانه منوچهری.
16
فخرالکتّاب سنندجی، میرزا شکرالله (1366). تحفه ناصری در تاریخ و جغرافیای کردستان. با مقابله و تصحیح و تعلیق حشمتالله طبیبی. چاپ اول. تهران: طهوری.
17
فلسفی، نصرالله (1353). زندگی شاه عباس اول. چاپ پنجم. تهران: دانشگاه تهران.
18
فلور، ویلم (1388). دیوان و قشون در عصر صفوی. ترجمه کاظم فیروزمند. چاپ اول. تهران: آگاه.
19
لویی بلان، لوسین (1375). زندگی شاه عباس اول. ترجمه ولیالله شادان. چاپ اول. تهران: اساطیر.
20
مردوخ کردستانی، محمد (1379). تاریخ مردوخ. چاپ اول. تهران: کارنگ.
21
مک داول، دیوید (1380). تاریخ معاصر کرد. ترجمه ابراهیم یونسی. چاپ اول. تهران: پانیذ.
22
منجم یزدی، محمدجلال (1366). تاریخ عباسی (روزنامه ملاجلال). به کوشش سیفالله وحیدنیا. چاپ اول. تهران: وحیدنیا.
23
میراحمدی، مریم (1363). دین و مذهب در عصر صفوی. چاپ اول. تهران: امیرکبیر.
24
میرنیا، سید علی (1375). ایلها و طایفههای کرد ایران. چاپ اول. تهران: نسل دانش.
25
مینورسکی، ولادیمیر (1379). کرد. ترجمه و توضیح حبیبالله تابانی. چاپ اول. تهران: گستره.
26
ـــــــــــــــــــ (1381). کردها نوادگان مادها. ترجمه جلال جلالیزاده. چاپ اول. کردستان: ژیار.
27
وحید قزوینی، میرزا محمدطاهر (1383). تاریخ جهانآرای عباسی. مقدمه و تصحیح و تعلیقات سید سعید میر محمدصادق. زیر نظر احسان اشراقی. چاپ اول. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
28
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی شناخت مفاهیم هنر معماری اصفهان در سفرنامههای عصر صفوی و چگونگی انتقال آنها به اروپا؛ مطالعه موردی سفرنامههای دلاواله، تاورنیه، شاردن، سانسون
موقعیت خاص ژئوپلتیکی و جاذبههای طبیعی و تاریخی ایران، توجه بسیاری از سیاحان را به خود جلب کرده است. در دوره صفویه شاهد حضور سیاحان اروپایی بسیاری در اصفهان هستیم که سفرنامههایی را پیرامون بناهای تاریخی اصفهان و چگونگی معماری آنها به نگارش درآوردهاند و ضمن مقایسه معماری بناهای اصفهان با بناهای اروپایی، نکات درخور نگرشی را گوشزد کردهاند که توجه به آنها میتواند به شناسایی مفاهیم و اندیشههای منتقل شده در این عصر کمک کند. چرایی نگرش سیاحان عصر صفوی به هنر معماری این دوره، چگونگی توصیف بناها و معماری آنها و کشف عناصر و مفاهیم کلیدی در سفرنامهها که راه را برای مطالعه سبکشناسی هنری در دورههای بعد فراهم آورد، از سؤالاتی هستند که این پژوهش درصدد یافتن پاسخهایی برای آن است.
یافتههای پژوهش حاکی از آن است که نگرش و دیدگاه سیاحان اروپایی به معماری اصفهان و پرداختن آنها به شناسایی مفاهیم و اندیشههای معماری در سفرنامههای عصر صفوی، چگونگی انتقال این مفاهیم از طریق انتشار سفرنامهها را در اروپا فراهم آورد و همچنین تصاویری که برخی از سیاحان از آثار تاریخی اصفهان برداشتهاند و تأثیری که این تصاویر در هنر و معماری غرب داشته است، زمینههای نفوذ و انتقال اندیشههای سبک معماری ایران عصر صفوی را در اروپا با خود به همراه داشت. در این پژوهش بر آن هستیم تا با روش توصیفی و تحلیلی به بررسی شناخت و انتقال اندیشههای هنر معماری اصفهان عصر صفوی، از منظر سفرنامهها بپردازیم.
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_3073_3c2caec72080d770582e7f60e74b22fd.pdf
2016-08-22
29
40
شناخت مفاهیم معماری
سفرنامهها
اروپا
اصفهان
صفویه
حمید
حاجیان پور
hhajianpour@yahoo.com
1
استادیار گروه تاریخ دانشگاه شیراز
AUTHOR
رقیه
جوادی
r.javadi43@yahoo.com
2
دانشجوی دکترای تاریخ دانشگاه شیراز
LEAD_AUTHOR
اسکندربیگ منشی (1382). تاریخ عالمآرای عباسی. تهران: امیرکبیر.
1
تاورنیه، ژان باپتیست (1331). سفرنامه. بیجا: مطبعه برادران باقراوف.
2
تجویدی، اکبر (1392). «تداوم در معماری ایرانی»، از مجموعه مقالات معماری ایرانی. به اهتمام محمد عبدلی و راضیه گرکنی. تهران: جمال هنر.
3
حائری، عبدالهادی (1367). نخستین رویاروییهای اندیشهگران ایران با دو رویه تمدن بورژوازی غرب. تهران: امیرکبیر.
4
دلاواله، پیترو (1348). سفرنامه. ترجمه شعاعالدین شفا. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
5
سانسون (1346). سفرنامه. ترجمه تقی تفضلی. تهران: بینا.
6
سیوری، راجر (1385). ایران عصر صفوی. ترجمه کامبیز عزیزی. تهران: نشر مرکز.
7
شاردن، ژان (1330). سفرنامه. ترجمه حسین عریضی. بیجا: چاپخانه راه نجات.
8
کیانی، محمدیوسف (1390). تاریخ هنر معماری ایران در دوره اسلامی. تهران: سمت.
9
مؤید، احسانالله (1392). «تأثیر معماری ایران در آثار معمار باروک اطریشی «فیشر فن ارلاخ». از مجموعه مقالات معماری ایرانی. به اهتمام محمد عبدلی و راضیه گرکنی. تهران: جمال هنر.
10
نیکبین، سارا. فربود، فریناز (1389). «بررسی مجالس نقاشی کاخ چهلستون در بستر هنر صفوی». کتاب ماه هنر. شماره 150.
11
همایون، غلامعلی (1348). اسناد مصور اروپاییان از ایران از اوائل قرون وسطی تا اواخر قرن هیجدهم. تهران: دانشگاه تهران.
12
ـــــــــــــــــ (1350). «نفوذ معماری ایران بر معمار معروف اطریش به نام یوهان فیشر فن ارلاخ». مجله بررسیهای تاریخی. شماره مخصوص. صص 1-14.
13
ویلبر، دونالد (1348). باغهای ایران و کوشکهای آن. ترجمه مهیندخت صبا. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
14
ORIGINAL_ARTICLE
تقسیمات سیاسی و ساختار تشکیلاتی ایالت فارس در دوره قاجار (1210-1313ق)
در دوره قاجار، اگرچه به دنبال انتخاب تهران به عنوان پایتخت و در پی آن تعیین تبریز به عنوان ولیعهدنشین، شهر شیراز اهمیت سابق خود را از دست داد؛ ولی ایالت فارس به عنوان پایتخت زندیه و محل استقرار ولیعهد در سالهای آغازین حکومت قاجار و همچنین به علت نزدیکی به خلیج فارس در دوره قاجار، دارای اهمیت فراوان بود. در این زمان این ایالت از تقسیمات داخلی و همچنین ارکان حکومتی و تشکیلاتی مختص به خود برخوردار بود که در فراز و نشیب این دوره تاریخی دچار تغییر و تحولاتی شد. با شروع حکومت محمدشاه و شورش حاکم ایالت فارس سیاستهایی در جهت کاهش قدرت حکام و همچنین تحدید قلمرو ایالت فارس اتخاذ گردید. در همین راستا حکومت مرکزی با استفاده از قدرتهای سنتی این ایالت، همچون کلانتر، موازنه قدرت را در این ایالت برقرار کرد. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی، درصدد پاسخ به این پرسش اصلی است که مهمترین عوامل مؤثر در تغییر حدود ایالت فارس و جایگاه آن در تقسیمات کشوری دوره قاجار چه بود و حکومت قاجاریه به منظور تثبیت قدرت در این ایالت از چه تدابیری بهره جست؟
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_3074_c838d751f7f3876bcd716988dab7e729.pdf
2016-08-22
41
51
تقسیمات سیاسی
تشکیلات اداری
ایالت فارس
قاجار
هوشنگ
خسروبیگی
kh_beagi@pnu.ac.ir
1
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور
AUTHOR
زهرا
قلاوند
ghalavand2014@gmail.com
2
عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه پیام نور
LEAD_AUTHOR
آوری، پیتر و دیگران (1388). تاریخ ایران کمبریج. ترجمه تیمور قادری. چاپ دوم. تهران: مهتاب- آبفام.
1
آبراهامیان، یرواند (1386). ایران بین دو انقلاب. ترجمه احمد گلمحمدی و محمدابراهیم فتاحی ولیلایی. چاپ دوازدهم. تهران: نشر نی.
2
اعتمادالسلطنه، محمدحسنخان (1363). الماثر والآثار. به کوشش ایرج افشار. چاپ اول. تهران: اساطیر.
3
ــــــــــــــــــــــــــــــ (1376). تاریخ منتظم ناصری. تصحیح محمد اسماعیل رضوانی. چاپ اول. تهران: دنیای کتاب.
4
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1357). صدرالتواریخ. به کوشش محمد مشیری، چاپ دوم. تهران: انتشارات روزبهان.
5
افضلالملک، غلامحسین (1361). افضلالتواریخ، تصحیح منصوره اتحادیه و سیروس سعدونیان، چاپ اول. تهران: نشر تاریخ ایران.
6
امینالدوله، علیخان (1355). خاطرات سیاسیالدوله. به کوشش حافظ قرمانفرمائیان. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.
7
اوبن، اوژن (1362). ایران امروز. ترجمه علیاصغر سعیدی. چاپ اول. تهران: انتشارات جهان.
