ORIGINAL_ARTICLE
بررسی عوامل رشد و گسترش مکتب کلامی معتزله در خوزستان (سده 2 تا 4هجری)
مکتب کلامی معتزله یکی از مهمترین مکاتب کلامی و فکری اسلامی است که از قرن دوم تا پنجم هجری در جهان اسلام هواخواهان بسیاری داشت. این مکتب فکری را در اوایل قرن دوم هجری واصل بن عطا (ف:131ق) در بصره بنیان نهاد و به سرعت در سایر سرزمینهای اسلامی گسترش یافت. خوزستان نیز به دلیل پیوستگی جغرافیایی به بصره خیلی زود تحتتأثیر این جریان فکری قرار گرفت؛ به طوری که بنا بر تصریح منابع تاریخی و جغرافیایی، رواج این مکتب در خوزستان بیش از هر سرزمین دیگری بوده است. این پژوهش بر آن است تا با نگاهی تحلیلی به بررسی و تبیین دلایل رشد و گسترش این مکتب کلامی در خوزستان و فراز و فرودهای تاریخی آن در این منطقه بپردازد. سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که چه عواملی موجب رشد و گسترش اندیشههای اعتزالی در خوزستان شد؟ یافتههای پژوهش حاکی از آن است که عواملی چون پیوستگی جغرافیایی و فرهنگی خوزستان به خاستگاه معتزله (بصره)، تنوع و تکثر مذهبی خوزستان و اشتیاق عموم مردم آن ـ اعم از خواص و عوام ـ به مباحث کلامی موجب رشد و گسترش معتزله در خوزستان گردیده بود.
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8526_e4cac8f5342b5f3d7c79bd903b2e5336.pdf
2022-02-20
11
26
10.30473/lhst.2022.8526
خوزستان
معتزله
ابوعلی جبایی
عسکرمکرم
لیدا
مودت
lidamavadat@gmail.com
1
استادیار گروه تاریخ دانشگاه شهید چمران اهواز
LEAD_AUTHOR
سجاد
پاپی
sajad.papi7214@gmail.com
2
کارشناس ارشد تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه شهید چمران اهواز
AUTHOR
فرشید
لاری منفرد
farshid.lari.th@gmail.com
3
کارشناس ارشد تاریخ اسلام دانشگاه تهران
AUTHOR
ابن ابی الحدید، عزالدین (1378ق). شرح نهج البلاغه. تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم. بیجا: دار احیاء الکتب العربیه.
1
ابن اثیر، عزالدین علی (1407ق). الکامل فی التاریخ. الطبعه السادسه. بیروت: دارالکتب العلمیه.
2
ابنجوزى، أبوالفرج (1412ق). المنتظم فى تاریخ الأمم والملوک. تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفى عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتبالعلمیه.
3
ابن حوقل، محمد (1938م). صورة الارض. چاپ دوم. بیروت: دارصادر.
4
ابن شعبه بحرانی، حسن بن علی (1404ق). تحفالعقول عن آل الرسول. تحقیق علی اکبر غفاری، قم: نشر اسلامی.
5
ابن عساکر، علی (1399ق). تبیین کذب المفتری. دمشق: [بینا].
6
ابن مرتضی، احمد بن یحیی (1988م). طبقات المعتزله. بیروت: دارالمنتظر.
7
ابن ندیم، محمد بن اسحاق (1381). الفهرست.ترجمة محمدرضا تجدد، تهران: اساطیر.
8
ابوفدا، اسماعیل بن علی (1349). تقویم البلدان. ترجمة عبدالمحمد آیتی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
9
احمدیان، ملاعبدالله (1381). سیر تحلیلی کلام اهل سنت از حسن بصری تا ابوالحسن اشعری. [بیجا]: نشر احسان.
10
احمدزاده، علی (1387). «پیشینه دانشگاه جندیشاپور». مجله علمی پزشکی. بهار 1387. شماره 1. ص1-11.
11
اسفراینی، طاهر (1955م). التبصیر فی الدین. به کوشش محمدزاهد کوثری. قاهره: [بینا].
12
اصطخری، ابراهیم بن محمد (1927م). مسالک الممالک. بیروت: دار صادر.
13
امام شوشتری، محمدعلی (1331). تاریخ جغرافیای خوزستان. تهران: امیرکبیر.
14
امین، محسن (1983م). اعیان الشیعه. به کوشش حسن امین، بیروت: [بینا].
15
براون، ادوارد (1343). طب اسلامی. تهران: بنیاد ترجمه کتب.
16
بدوی، عبدالرحمن (1374). تاریخ اندیشههای کلامی در اسلام. ترجمة حسین صابری. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی.
17
بغدادی، عبدالقاهر (1948م). الفرق بین الفرق. به کوشش محمدزاهد کوثری، قاهر: [بینا].
18
بویل، جی.ا (1392). تاریح ایران کمبریج؛ از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان (جلد5). ترجمة حسن انوشه، چاپ یازدهم، تهران: امیرکبیر.
19
پورکاظم، کاظم (1373). جغرافیای تاریخی خوزستان. اهواز: مؤسسه فرهنگی آیت.
20
جارالله، زهدی حسن (1366ق). المعتزله. مصر: مطبعه قاهره.
21
جعفریان، رسول (1372). مناسبات فرهنگی معتزله و شیعه. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
22
جیهانی، احمد بن محمد (1368). اشکال العالم. ترجمة علی بن عبدالسلام کاتب. تعلیقات فیروز منصوری. مشهد: آستان قدس رضوی.