8
بامداد، مهدی (1357). تاریخ رجال ایران. تهران: زوار.
9
بنیعباسیان بستکی، محمداعظم (1339). تاریخ جهانگیریه و بنیعباسیان بستک. به کوشش عباس انجم ، چاپ اول. تهران: بینا.
10
پولاک، یاکوب ادوارد (1368). ایران و ایرانیان. ترجمه کیکاوس جهانداری. چاپ دوم. تهران: خوارزمی.
11
حسینی فسایی، میرزا حسن (1382). فارسنامه ناصری. تصحیح و تحشیه منصور رستگار فسایی، چاپ سوم. تهران: امیرکبیر.
12
خاوری شیرازی، فضلالله (1381). تاریخ ذوالقرنین. تصحیح ناصر افشارفر، چاپ دوم. تهران: اهل قلم.
13
خجسته، مصطفی (1338). بحرین در دوقرن اخیر. چاپ اول. شیراز: انتشارات موسوی.
14
خورموجی، محمدجعفر (1380). نزهتالاخبار. تصحیح و تحقیق سید علی آلداود. چاپ اول. تهران: کتابخانه و موزه و مرکز اسناد شورای اسلامی و سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
15
دروویل، گاسپار (1370). سفر در ایران. ترجمه منوچهر اعتمادمقدم. چاپ چهارم. تهران: شباویز.
16
دشتی، رضا (1380). تاریخ اقتصادی اجتماعی بوشهر در دوران قاجاریه با تکیه بر نقش تجار و تجارت. چاپ اول. تهران: پارینه.
17
دوسرسی، لوران (1362). ایران در 1640-1829. ترجمه احسان اشراقی. چاپ اول. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
18
سعیدی سیرجانی، علیاکبر (1362). وقایع اتفاقیه. مجموعه گزارشهای خفیهنویسان انگلیس. چاپ اول. تهران: بینا.
19
سپهر، محمدتقی (1377). ناسخالتواریخ. به کوشش جمشید کیانفر. چاپ اول. تهران: اساطیر.
20
فریزر، جیمز بیلی (1364). سفرنامه. ترجمه منوچهر امیری چاپ اول. تهران: توس.
21
قاسمی، سید فرید (1389). سالنامههای اعتمادالسلطنه، چکیده و متن کامل سالنامههای ایران 1290-1312. چاپ اول. تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
22
قائممقامی، جهانگیر (1341). بحرین و مسائل خلیج فارس. تهران: طهوری.
23
کاکس، سرپرسی (1377). گزارش سالانه کاکس کنسول انگلیس در بوشهر (1339-1323). ترجمه حسن زنگنه. به کوشش عبدالکریم مشایخی. چاپ اول. تهران: پروین.
24
کرزن، لرد ناتانیل (1380). ایران و قضیه ایران. ترجمه وحید مازندرانی. چاپ پنچم. تهران: علمی و فرهنگی.
25
گرانت واتسن، رابرت (1348). تاریخ ایران: از ابتدای قرن نوزدهم تا سال 1858. ترجمه وحید مازندرانی. چاپ اول. تهران: سخن.
26
مارتین، ونسا (1387). عهد قاجار: مذاکره اعتراض و دولت در ایران قرن سیزدهم. ترجمه حسن زنگنه. چاپ اول. تهران: نشر ماهی.
27
مستوفی، عبدالله (1371). شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی و اداری ایران در دوره قاجار. چاپ سوم. تهران: زوار.
28
نایبالایاله، رضاقلیمیرزا (1347). سفرنامه رضاقلیمیرزا نوه فتحعلیشاه. به کوشش اصغر فرمانفرما قاجار. چاپ اول. تهران: دانشگاه تهران.
29
نائینی، محمدجعفر (1352). جامع جعفری. به کوشش ایرج افشار. تهران: انجمن آثار ملی.
30
نظامالسلطنه مافی، حسینفلی (1362). خاطرات و اسناد حسینقلیخان نظامالسلطنه. به کوشش معصومه مافی و منصوره اتحادیه. چاپ دوم. تهران: نشر تاریخ.
31
وثوقی، محمدباقر (1384). تاریخ خلیج فارس و ممالک همجوار. چاپ اول. تهران: سمت.
32
وطندوست، غلامرضا؛ بهزادی، ناهید (1374). دیوانسالاری فارس در آستانه مشروطه. تاریخ معاصر ایران. کتاب نهم. تهران: مؤسسه پژوهشی و مطالعات فرهنگی.
33
هالینگبری، ویلیام (1363). روزنامه سفر هیئت سرجان ملکم. ترجمه امیرهوشنگ امینی. تهران: کتابسرا.
34
هدایت، رضاقلیخان (1380). روضةالصفای ناصری. تصحیح جمشید کیانفر. تهران: اساطیر.
35
ــــــــــــــــــــــــــ (1373). فهرسالتواریخ. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
36
Edward davis, charles (1987). qajar rule in fars prior to 1847. Iran: Vol. 25. pp. 125-153.
37
FLOOR, W. M (1971): the office of kalantar in qajar persia, the journal of the economic and social history of the orient, vol. 14. No.3.
38
اسناد:
39
مجموعه اسناد دولتی کتابخانه وزارت علوم خارجه. شماره 6286.
40
مجموعه اسناد مرکز اسناد و کتابخانه ملی. تلگرام مشیرالملک از فارس به علاءالدوله در زمینه دریافت بقایای مالیات و درخواست خط ببدی آن. شماره سند :12894/296.
41
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . اعتراض زنان شیراز به گرانی نان و کتک کاری قوام الملک توسط آنان. شماره سند: 4607/295.
42
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ . ناامنی راههای شیراز و مساعی قوامالملک. شماره سند: 308/ 295.
43
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . تلگراف مستوفیالممالک در باب اختلافات مالی دیوان در مورد فارس و تحقیق از مشیرالملک در این مورد و پاسخ وی. شماره سند: 1656/ 295.
44
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ . ارسال صورت تلگراف پسرمیرزا نصراللهخان بهرلو مبنی بر عداوت قوامالملک با طایفه و خاندان وی و درخواست حکومت در منظقه دیگر از ایران و پاسخ معتمدالدوله. شماره سند: 1675/ 295.
45
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ . ابراز خوشحالی دریابیگی از واگذاری گمرک فارس و کرمان به وی و درخواست جلوگیری از دخالتهای حکام ولایات در امور گمرک. شماره سند: 3351/295.
46
ORIGINAL_ARTICLE
نگاهی بر سنت انتقال مردگان به اماکن مقدس و پیامدهای آن در دوره قاجار
نیاز به سلامتی به صورت اجتنابناپذیری وابسته به بهداشت فردی و عمومی و محیط زندگی انسانها است و بهداشت از مهمترین دغدغههای بشر به شمار میآید. یکی از مهمترین معضلات اجتماعی در ایران که بهداشت عمومی را نیز به خطر میانداخت، حمل اجساد به عتبات عالیات و مشهدالرضا و اماکن و قبور زیارتی امامزادگان بود که سبب شیوع بیماریهای همهگیر میشد. البته تأسیس مراکز علمی و حفظ صحه، بلاخص دارالفنون و حضور مراکز قرنطینه مرزی ایران و عثمانی و بنادر جنوب ایران و انگلیس، مراکز طب جدید و پیشگیری در اواخر دوره قاجار، تاحدی نگرش مردم را اصلاح نمود. در این پژوهش به بررسی وضعیت سنت انتقال مردگان به اماکن مقدس و پیامدهای آن در تحولات اجتماعی پزشکی و بهداشت فردی و عمومی در دوره قاجار میپردازیم..
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_3075_8d39b421352e99f862a5ddfa18957789.pdf
2016-08-22
52
58
دوره قاجار
قبور متبرک
قرنطینه
بیماریهای همهگیر
عباس
سرافرازی
absarafrazi@yahoo.com
1
دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
سید روح الله
نعمت اللهی
srnematolahi@yahoo.com
2
کارشناس ارشد تاریخ دانشگاه آزاد داراب
AUTHOR
زینب
رنجبران
zrhistory@yahoo.com
3
کارشناس ارشد دانشگاه شیراز
AUTHOR
سید علیرضا
گلشنی
golshani_22@yahoo.com
4
دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
آصفالدوله، میرزا عبدالوهابخان (1377). اسناد میرزا عبدالوهابخان آصفالدوله، (گزیده اسناد گیلان- تجارت). به کوشش دکتر عبدالحسین نوایی و نیلوفر کسری. تهران: بنیاد مستضعفان و جانبازان.
1
الگود، سیریل (1352). تاریخ پزشکی ایران. ترجمه محسن جاویدان. تهران: اقبال.
2
ــــــــــــــ (1356). تاریخ پزشکی ایران و سرزمینهای خلافت شرقی. ترجمه باهر فرقانی. تهران: امیرکبیر.
3
بارنر، ستوان الکس (1366). سفرنامه. ترجمه حسن سلطانیفر. مشهد: آستان قدس رضوی.
4
بل، گرترود (1363). تصویرهایی از ایران. ترجمه بزرگمهر ریاحی. تهران: خوارزمی.
5
روایت امید اشوهیشتان (متعلق به سده چهارم هجری)، تدوین و آوانویسی و ترجمه از متن پهلوی: دکتر نزهت صفای اصفهانی، تهران: نشر مرکز. 1376.
6
پولاک، یاکوب ادوارد (1368). سفرنامه پولاک «ایران و ایرانیان». ترجمه کیکاووس جهانداری. چاپ دوم. تهران: خوارزمی.
7
تاجالسلطنه (1371). خاطرات تاجالسلطنه. به کوشش منصوره اتحادیه (نظام مافی). چاپ سوم. تهران: نشر تاریخ ایران.
8
حسینی فسایی، حاج میرزا حسن (1367). فارسنامه ناصری. به تصحیح و تحشیه دکتر منصور رستگار فسایی. تهران: امیرکبیر.
9
دوگوبینو، کنت (بیتا). سه سال در ایران. ترجمه ذبیحالله منصوری. تهران: بینا.
10
دهقاننژاد، مرتضی. کثیری، مسعود (1389). «مروری بر تاریخچۀ مشکلات ایجاد قرنطینه در ایران در دورۀ ناصرالدین شاه». پژوهشهای تاریخی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی- دانشگاه اصفهان. دورۀ جدید. سال دوم. ش 4 (پیاپی 8). زمستان.
11
ـــــــــــــــــــــــــــ (1390). «قرنطینههای ایران در اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی». مجله ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی. دوره 4. شماره 6. آذرماه.
12
رایت، دنیس (1357). انگلیسیان در ایران. ترجمه غلامحسین صدری افشار. تهران: انتشارات دنیا.
13
شاردن (1374). سفرنامه. ترجمه اقبال یغمایی. تهران: توس.
14
شایستهفر، مهناز (1387). «بقاع متبرکه». کتاب ماه هنر. ش 117. خرداد.
15
شیل، مری (1368). خاطرات لیدی شیل. ترجمه حسین ابوترابیان. تهران: نشر نو.
16
فخار تهرانی، فرهاد (1366). حمامها در معماری ایران (دوره اسلامی). به کوشش محمدیوسف کیانی. تهران: جهاد سازندگی.
17
فووریه (1388). سه سال در دربار ایران (خاطرات دکتر فووریه پزشک ویژه ناصرالدین شاه قاجار). ترجمه عباس اقبال آشتیانی. به کوشش همایون شهیدی. تهران: نوین.
18
کارلا، سرنا (1363). مردم و دیدنیهای ایران. ترجمه غلامرضا سمیعی. تهران: نشر نو.
19
کاووسی عراقی، محمدحسن (1381). فهرست اسناد مکمل قاجار (جلدهای 15-23). تهران: مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی.
20
گزارشهای اوضاع سیاسی اجتماعی ولایات عصر ناصری (1307ق). به کوشش محمدرضا عباسی و پرویز بدیعی. تهران: سازمان اسناد ملی ایران. 1372.
21
گزارشهای نظمیه از محلات تهران، راپورت وقایع مختلفه محلات دارالخلافه. به کوشش انسیه شیخ رضایی و شهلا آذری. تهران: سازمان اسناد ملی ایران. 1377.
22
لایارد، سراوستن هنری (1367). سفرنامه لایارد یا ماجراهای اولیه در ایران. ترجمه مهراب امیری. تهران: وحید.
23
لمبتون، آ. ک. س (1375). ایران عصر قاجار. ترجمه سیمین فصیحی. تهران: جاودان خرد.
24
ناطق، هما (1356). «تأثیر اجتماعی و اقتصادی وبا در دوره قاجار». نگین، ش 148. شهریور.
25
نجمآبادى، محمود (1371). تاریخ طب در ایران. تهران: دانشگاه تهران.
26
وقایع اتفاقیه «گزارشهای خفیهنویسان انگلیس در ولایات جنوبی ایران از سال 1291-1322ق». به کوشش سعیدی سیرجانی. تهران: نوین. (1362).
27
Floor, Willem (2004). Public Health In Qajar Iran. Washington: Mage Publishers.
28
ORIGINAL_ARTICLE
اهداف و کارکردهای کنسولگری روسیه در رشت نیمه دوم عصر قاجاریه
بازی بزرگ یا رقابت دو امپراتوری توسعهطلب روسیه و انگلیس در قرن نوزدهم برای سروری بر آسیای مرکزی، واقعیتی بود که ایران ناخواسته درگیر آن شد. استراتژی، قواعد و تاکتیکهای این بازی که در طول زمان تعریف و به تناسب شرایط دستخوش تغییر شد، شامل تأسیس نمایندگی سیاسی و کنسولگریهای این دو قدرت در ایران نیز میشد. در عصر قاجار دولتهای انگلیس و روسیه پس از تأسیس نمایندگیهای سیاسی در تهران، برای تأمین منافع خود، به افتتاح تدریجی کنسولگری در شهر رشت مبادرت ورزیدند که تا آغاز سدة بیستم به شبکههایی گسترده در سطح کشور تبدیل شدند. پژوهش حاضر به بررسی علل تأسیس کنسولگری در رشت و کارکردهای آن میپردازد. این مطالعه نشان میدهد که افتتاح کنسولگری در رشت از سوی انگلیس یا روسیه، بیش از هر چیز از اهداف سیاسی – راهبردی این دو دولت ناشی میشد.
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_3076_8a0763f56adbbe565e1e2e9798a4401a.pdf
2016-08-22
59
70
بازی بزرگ
قاجار
کنسولگری روسیه
رشت
کنسولگری انگلیس
عبدالرسول
خیراندیش
webadmin@shirazu.ac.ir
1
استاد دانشگاه شیراز
AUTHOR
اعظم
رحیمی جابری
rahemejabere@chmail.ir
2
دانشجوی دکترای تاریخ ایران اسلامی دانشگاه شیراز
LEAD_AUTHOR
آدمیت، فریدون (1362). امیر کبیر و ایران تهران: خوارزمی. آشوری، داریوش (1391). دانشنامه سیاسی. تهران: مروارید. اعتمادالسلطنه، محمدحسنخان (1363). الماثر و الآثار. به کوشش ایرج افشار. تهران: اساطیر. انتنر، مروین. ل (1369). روابط بازرگانى روس و ایران 1828-1914. ترجمه احمد توکلى. تهران: موقوفات دکتر محمود افشار. پازارگاد، بهاءالدین (1343). مکتبهای سیاسی. تهران: اقبال. خودزکو، الکساندر (1354). سرزمین گیلان. ترجمه سیروس سهامی. تهران: پیام. دهخدا، علیاکبر (1364). لغتنامه. تهران: مؤسسه لغتنامه دهخدا. رابینو، لویی (1363). دیپلماتها و نمایندگان کنسولهای ایران و انگلیس. ترجمه غلامحسین میرزا صالح. تهران: تاریخ ایران. ـــــــــــــــ (1369). ولایات دارالمرز ایران. ترجمه جعفر خمامیزاده. رشت: بنیاد فرهنگ ایران. سازمان اسناد و کتابخانة ملى ایران، شمارة سند 240005619، سال 1329-1327 / 1911-1909؛ شمارة سند 240004426. سال 1333 / 1314. سپهر، میرزا محمدتقی لسانالملک (1337). ناسخالتواریخ (قاجاریه). به کوشش جهانگیر قائممقامی. تهران: امیرکبیر. شاکری، خسرو (1386). جنبش جنگل و جمهوری شوروی سوسیالیستی ایران. ترجمه شهریار خواجیان. تهران: اختران. شمیم، علیاصغر (1370). ایران در دوران سلطنت قاجار. تهران: علمی. شوشتر، مورگان (1310). اختناق ایران. چاپ بمبئی. صدر، محسن (1364). خاطرات صدر الاشراف. بىجا: وحید. طباطبایى مجد، غلامرضا (1373). معاهدات و قراردادهاى تاریخى در دورة قاجاریه. تهران: افشار. قائمى، رمضانعلى (1386). گرگان، از ایران چه میدانم. تهران: دفتر پژوهشهاى فرهنگى. کاظمبیگی، محمدعلی (1389). «روسیه، دریای مازندران و استرآباد: گزارش تایلور تامسن وابسته نمایندگی سیاسی بریتانیا در تهران (18 ربیعالثانی 1262ق/ 15 آپریل1846)». فصلنامه مطالعات تاریخی. ش 28. ـــــــــــــــــــــ (1384). دریای خزر و قدرتهای بزرگ: امپریالیزم بریتانیا (1335-1338ق). تهران: مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه. گروته، هوگو (1369). سفرنامه. ترجمه مجید جلیلوند. تهران: نشر مرکز. گیلاننامه: «مجموعه مقالات گیلانشناسى (در زمینة تاریخ، فرهنگ، هنر، زبان، ادبیات و مردم شناسى)». م. پ. جکتاجى. (کوششگر). رشت: طاعتى. 1371. گیلگ، محمدعلی (1371). تاریخ انقلاب جنگل. رشت: گیلکان. لمبتون، آن. ک. س (1363). سیرى در تاریخ ایران بعد از اسلام. ترجمه یعقوب آژند. تهران: امیرکبیر. لنزوسکی، جورج (1366). رقابت روسیه و غرب در ایران. ترجمه اسماعیل رائین. تهران: اقبال. لیتن، ویلهلم (1376). ایران از نفوذ مسالمتآمیز تا تحتالحمایگی . ترجمه مریم میراحمدى. تهران: معین. مکنزی، چارلز فرانسیس (1359). سفرنامه شمال. ترجمه منصوره اتحادیه. تهران: گسترده. ملگونوف، گریگوری والریانوویچ (1364). سفرنامه ملگونوف به سواحل دریای مازندران. تصحیح مسعود گلزاری. تهران: دادجو. معطوفى، اسدالله (1374). استرآباد و گرگان در بستر تاریخ ایران. نگاهى به 5000 سال تاریخ منطقه. مشهد: درخشش. نصیری مقدم، محمدنادر (1374). گزیده اسناد دریای خزر و مناطق شمالی ایران در جنگ جهانی اول. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی. نیکیتین. واسیلی پتروویچ (1356). خاطرات و سفرنامة موسیو ب. ترجمه علیمحمد فرهوشى. تهران: کانون معرفت. نورائى، مرتضى؛ آندریوا، النا (1388). «مهاجران روس و اسکان آنها در ایران اوایل قرن بیستم»، مجلة علمى- پژوهشى دانشگاه اصفهان 45 (4). صص 21-36. ورجاوند، پرویز (1377). سیمای تاریخ و فرهنگ قزوین. تهران: نشر نی. Abbott.K.E.Narrative of a journey from Tabreez along the shores of the Caspian sea to Tehran.1843-1844. textemanuscript. London: Archives du FO 60/108(AN).
1
ORIGINAL_ARTICLE
سیاست های انگلیس و آلمان در فارس در طی جنگ جهانی اول
در هنگام جنگ جهانی اول، ایران مورد هجوم کشورهای انگلیس و آلمان قرار گرفت و هردو کشور در راستای حفظ منافع خود وارد جنوب ایران و فارس شدند و استان فارس به بازی شطرنج این دو قدرت تبدیل شد که هردو کشور با اقداماتی سعی در مات کردن حریف داشتند. عوامل متعددی از نظر سیاسی در ایران عصر قاجار وجود داشت که زمینههای دخالت دو دولت انگلیس و آلمان را در ایران فراهم کرد که این عوامل عبارتند از: ناتوانی نظامی حکومت قاجار در حفظ تمامیت ارضی کشور، موقعیت جغرافیایی ایران، مختل شدن مسیر تجاری جنوب و اهمیت هند برای دولت انگلستان. پژوهش حاضر، با روش استقرایی و کتابخانهای، سعی در بررسی سیاستهای این دو کشور، در طی جنگ جهانی اول، در فارس دارد.
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_3077_6a4a52c825d3023b5dd248223c99f36e.pdf
2016-08-22
71
79
انگلستان
آلمان
فارس
جنگ جهانی اول
عبدالله
عطایی
1
استادیار تاریخ دانشگاه بوعلی سینا
AUTHOR
داوود
نوری
2
دانشجوی دکترای تاریخ انقلاب اسلامی دانشگاه بوعلی سینا
LEAD_AUTHOR
آدمیت، محمدحسین رکنزاده (1357). فارس و جنگ بینالملل. چاپ چهارم. تهران: اقبال.
1
امداد، حسن (1387). فارس در عهد قاجار. شیراز: نوید.
2
اوکانر، فردریک (1376). از مشروطه تا جنگ جهانی اول. ترجمه حسن زنگنه. تهران: شیراز.
3
باست، الیور (1377). آلمانیها در ایران. ترجمه حسین بنیاحمد. تهران: شیرازه.
4
بیات، کاوه (1369). ایران در جنگ جهانی اول. تهران: سازمان اسناد ملی ایران.
5
سپهر، احمدعلی (مورخالدوله) (1335). ایران در جنگ بزرگ 1918- 1914. تهران: چاپخانه بانک ملی ایران.
6
شریف کاشانی، محمدمهدی (1362). وقایع اتفاقیه در روزگار. کوشش منصوره اتحادیه. تهران: نشر تاریخ ایران.
7
فرمانفرماییان، مهرماه (1377). زندگینامه عبدالحسین میرزا فرمانفرما. تهران: توس.
8
فنمیکوش، داگوبرت (1383). واسموس. ترجمه جهانداری. تهران: شهاب ثاقب.
9
ناظمالاسلام کرمانی (بیتا). تاریخ بیداری ایرانیان. تهران: امیرکبیر.
10
نصیری طیبی، منصور (1383). ایالت فارس و قدرتهای خارجی، از مشروطیت تا رضاشاه. تهران: مرکز اسناد و خدمات پژوهشی وزارت امور خارجه.
11
هدایت، مهدیقلی (مخبرالسلطنه) (1329). خاطرات و خطرات. تهران: چاپ رنگین.
12
هوشنگ مهدوی، عبدالرضا (1375). تاریخ روابط خارجی ایران، از صفویه تا جنگ جهانی دوم. چاپ پنجم. تهران: امیرکبیر.
13
ORIGINAL_ARTICLE
تعاملات و تقابلات صولتالدوله قشقایی و ژاندارمری فارس در آستانه و نخستین سالهای جنگ جهانی اول (1229-1334ق/1911-1916م)
نیروی ژاندارمری که با کمک مؤثر دولت انگلیس، برای تأمین امنیت جاده بوشهر به شیراز، تأسیس شده بود؛ در آغاز ورود به فارس، با نیروی مرکزگریز قشقایی دچار تضاد منافع شد و به درگیری میان آنان انجامید. با شروع جنگ جهانی اول، اگرچه سیاست دولت مرکزی بر بیطرفی بود، قشقاییها به طرفداری از دولت آلمان پرداختند. در این میان به تدریج در ژاندارمری نیز گرایش به سیاست دولت آلمان پیدا شد و اقدام به ایجاد کمیته حافظین استقلال فارس و اتحاد با حزب دموکرات فارس کردند. سرانجام ژاندارمری در مخالفت با سلطه انگلیس در شیراز، به کودتای دوم محرم 1334دست زد. در این برهه ژاندارمری با صولتالدوله قرارداد اتحادی منعقد نمود که چندان به درازا نپایید. مقاله حاضر در پی پاسخگویی به این پرسش اصلی است که: چه عواملی باعث اتحاد و سپس گسست میان نیروی ایل قشقایی و ژاندامری شد؟ این مقاله با تکیه بر اسناد و متون تاریخی و با بهرهگیری از شیوۀ توصیفی تحلیلی، در پی کاویدن اقدامات و عوامل تأثیرگذار بر این پدیده است. به نظر میرسد، نخست نیاز صولتالدوله به وجود نیرویی ملی و هماهنگ با منافع خویش، او را متمایل به اتحاد نمود، اما تحولاتی چون ضعف درونی ژاندارمری، فشار دولت جدید و تلاش صولتالدوله برای حفظ منافع همراهی قشقاییها را نیمبند و سرانجام به رویگردانی مبدل کرد.
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_3078_a0e4232efce964e78de8ee1aad41d559.pdf
2016-08-22
80
94
ایل قشقایی
ژاندارمری
جنگ جهانی اول
فارس
محمد مهدی
مرادی خلج
moeini.reza.60@gmail.com
1
استادیار دانشگاه شیراز
AUTHOR
مصطفی
نامداری منفرد
namdarimonfared@yahoo.com
2
دانشجوی دکترای ایران اسلامی دانشگاه شیراز
LEAD_AUTHOR
آدمیت، محمدحسین رکنزاده (1349). فارس و جنگ بینالملل. تهران: اقبال.
1
ابرلینگ، پیر (1383). کوچ نشینان قشقایی فارس. ترجمه فرهاد طیبیپور. چاپ اول. تهران: شیرازه.
2
ـــــــــــ (1358). «سیاست قبیلهای انگلیس در جنوب ایران». ترجمۀ کاوه بیات. ماهنامه نور. ش 45.
3
اخگر، احمد (1366). زندگی من در طول هفتاد سال تاریخ معاصر ایران. تهران: اخگر.
4
استخر، محمدحسین (1388). خاطرات پیر روشنضمیر (فارس از مشروطه تا پهلوی). به کوشش مسعود شفیعی سروستانی. شیراز: آوند اندیشه.
5
اسکراین، کلارمونت (1363). جنگهای جهانی در ایران. ترجمۀ حسین نجفآبادی فراهانی. چاپ اول، تهران: نوین.
6
اوکانر، فردریک (1376). از مشروطه تا جنگ جهانی خاطرات فردریک اوکانر. ترجمه حسن زنگنه. چاپ اول. تهران: شیرازه.
7
ایرجی، ناصر (1378). ایل قشقایی در جنگ اول. تهران: شیرازه.
8
ایران و جنگ جهانی اول. اسناد وزارت خارجه. ترجمه کاوه بیات. تهران: 1369.
9
باست، الیور (1377). آلمانیها در ایران (نگاهی به تحولات ایران در جنگ جهانی اول براساس منابع دیپلماتیک فرانسه). ترجمه حسین بنیاحمد. چاپ اول، تهران: شیرازه.
10
بنیادی، ابراهیم (1378). اوضاع سیاسی و اجتماعی کازرون در جنگ جهانی اول. پایاننامه کارشناسی ارشد. به راهنمایی دکتر غلامرضا وطن دوست. دانشگاه شیراز.
11
تدین، پرویندخت (1384). والیان و استانداران فارس بین دو انقلاب (انقلاب مشروطیت و انقلاب اسلامی). شیراز: بنیاد فارسشناسی.
12
حکمت، رضا (1379). خاطرات سردار فاخر. به کوشش وحیدنیا. تهران: البرز.
13
خیراندیش، عبدالرسول (1373). «اوضاع خلیج فارس در جنگ جهانی اول». مجموعه مقالات کنگره بزرگ شهادت رئیس علی دلواری. بوشهر.
14
رئیسالاطبا، میرزا علاالدین حسین (1389). درة الانوار حسنی. تصحیح علیاکبر صفیپور و پرتو پروین. شیراز: بنیاد فارسشناسی.
15
رضازاده ملک، رحیم (1377). انقلاب مشروطه ایران. اسناد وزارت امور خارجه انگلیس (کتابهای آبی). چاپ اول. تهران: مازیار.
16
روزنامه جنوب. سال ۱۳۲۹ (ق). شماره 10.
17
سایکس، کریستوفر (بیتا). فعالیتهای جاسوسی واسموس یا لارنس آلمانی. ترجمه حسین سعادت نوری. تهران: وحید.
18
سپهر، احمد (1335). ایران در جنگ بزرگ (1914-1918). تهران: بانک ملی.
19
سفیری، فلوریدا (1364). پلیس جنوب ایران (اس.پی.آر). ترجمه منصوره اتحادیه و منصوره جعفری فشارکی. چاپ اول. تهران: نشر تاریخ ایران.
20
سیفی قمی تفرشی، مرتضی (1362). نظم و نظمیه در دوره قاجاریه. تهران: یساولی فرهنگسرا.
21
شوستر، مورگان (۱۳51). اختناق در ایران. ترجمه ابوالحسن موسوی شوشتری. تهران: صفی علیشاه.
22
ضرغامی بروجنی، جمشید (1350). دولتهای عصر مشروطیت. تهران: اداره کل قوانین.
23
فراشبندی، علیمراد (1359). تاریخچه حزب دموکرات فارس. تهران.
24
فروزانی، سید ابوالقاسم (1373). «حبیبالله خان قوامالملک شیرازی و نهضت جنوب». مجموعه مقالات کنگره بزرگ شهادت رئیسعلی دلواری. بوشهر.
25
قائممقامی، جهانگیر (1355). تاریخ ژاندارمری در ایران. تهران.
26
قهرمانی ابیوردی، مظفر (1373). تاریخ وقایع عشایری فارس. زیر نظر ایرج افشار. تهران.
27
گزارشهای سالانه کنسولگری بریتانیا در بوشهر 1921-1914(1373). ترجمۀ کاوه بیات. کنگره بزرگ شهادت رئیسعلی دلواری. بوشهر.
28
مابرلی، جیمز (1369). عملیات در ایران (جنگ جهانی اول 1914-1918). ترجمه کاوه بیات. تهران: مؤسسه فرهنگی رسا.
29
مطهریزاده، موسی (1389). ناصرالدیوان کازرونی به روایت اسناد. شیراز: کازرونیه.
30
مشروح مذاکرات مجلس (لوح فشرده، نسخه دوم). به اهتمام رسول جعفریان، مذاکرات مجلس دوم جلسه 132، سهشنبه هفدهم شعبان 1328ق. تهران: کتابخانه موزه اسناد مجلس شورای اسلامی.
31
نخجوان، محمد (1317). تاریخ نظامی جنگ بینالمللی ۱۹۱4-۱۹۱8. تهران: شرکت شجاعی گلستانه.
32
نیدرمایر، اسکارفن (1363). زیرآفتاب سوزان ایران. ترجمه کیکاوس جهانداری. تهران: نشرتاریخ ایران.
33
نیر شیرازی، شیخ عبدالرسول (1383). تحفه نیر. تصحیح محمدیوسف نیری. شیراز: بنیاد فارسشناسی.
34
نیلستروم، گوستاو (1389). جنگ جهانی اول در فارس (خاطرات سرگرد گوستاو نیلستروم سوئدی در سالهای 1915تا 1918 از رویدادهای فارس در جنگ جهانی اول). ترجمه افشین پرتو. چاپ اول. آبادبوم.
35
هدایت، مهدیقلیخان (مخبرالسلطنه) (1344). خاطرات و خطرات (توشهای از تاریخ شش پادشاه و گوشهای از دوره زندگی من). تهران: زوار.
36
Beck, Lois (1986). The Qashqa’i of Iran. Yale University press.
37
Field, Henry (1939) Contributions to the anthropology of Iran. Chicago,Field Museum of natural history.
38
Floor,Willem (2011). Persian Gulf: Links with the Hinterland, Busher
39
Borazjan,Kazerun, Banu kab and Bandar Abbas .london: Mage Publishers.
40
Garthwaite,Gene.R (1983).Khans and Shahs. Cambridge University press.
41
Oberling, Pierre (1974).The Qashqa’i Nomads of Fars.Mouton.paris.
42
ـــــــــــــــــــــــ (1960)The Turkic people of southern Iran. Columbia University press.
43
Willson,Captain (1916). Report on Fars, Indian political department. Monotype press.
44
اسناد
45
سند تلگراف حبیب الله خان قوام المک به خوانین کشکولی به تاریخ ذیالحجه1329 (اسناد خصوصی آقای سیاوش کشکولی، نوه محمدعلیخان کشکولی)
46
اسناد وزارت امورخارجه. شماره سند اکما. ش.ب 1634/293 محل در آرشیو 416 ظ2ب آ ا. 14 اسد1330.
47
ـــــــــــــــــــــــ شماره سند اوخ.ش. ب 34006-1329. به تاریخ 11سنبله1329.
48
ـــــــــــــــــــــــ شماره سند اوخ.ش. ب 42002-1330. به تاریخ 23 حوت 1330.
49
ـــــــــــــــــــــــ شماره سند اکما. ش.ب 718 ظ ب/آا/293. به تاریخ 11 ثور1330. نمره 181.
50
ـــــــــــــــــــــــ شماره سند اکما. ش.ب 293001641 محل در آرشیو423ظ2ب آا. به تاریخ 28/ج2/1333. نمره 1249.
51
ـــــــــــــــــــــــ شماره سند اکما. ش. ب 11-115-22-293. به تاریخ 3 قمر 1334. نمره 996.
52
ـــــــــــــــــــــــ شماره سند اوخ. ش. ب 090-31-66-1333ق.
53
ORIGINAL_ARTICLE
نقش محال ثلاث، به مرکزیت تنکابن، در دوره اول جنبش جنگل
در جریان جنگ جهانی اول، هیئت اتحاد اسلام جنبش جنگل، برای مقابله با بیگانگان، حفظ استقلال کشور و رعایت اصول مشروطیت و شعائر اسلامی، در گیلان تشکیل شد. در این زمان، به خاطر ضعف کابینههای دولت و اشغال ایران و همچنین ضعف و بدبینی دولتمردان محلی در محال ثلاث (مازندران غربی)، عدهای از سران مشروطه سابق چون سالار فاتح، به قصد تضعیف خاندان خلعتبری و کسب قدرت در محال ثلاث، با جنبش اتحاد اسلام جنگل همکاری کردند و فعالیت جنبش جنگل به این منطقه کشیده شد. این پژوهش در پی پاسخگویی به این مسئله است که محال ثلاث، به مرکزیت تنکابن، چه نقشی در دوره اول جنبش جنگل داشته است؟ به دنبال آن این فرضیه مطرح میگردد که محال ثلاث در تشکیل و تضعیف اتحاد اسلام جنبش جنگل تأثیرگذار بوده است. نتایج پژوهش نشان میدهد، با تغییر سیاست انگلیس در ایران و روی کار آمدن کابینه وثوقالدوله و حمایتش از مخالفین جنبش جنگل و همچنین تسلیم شدن برخی از سران جنبش اتحاد اسلام جنگل، تاکتیک نامناسب عقبنشینی به سمت محال ثلاث، به خصوص تنکابن و عدم شناخت صحیح منطقه، سبب نابودی اتحاد اسلام جنبش جنگل در دوره اول شد.
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_3079_6f53da3bd04cc60e42fa0d36953d5ac9.pdf
2016-08-22
95
106
جنبش جنگل
گیلان
محال ثلاث
تنکابن
میرزاکوچکخان
محمد
شورمیج
shoormeij9@yahoo.com
1
استادیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور
AUTHOR
اعظام قدسی، حسن (1342). خاطرات من. تهران: بینا.
1
بهار، محمدتقی (1371). تاریخ احزاب سیاسی ایران. تهران: امیرکبیر.
2
پرسیتس، مویسی آرونوویچ (1379). بلشویکها و نهضت جنگل. ترجمه حمید احمدی. تهران: شیرازه.
3
پوریانژاد، فرهاد (1391). «در کنار بلشویکها یا برکنار از آنها: بیلان رویدادی از تضاد نظریه و عمل در جمهوری شورایی گیلان». فصلنامه علمی و پژوهشی تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا. س 22. دوره جدید. ش 13. پیاپی 99. ص 1-21.
4
جنگلی، میرزا اسماعیل (1357). قیام جنگل «یادداشتهای میرزا اسماعیل جنگلی». خواهرزاده میرزا کوچکخان. به کوشش اسماعیل رائین. تهران: جاویدان.
5
خواجه نوری (معز السلطان)، رضا (1391). خاطرات، تصرف تنکابن به دست مجاهدان مازندران. ویراستار منوچهرخواجه نوری. تهران: نامک.
6
دنسترویل (1309). یادداشتهای ژنرال دنسترویل. ترجمه میرزا حسینخان انصاری. تهران: روزنامه یومیه کوشش.
7
دیلمی، پژمان (1389). «عوام گرایان رشت: پان اسلامیزم و نقش دولت مرکزی». ایران در جنگ جهانی اول. آوردگاه ابردولتها. تورج اتابکی (ویراستار). ترجمه حسن افشار. تهران: نشر ماهی.
8
رودگر کیادارا، ایرج (1381). محال ثلاث در جنبش مشروطیت. چاپ اول. تهران: کیانا.
9
سالور، قهرمانمیرزا (عینالسلطنه) (1378). روزنامه خاطرات عینالسلطنه. به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار. تهران: اساطیر.
10
سپهسالار تنکابنی، محمدولیخان (1362). یادداشتهای سپهسالار تنکابنی. گردآورنده امیرعبدالصمد خلعتبری. اهتمام محمود تفضلی. چاپ اول. تهران: نوین.
11
سلطانیان، ابوطالب (1392). «بررسی روند تغییر ایدئولوژی سیاسی جنبشی جنگل و پیامدهای آن». فصلنامه پژوهشهای علوم تاریخی دانشگاه تهران. دوره 5. ش 2. پاییز 92: ص 93-112.
12
شاکری، خسرو (1386). میلاد زخم. جنبش جنگل و جمهوری شوروی سوسیالیستی در ایران. ترجمه شهریار خواجیان. تهران: اختران.
13
صبوری دیلمی، محمدحسن (1385). نگاهی از درون به انقلاب مسلحانه جنگل. تهران: مظاهری.
14
فخرایی، ابراهیم (1368). سردار جنگل. چاپ دوازدهم. تهران: جاویدان.
15
کاظمبیگی، محمدعلی (1391). «انقلاب و رقابت در سواحل جنوبی دریای مازندران، جنبش اتحاد اسلام گیلان و اتحاد ملی طبرستان». فصلنامه تحقیقات اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. س 2. ش 2. پاییز و زمستان 91. ص 77-133.
16
کسمایی، حاج احمد (1993م). یادداشتهای حاج احمد کسمایی. به کوشش پوراندخت کسمایی. چاپ کامپوس. اهایو (امریکا).
17
کمرهای، سید محمد (1384). روزنامه خاطرات سید محمدکمرهای. کوشش محمدجواد مرادینیا. تهران: اساطیر.
18
کوچکپور، صادق (1369). نهضت جنگل و اوضاع فرهنگی، اجتماعی گیلان و قزوین (خاطرات). کوشش محمدتقی میرابوالقاسمی. چاپ اول. رشت: گیلکان.
19
کولارژ، یان (1384). بیگانهای در کنار کوچکخان. ترجمه رضا میرچی. تهران: فرزانروز.
20
کوهستانینژاد، مسعود (1380). «خورشید بر فراز جنگل». گنجینه اسناد. س 11. ش 43. تهران: سازمان اسناد ملی ایران.
21
گیلک، محمدعلی (1371). (خاطرات) تاریخ انقلاب جنگل. چاپ اول. رشت: گیلکان.
22
میرابوالقاسمی، محمدتقی (1378). دکتر حشمت و اندیشه اتحاد اسلام در جنبش جنگل. چاپ اول. تهران: ندا.
23
مدنی، میراحمد (1377). خاطرات مدنی. جنبش جنگل و میرزا کوچکخان. کوشش محمدنقی میرابوالقاسمی. چاپ اول. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
24
یقیکان، گریگور (1363). شوروی و جنبش جنگل. کوشش برزویه دهگان. چاپ اول. تهران: نوین.
25
یوسفینیا، علیاصغر (1370). تاریخ تنکابن «محال ثلاث». تهران: قطره.
26
Arkun,Aram (1997), Armenians and The Jangalis. Iranian studies. volume 30. number1-2. pp.25-52.
27
Afary, Janet (1995). The contentious historiography of the Gilan republic in Iran: Acritical. exploration, Iranian studies, volume 28, number 1-2,pp.3-24.
28
Dailami, Pezhman (1992). The Bolshevik revolution and the Genesis of communism in Iran. 1917-1920. central Asia survey. vol. II. no. 3 .pp. 51-82.
29
Dunsterville, l.c (1921). From Baghdad to the Caspian in 1918. The Gographical journal, vol. 57. no. 3. march. pp.153-164.
30
Ghods, Mahmud Reza.(1989). Iran in the twentieth century. A political History. Boulder. Lynne Reinner.
31
Sabahi, Houshang (1990). British policy in Persia 1918-1925. London. Frankcass.
32
Kia, mehrdad (1996). Pan-Islamism in late nineteenthcentury Iran. middle Eastern studies. vol. 32. no1. pp.30-52.
33
Kapur, Harish (1965). Soviet Russia and Asia 1917-1927. Astudy of soriet policy towards turkey. Iran and Afghanistan. Geneve: institute universitaire de hautes etudes internationals.
34
Kulski,Wladyslaw (1959). peaceful co- existence. An analysis of soviet foreign policy. Chicago Henry regnery company.
35
Ybert-Chabrier (Edith) (1983). Gilan 1917-1920. The Jengelist movement according to the memoirs of Ihsan AllKHan. central Asian survey. volume 2. issue 3. pp. 37-61.
36
روزنامهها
37
روزنامه جنگل. س 1. ش 28. 15 جمادیالآخر 1336.
38
روزنامه جنگل. س 1. ش13. 24 ذیالحجه 1335.
39
روزنامه جنگل. س 1. ش 27. 7 جمادیالثانی 1336.
40
روزنامه جنگل. س 1. ش 20. 1336.
41
ORIGINAL_ARTICLE
تفنگچیان محلی و امنیت در منطقه مرزی دُرُح از 1291 تا 1338 شمسی
تشکیل نیروی ژاندارمری در سال 1291ش و توسعه آن در اقصی نقاط کشور، موجب استقرار امنیت در داخل کشور و بهخصوص در مرزها شد اما بهدلیل گستردگی نواحی، تا مدتها از تفنگچیان محلی به عنوان نیروی کمکی در برقراری امنیت و مبارزه با عوامل سرقت و تجاوز استفاده میشده است. در پژوهش حاضر، عملکرد تفنگچیان محلی، در منطقه مرزی دُرُح که با توجه به قرار گرفتن در مسیر شاهراه هرات - فراه به سیستان از موقعیت مهمی برخوردار است، بررسی و تبیین شده است. این پژوهش با استناد به اسناد دولتی کدخدای منطقه دُرُح، به عنوان بررسی موردی، در پی پاسخ بدین پرسش است که تفنگچیان محلی چه نقشی در استقرار و تثبیت امنیت در مناطق دور افتاده از مرکز، در دوره معاصر داشتند؟ مدعای پژوهش از این قرار است که تفنگچیان به علت آشنایی با مقتضیات جغرافیایی و اقلیمی منطقه خود و پیوستگی محلی نقش مهمی در برقراری امنیت، بهخصوص در نواحی مرزی داشتهاند. دستاوردهای دیگر پژوهش نشان میدهد، به کارگیری تفنگچیان محلی برای دولت مرکزی مقرون بهصرفه بوده، زیرا سازماندهی و کنترل آنها، به صورت داوطلبانه و افتخاری، بر عهده کدخدایان هر محل بوده است.
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_3080_27120e9ae8a5115127072261333ab999.pdf
2016-08-22
107
120
خراسان جنوبی
دُرُح
تفنگچیان محلی
امنیت
مرز هرات
نیره
دلیر
dalirnh@yahoo.com
1
استادیار پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
AUTHOR
فداحسین
خامس پناه
khamespanah@yahoo.com
2
کارشناس ارشد تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
LEAD_AUTHOR
آشوری، داریوش (۱۳۶۶). دانشنامه سیاسی. تهران: نشر مروارید.
1
آقابخشی، علی. افشاری، مینو (۱۳۸۹). فرهنگ علوم سیاسی. تهران: چاپار.
2
آیتی، حاج شیخ محمدحسین (۱۳۷۱). بهارستان. مشهد: دانشگاه فردوسی.
3
اتحادیه، منصوره (۱۳۸۰). انفصال هرات. تهران: کتاب سیامک.
4
احمدزاده، محمدامیر (۱۳۹۳). بسترهای تحدید و توسعه امنیت اجتماعی در ایران عصر قاجاریه. فصلنامه مطالعات تاریخ انتظامی. سال 1. شماره 1. ص ۴۵-۷۴.
5
احمدیان، محمدعلی (۱۳۷۴). جغرافیای شهرستان بیرجند. مشهد: آستان قدس.
6
تاریخ سیستان. تصحیح ملک الشعرای بهار. تهران: پدیده خاور. ۱۳۶۶.
7
جوینی، عطاملک (۱۳۸۷). تاریخ جهانگشای جوینی. نگارش منصور ثروت. تهران: امیرکبیر.
8
حموی، یاقوت (۱۳۶۹). معجم البلدان. ترجمه علینقی منزوی. بیروت: دارالکتب العلمیه.
9
رفیعی، حسن رضا (۱۳۹۱). راهبانی در ایران. تهران: دانشگاه علوم انتظامی.
10
سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح (۱۳۸۸). فرهنگ جغرافیای آبادیهای کشور، استان خراسان جنوبی، شهرستان سربیشه. تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
11
علیبابایی، غلامرضا (۱۳۸۲). تاریخ ارتش ایران از هخامنشی تا عصر پهلوی. تهران: آشیان.
12
کتاب آبی، گزارشهای محرمانه وزارت امورخارجه انگلیس درباره انقلاب مشروطه ایران. به کوشش: احمد بشیری تهران: نشر نو. ۱۳۶۲.
13
مستوفی، حمدالله (۱۳۶۶). نزهة القلوب. تصحیح گای لسترنج. تهران: طهوری.
14
منصف، محمدعلی (۱۳۵۵). امیر شوکتالملک علم (امیرقائن). تهران: امیرکبیر.
15
نصری، قدیر (۱۳۹۰). درآمدی نظری بر امنیت جامعهای (مفاهیم، مولفهها و نظریهها)، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
16
یادداشتهای محرمانه کنسولگری انگلستان در سیستان و قایینات سالهای 1911-1909، ترجمه: محمود رفیعی تهران: هیرمند. ۱۳۹۴.
17
یادداشتهای محرمانه کنسولگری انگلستان در سیسستان و قایینات سالهای 1919-1917، ترجمه: محمود فاضل بیرجندی. تهران: نشر هیرمند. 1392.
18
سند
19
اسناد شخصی نصرتعلی خامسپناه کدخدای منطقه دُرُح در سالهای 1357-1321ش؛ 10 برگ.
20
خاطرات و مصاحبه شفاهی
21
حاج احمد خوشکارزاده. مصاحبه شخصی. سال 1355. مکان روستای دُرُح.
22
کربلایی غلام کریمی. مصاحبه شخصی. سال 1355. مکان روستای ده توت از توابع لانو.
23
کربلایی علی حسن رمضانی. مصاحبه شخصی. سال 1355. مکان روستای دُرُح.
24
ORIGINAL_ARTICLE
پژوهشی در نمادهای سیاسی و مذهبی سکههای سلسله نخست شاهان محلی فارس
مطالعۀ تاریخ ایران در دوران بعد از اسکندر، دورانی که تحت عنوان « هلنیسم» یاد میشود، فاقد منابع دست اول مکتوب است، از این رو برای بازسازی تاریخ حکومتهای محلی این دوره، بهخصوص فارس، از منابع قابل دسترس محلی استفاده میشود؛ بدون شک مفیدترین و قابل استنادترین منابع محلی این دوره سکههای ضرب شده از سوی شاهان محلی فارس است که نشان میدهد ایالت فارس برای مدتی از استقلال داخلی برخوردار و والیان آن از حکام محلی منطقه بودند.این پژوهش محدوده زمانی220 تا 140ق.م را، با نگرشی بر سکههای گروه نخست از شاهان فارس معروف به فرترکه (Frataraka)، در برمیگیرد. مقاله پیشرو به صورت میدانی و کتابخانهای انجام گرفته و از سکههای شاهان فارس در موزههای بانک سپه، ایران باستان و تماشاگه پول جمعآوری شده و مورد بررسی قرار گرفته است. ناگفته پیدا است این سکهها در برگیرنده نمادهای سیاسی و مذهبی خاصی بوده که ریشه در گذشته والای خود دارد. نمادهای به کار رفته در سکههای فرترکه در قالب نوشتهها و اشکال مختلفی مانند درفش یا بیرق فرترکه، نیایشگر، کعبه زرتشت و... نمایان میشوند. در پس این نمادها و نشانهها، ایدئولوژی حکومت شاهان فارس بر جامعه و اجرای اهداف سیاسی آنها نهان است. هدف از این پژوهش، بررسی این نمادها با روش توصیفی- تحلیلی، از نظر مفاهیم و ارتباط آن با ایدئولوژی شاهان فارس برای رسیدن به اهداف سیاسی و مذهبیشان است.
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_3081_1585622203be2d94a681d418192aa98a.pdf
2016-08-22
121
134
سکه
شاهان محلی فارس ( فرترکه)
نمادهای سیاسی و مذهبی
امیر
امیری نژاد
a.amirinezhad@gmail.com
1
کارشناس ارشد رشته باستان شناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان
LEAD_AUTHOR
امام شوشتری، محمدعلی (بیتا). تاریخ مقیاسات و نقود در حکومت اسلامی. تهران: چاپخانه دانشسرای عالی.
1
امامی، رؤیا (1389). «سکههای دوره هخامنش». ماهنامة دانشمند. شماره 24. ص 14.
2
امینی، امین (1387). تاریخ و سکه در پایان امپراتوری ساسانی. یزد: ققنوس.
3
امیرینژاد، امیر (1391). پژوهشی بر سکههای فرترکه و الیمایی در دوره اشکانی. دانشگاه سیستان و بلوچستان. دانشکده ادببات. گروه باستانشناسی.
4
اوشیدری، جهانگیر (1371). دانشنامه مزدیسنا. تهران: نشر مرکز.
5
اومستد، ا. ت (1372). تاریخ شاهنشاهی هخامنشی. ترجمه محمد مقدم. تهران: نشر امیرکبیر.
6
بختورتاش، نصرت الله.(1384). تاریخ پرچم ایران از باستان تا امروز. تهران: بهجت.
7
پلوتارک. (1369). حیات مردان نامی. جلد 1. ترجمه رضا مشایخی. تهران: نشر علمی و فرهنگی.
8
پوپ، آرتور اپهام (1387). معماری ایران. ترجمه کرامت الله افسر. تهران: فرهنگسرا.
9
پورداود، ابراهیم (1331). پول. تهران: نشر هرمزدنامه.
10
ـــــــــــــــــ (1345). «زین ابزار». مجله بررسیهای تاریخی. سال 1. شماره 1-6.
11
ــــــــــــــــــ (1356). یشتها. تهران: نشر دانشگاه تهران.
12
چراغزاده، سولماز (1389). سیر تحولی آرامگاههای هخامنشی و تأثیر آن بر دورانهای بعد. شیراز: نشر تخت جمشید و قشقایی.
13
دهقان، اباذر (1390). مطالعه نمادهای مذهبی در معماری تخت جمشید. دانشگاه سیستان و بلوچستان. دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
14
ذکاء. یحیی (1377). «آیا هخامنشیان زرتشتی بودند؟». مجله بخارا. شماره 3. صص21- 50.
15
رضایی باغبیدی، حسن (1391). «پیدایی و آغاز ضرب سکه در ایران». کتاب ماه تاریخ و جغرافیا. شماره 178. صص2-9.
16
هاشم رضی (1382). آیین مغان. آموزهها و مراسم و باورهای بنیادی. تهران: سخن.
17
روعاف، ام (1374). هنر هخامنشیان در هنرهای ایران. ترجمه پرویز مرزبان. تهران: فرزان روز.
18
سایکس، سرپرسی (1323). تاریخ ایران. ترجمه سید محمدتقی فخرداعی گیلانی. تهران: چاپخانه رنگین.
19
سرفراز، علیاکبر. آورزمانی، فریدون (1380). سکههای ایران. تهران: سمت.
20
سودآور، ابوالعلا. (1383). فره ایزدی در آیین پادشاهی ایران باستان. میرک.
21
شهبازی، شاپور (1350). جهانداری داریوش بزرگ. شیراز: دانشگاه پهلوی.
22
شمس اشراق، عبدالرزاق (1369). نخستین سکههای امپراطوری اسلام. اصفهان: دفتر خدمات فرهنگی استاک.
23
فرای، ریچارد. ن (1344). میراث باستانی ایران. ترجمه مسعود رجب نیا. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
24
کامیار، عبدی (1391). «سکه ضرب ایران. سرزمین من». ماهنامه ایرانشناسی. شماره41. صص 48-59.
25
کخ، هایدماری (1385). از زبان داریوش. ترجمه پرویز رجبی. تهران: کارنگ.
26
کندی ادی، سموئیل (1381). آیین شهریاری در شرق. ترجمه فریدون بدرهای. تهران: علمی و فرهنگی.
27
گزنفون (1339). بازگشت ده هزار یونانی. جفری هاوس هولد. ترجمه منوچهر امیری. تهران: امیرکبیر.
28
گشتاسبپوریارسی. مهربان (1350). گنجینههای نامهای ایرانی. تهران: سازمان فروهر.
29
گیمن، دوشن (1375). دین ایران باستان. ترجمه رؤیا منجم. تهران: فکر روز.
30
لیک، گوندولین (1389). فرهنگ اساطیر شرق باستان. ترجمه رقیه بهزادی. تهران: طهوری.
31
مجیدزاده، یوسف (1380). تاریخ و تمدن بینالنهرین. هنر و معماری. تهران: مرکز نشر دانشگاهی
32
مرتضوی، مهدی (1375). سیر تحول سلاح در دوران تاریخی ایران از ابتدای دوره هخامنشی تا پایان دوره ساسانی، دانشگاه تربیت مدرس. دانشکده علوم انسانی.
33
ملکزاده بیانی. ملکه (1381). تاریخ سکه از قدیمیترین ازمنه تا دوره ساسانیان. تهران: دانشگاه تهران.
34
میتفورد، میراندابروس (1388). فرهنگ مصور نمادها و نشانهها در جهان. ترجمه ابوالقاسم دادور. زهرا تاران. تهران: کلهر.
35
هال، جیمز (1380). فرهنگ نگارههای نمادها در هنر شرق و غرب. ترجمه رقیه بهزادی. تهران: فرهنگ معاصر.
36
هرتسفلد، ارنست امیل (1381). ایران در شرق باستان. ترجمه همایون صنعتیزاده. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
37
هوار، کلمان (1363). ایران و تمدن ایرانی. ترجمه حسن انوشه. تهران: امیرکبیر.
38
هینلز، جان راسل (1385). شناخت اساطیر ایران. ترجمه باجلان فرخی. تهران: اساطیر.
39
ویسهوفر، ژوزف (1388). تاریخ پارس از اسکندر مقدونی تا مهرداد اشکانی. ترجمه هوشنگ صادقی. تهران: فرزان روز.
40
ویلکن، اولریش. برزا، یوجین (1376). اسکندر مقدونی. ترجمه حسن افشار. تهران: نشر مرکز.
41
ویو، ژ (1375). فرهنگ اساطیر مصر. ترجمه ابوالقاسم اسماعیلپور. تهران: فکر روز.
42
موزه بانک سپه.
43
موزه تماشاگه پول.
44
Göbl, R (1983). “Pars Pro Toto? Zur Frage Der Notwendigen Bandbreite Von Untersuchungen Mit Numismatischer Basis”. Litterae Numismaticae Vindobonenses 2. Wien: Osterreichischen Akademie Der Wissenschaften.
45
Hill, G. F (1922). Catalogue of the Greek Coins of Arabia. Mesopotamia. and Persia. London: British Museum.
46
ــــــــــــ (1967). "The Coinage of the Ancient Persians". A Survey of Persian Art from Prehistoric Times to the Present. ed. A. U. Pope. vol. I. Tehran. London. New York. Tokyo.
47
Hoover, O. D (2008). “Appendix 5: Overstruck Seleucid Coins.” in:A. Houghton. C. Lorber and O. Hoover (eds.). Seleucid Coins. A Comprehensive Catalogue Part 2: Seleucus IV through Antiochus XIII. 2vols.. New York and Lancaster. PA.. pp. 209–230.
48
Koch, H (1988). "Herrscher in der Persis unter Seleukiden und Parthern". WO 19.
49
Kraay, C. M. Thompson. M. and Markholm. O (1973). An Inventory of Greek Coin Hoards. New York; NY: American Numismatic Society. pp. 256-259.
50
Mitchiner, M (1978). Oriental Coins. the Ancient and Classical World. London: Hawkins Publications.
51
Naster, P (1970). "Fire-Altar or Fire-Tower on the Coins of Persis". OlP. 1. 125-129.
52
Nimchuk, C. L (2002). ‘The “Archers” of Darius: Coinage or Tokens of Royal Esteem? . Ars Orientalis XXXII.
53
Nylander, C (1983). "The Standard of the Great King - A Problem in the Alexander Mosaic". Op Rom. 14.2. 19-37.
54
Rezakhani, K (2010). “The ‘Unbekannter König III’ and the Coinage of Hellenistic and Arsacid Persis.” International Journal of Iranian Studies (NIB) 15.
55
Sarkhosh Curtis, V (2010). “The Frataraka Coins of Persis: Bridging the Gap between Achaemenid and Sasanian Persia.” in: J. Curtis and St. J.Simpson (eds.). World of Achaemenid Persia. London: I. B. Tauris.pp. 379-396.
56
Scheidel, W (2008). ‘The Divergent Evolution of Coinage in Eastern and Western Eurasia’. in: The Monetary Systems of the Greeks and Romans. ed. W. V. Harris. Oxford. pp. 267-268.
57
Schippmann, K (1971). Die iranischen Feuerheiligtiimer (Religionsgeschichtliche Versuche und Vorarbeiten. F). Berlin. New York.
58
Schmitt, H.H (1964). Untersuchungen zur Geschichte Antiochos des Grossen und seiner Zeit. Wiesbaden.
59
Sellwood, D (1983). “Numismatics. Minor States in Southern Iran,” The Cambridge History of Iran, Volume 3/1, London: Cambridge University, Press.
60
Shahbazi. A.Sh., (1977), "From Parsa to Taxt-e jamsid", AMI, N.E 10, 197-207 (=Parsa), Shahbazi, A. Sh., "An Achaemenid Symbol, II. Farnah ,(God Given) Fortune' Symbolised", AMI, N.E 13, 119-147, 1980.
61
Stiehl, R (1959). Chronologie der Fratadiira". EAltheim. Geschichte der Hunnen. Bd. I. Berlin. 1. 375-379. 1969.
62
Stronach, D (1966). "The Kuh-i Shahrak Fire Altar". ]NES. 25 . 217-217 (=Fire Altar) Stronach. D.. Pasargadae. A Report on the Excavations Conducted by the British Institute of Persian Studies from 196 I to 1963. Oxford. 1978.
63
vonGall, H (1972). "Persische und medische Stamrne". AMI. N.F. 5. 261-283.
64
ـــــــــــــــ (1974). "Neue Beobachtungen zu den sog. medischen Felsgrabern". Proceedings of the 2nd Annual Symposium on Archaeological Research in Iran (29th October - rst November. 1973). ed.F. Bagherzadeh. Tehran. 139-154.
65
Wiesehöfer, J (1994). Die .dunklen Jahrhunderte’ der Persis: Untersuchungenzu Geschichte und Kultur von Fārs in frühhellenistischer Zeit (330–140 v.Chr.). Zetemata 90. Munich.
66
ORIGINAL_ARTICLE
مطالعه تطبیقی مکان گزینی دو پایتخت شیعی در قرن چهارم هجری قمری: شیراز بویهی و حلب حمدانی
جهان اسلام در قرن چهارم هجری با تعدد پایتختهایی مواجه است که هریک از آنها در عرصه سیاسی و فرهنگی به جد نقشآفرین هستند. جغرافیای وسیع، لزوم بقای دولتهای مستقل و نیمهمستقل اسلامی و بالاگرفتن رقابتهای سیاسی، اقتصادی، نظامی و حتی مذهبی موجب شد تا برخی از شهرهای سیاسی به پایتختی مطرح در جهان اسلام تبدیل شوند. در میان پایتختهای همطراز دو پایتخت شیعی جهان اسلام، شیراز به عنوان پایتخت بویهیان و حلب به عنوان پایتخت حمدانیان، به دلیل شباهتها و تفاوتهای درخور توجه، در این مقاله مورد بررسی قرار گرفتهاند. تقارن زمانی، تقارن دیدگاههای مذهبی، فعالیتهای مشابه فرهنگی و نام و آوازه بلند عضدالدوله بویهی و سیفالدوله حمدانی، امرای حاکم بر این دو پایتخت، در میان سایر حکومتهای متقارن قرن چهارم هجری قمری از شباهتهای مشترک آنها به شمار میرود. یکی دیگر از وجوه مهم شباهتها و تفاوتهای این دو پایتخت به عوامل مؤثر در مکانگزینی آنها و نقش و اهمیت این پایتختها در تمدن اسلامی قرن چهارم هجری بازمیگردد. از همین رو در مقاله پیش رو برآنیم که با روش توصیفی- تحلیلی ایتدا عوامل مؤثر بر مکانگزینی پایتخت عضدالدوله دیلمی در شیراز را به تفصیل مورد بررسی قرار داده و آنگاه به صورت تطبیقی عوامل مؤثر بر مکانگزینی پایتخت سیفالدوله حمدانی در حلب را با این عوامل مقایسه کنیم. این پژوهش به بررسی وجوه تشابه و تفاوت عوامل مؤثر بر انتخاب شیراز و حلب، به عنوان پایتخت عضدالدوله دیلمی و سیفالدوله حمدانی، میپردازد. مقاله به این نتیجه منجر گردیده است که اگرچه دلایل انتخاب این دو پایتخت در بسیاری از موارد به هم شباهت داشته، اما نقش و اهمیت هریک از این پایتختها در قرن چهارم هجری، با دیگری متفاوت بوده است.
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_3083_f594f4bfa416183972fccec9cbd5d062.pdf
2016-08-22
135
149
بویهیان
پایتخت
پایتختگزینی
شیراز
حلب
حمدانیان شام
قرن چهارم هجری
فاطمه
جان احمدی
janahmad2004@yahoo.com
1
دانشیار دانشگاه تربیت مدرس
LEAD_AUTHOR
رضا
شعبانی
Saamaaneh@gmail.com
2
استاد دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
آرمین دخت
امین
amin228@ymail.com
3
دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی
AUTHOR
ابن اثیر، عزالدین علی (1371). الکامل (کامل تاریخ بزرگ اسلام و ایران). ترجمه ابوالقاسم حالت و عباس خلیلی. تهران: مؤسسه مطبوعاتی علمی.
1
ابن العدیم، عمر بن احمد (بیتا). بغیهالطلب فی تاریخ حلب. محقق/مصحح: سهیل زکار. چاپ اول. بیروت: دارالفکر.
2
ابن بطوطه (1361). سفرنامه. ترجمه محمدعلی موحد. چاپ سوم. تهران: علمی و فرهنگی.
3
ابن بلخی (1374). فارسنامه. براساس متن مصحح لسترنج و نیکلسون. توضیح و تحشیه از منصور رستگار فسایی. شیراز: بنیاد فارسشناسی.
4
ابن حوقل، محمد (1938م). صورةالارض. چاپ دوم. بیروت: دار صادر.
5
ابن خرداذبه (1889م). المسالک والممالک، ترجمه سعید خاکرند. بیروت: دار صادر.
6
ابن رسته، احمد بن عمر (1892م). الاعلاق النفیسه. چاپ اول. بیروت: دار صادر.
7
ابن مسکویه رازی، ابوعلی (1376). تجارب الامم. به کوشش علینقی منزوی. تهران: توس.
8
ابنالفقیه، احمد بن محمد (1416ق). البلدان. محقق/مصحح: یوسف الهادی. بیروت: عالم الکتب.
9
ابنحجر العسقلانی، احمدبن علی (1995/1415). الاصابه فی تمییز الصحابه. تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض. ط الاولی. بیروت: دارالکتب العلمیه.
10
احمدیپور، زهرا. قلیزاده، علیولی (1386). «تبیین عوامل مؤثر در مکانگزینی پایتختها در ایران». فصلنامه ژئوپلیتیک. سال سوم. شماره سوم.
11
احمدیپور، زهرا، قلیزاده، علیولی (1390). مبانی جغرافیایی ـ سیاسی مکانگزینی پایتختها در ایران، مشهد: پاپلی.
12
ادریسی، محمد بن ادریس (1409ق). نزهة المشتاق فی اختراق الآفاق. چاپ اول. بیروت: عالم الکتب.
13
اصطخری، ابراهیم بن محمد (1927م). مسالک الممالک. محقق/ مصحح: ابوزید احمد بن سهل. بیروت: دارصادر.
14
البکری، عبداللهبن عبدالعزیز (1992م). المسالک و الممالک. مصحح: آدریان فان لیوفن و آندری فیری. بیروت: دارالغرب الاسلامی.
15
بلعمی، ابوعلی محمد (1341). تاریخ بلعمی. تصحیح محمدتقی بهار. به کوشش محمد پروین گنابادی. تهران: اداره کل نگارش وزارت فرهنگ.
16
چلونگر، محمدعلی (1390). تاریخ فاطمیان و حمدانیان. تهران: سمت.
17
حافظ ابرو، عبدالله بن لطفالله (1375): جغرافیای حافظ ابرو. تصحیح صادق سجادی. تهران: میراث مکتوب.
18
حافظنیا، محمدرضا (1393). اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک. چاپ چهارم. مشهد: پاپلی.
19
حدودالعالم من المشرق الی المغرب (مؤلف ناشناخته) (1423ق). تصحیح: یوسف الهادی. قاهره: دارالثقافیه للنشر.
20
خسرو بیگی، هوشنگ. جلیلیان، قهرمان (1392). «نقش آل بویه در تعمیق فرهنگ شیعی (مطالعه موردی: آداب و رسوم مذهبی). پژوهشنامه تاریخ. سال هشتم. شماره سی.
21
خسروبیگی، هوشنگ. ساجدی، عبدالله (1394). «بنیانهای مشروعیت حکومت صفاریان سیستان». پژوهشنامه تاریخهای محلی ایران. سال سوم. شماره دوم.
22
رامهرمزی، بزرگ بن شهریار (1348). عجایب هند. ترجمه محمد ملکزاده. چاپ اول. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
23
زرکوب شیرازی، احمد بن ابیالخیر (1389). شیرازنامه. به کوشش محمدجواد جدی و احسان الله شکراللهی. تهران: مؤسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری «متن».
24
زرینکوب، عبدالحسین و دیگران (1381). تاریخ ایران از فروپاشی دولت ساسانیان تا آمدن سلجوقیان. پژوهش دانشگاه کمبریج. گردآورنده: ر. ن. فرای. ترجمه حسن انوشه. چاپ پنجم. تهران: امیرکبیر.
25
شیروانی، زینالعابدین بن اسکندر (بیتا). بستان السیاحه. چاپ اول. تهران: سنایی.
26
طباخ، محمدراغب (1408ق). اعلام النبلاء بتاریخ حلب الشهباء. چاپ دوم. حلب: دارالقلم العربی.
27
طبری، محمد بن جریر (1375). تاریخ طبری. ترجمه ابوالقاسم پاینده. چاپ پنجم. تهران: اساطیر.
28
قدامة بن جعفر (1370). الخراج. ترجمه حسین قرهچانلو. چاپ اول. تهران: البرز.
29
قزوینی، زکریا بن محمد (1373). آثارالبلاد و اخبار العباد. ترجمه میرزا جهانگیر قاجار. چاپ اول. تهران: امیرکبیر.
30
کردعلی، محمد (1403ق). خطط الشام. چاپ سوم. بیروت: مکتبه النوری.
31
الماوردی، ابی الحسن علی بن محمد (1406ق). الاحکام السلطانیه. الطبعه الثانیه. قاهره ( افست قم): مکتب الاعلام الاسلامی.
32
معزی، مریم (1390). پیشگامان حکومتهای شیعی تاریخ حمدانیان و فاطمیان. چاپ اول. تهران: سمت.
33
مقدسی، محمدبن احمد (1361). احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم. ترجمه علینقی منزوی. چاپ اول. تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان.
34
مؤسسه دایرةالمعارف الفقهالاسلامی. دانشنامه جهان اسلام. ج 1.
35
ناصرخسرو قبادیانی مروزی (1389). سفرنامه. تصحیح محمد دبیرسیاقی. چاپ دهم. تهران: زوار.
36
یاقوت حموی (1380). معجم البلدان. ترجمه علینقی منزوی. چاپ اول. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
37
یعقوبی، احمد بن اسحاق (1356). البلدان. ترجمه محمدابراهیم آیتی. چاپ اول. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
38