23
حدود العالم من المشرق الی المغرب. به اهتمام منوچهر ستوده، تهران: طهوری. 1362.
24
حموی، یاقوت بن عبدالله (1380). معجم البلدان. ترجمة علینقی منزوی. تهران: سازمان میراث فرهنگی (پژوهشگاه).
25
حمیری، نشوان بن سعید (بیتا). الحور العین. تحقیق کمال مصطفی. مصر: مکتبه الخانجی.
26
گیمارت، دی (1382). «تاریخ و عقاید معتزله». هفت آسمان. ترجمة حمید ملک ملکان.سال 1382. شماره 20. ص 157-176.
27
رحمتی، محسن (1395). «جغرافیای تاریخی ماسبذان در دورة سلجوقی». فرهنگ ایلام. پاییز و زمستان 1395. شماره 52-53. ص 7-24.
28
سبحانی، محمدتقی؛ موسوی تنیانی، سید علیاکبر (1397). «جریان کلامی امامیه در شهر عسکرمکرم». انجمن کلام اسلامی حوزه. سال ششم. شماره 23. ص 29-50.
29
شهرستانی، محمد (1387ق). الملل و النحل. به کوشش عبدالعزیز محمد، قاهره: [بینا].
30
شهروینی، مهربان (1381). دانشگاه گندیشاپور در گهواره تاریخ. تهران: پورشاد.
31
شیخالاسلامی، اسعد (1363). تحقیقی در مسائل کلامی. تهران: امیرکبیر.
32
شیخ، محمدعلی (1355). «ابواحمد و ابوهلال عسکری». دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. سال بیست و سوم، شماره 3. ص 245-255.
33
شیخ صدوق، محمد بن علی (1379ق). معانی الاخبار. تحقیق علی اکبر غفاری، قم: نشر اسلامی.
34
صبحی، احمد محمود (1405ق). فی علم الکلام. بیروت: دارالنهضه العربیه.
35
صفدی، صلاحالدین (1411ق). الوافی بالوفیات. بیروت: دارالکتب العلمیه.
36
طبرسی، علی بن حسن (1386ق). الاحتجاج. تحقیق سید محمدباقر خرسان، نجف: دارالنعمان.
37
قاضی عبدالجبار، عبدالجبار بن احمد(1406.ق). فضل الاعتزال. تحقیق فؤاد سید، تونس: دارالتونسیه.
38
قبادیانی، ناصرخسرو (1354). سفرنامه ناصر خسرو. به کوشش نادر وزینپور، تهران: فرانکلین.
39
کریمی ملایر، حامدرضا (1399). «ابوعلی جبایی، بحث در زندگی؛ آرا و اقوال». علوم اسلامی انسانی. سال ششم، شماره 21. ص 110-115.
40
لسترنج، گی (1377). جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی. ترجمة محمود عرفان، تهران: علمی و فرهنگی.
41
مادلونگ، ویلفرد (1381). فرقههای اسلامی. ترجمة ابوالقاسم سری، تهران: اساطیر.
42
مردانی، محمدحسین (1383). «کلام چیست؟ متکلم کیست؟». کلام اسلامی. شماره 51.
43
مسعودی، علی بن حسن (1370). مروج الذهب و معادن الجواهر. ترجمة ابوالقاسم پاینده، تهران: علمی و فرهنگی.
44
معروف الحسنی، هاشم (1376). شیعه در برابر معتزله و اشاعره. ترجمة سیدمحمدصادق عارف. مشهد: آستان قدس رضوی.
45
معین، محمد (1374). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.
46
مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد (1361). احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم. ترجمة علینقی منزوی. تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان.
47
نجاشی، احمد بن علی (1407ق). رجال النجاشی. قم: جامعه مدرسین.
48
نوری، حسین (1408ق). مستدرک الوسایل و مستنبط المسایل. بیروت: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.
49
هدایت پناه، محمدرضا (1396). «مواجهه حوزه اهواز با فرقههای مذهبی و تبیین اعتقادات شیعی در دوران ابناء الرضا (ع)». سخن تاریخ. سال یازدهم. شماره 26. پاییز و زمستان. ص 221-248.
50
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی روابط حکومت محلی صفاریان با خلافت عباسی و قدرتهای همجوار بر اساس سکهها
حدود چهل سال از 146 سال حکومت صفاریان، مربوط به دوره شکلگیری و اوج حکمرانی این خاندان است و مابقی عمر این حکومت، در قالب یک حکومت محلی سپری شد. با این حال بازماندگان صفاریان از برنامههای سیاسی مؤسسان این حکومت در گسترش قلمرو و تنظیم مناسبات خود با خلافت عباسی باز نماندند. با مرگ عمرولیث، گرچه تصور میشود که صفاریان در این بخش از دوره حکمرانی خود به عنوان یک حکومت محلی، دیگر رویهای چالشبرانگیز با خلافت نداشتهاند، ولی گزارشهای پراکنده منابع و نیز سکههای یافت شده نشان میدهد که بازماندگان صفاریان (287-393ق) همواره در عمل، روال تابعیت کامل از خلافت را نپیمودهاند. مسئله این پژوهش، شناسایی تعارضها و همپوشانیهای موجود در گزارشهای منابع تاریخنگاری در مقایسه با نتایج حاصل از بررسی سکههای مضروب این خاندان، در مناسبات با خلافت عباسی است. این پژوهش، با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی و متکی بر سکهها انجام شده و نشان میدهد که در اهداف حاکم بر روابط بازماندگان صفاریان با خلافت، در مقایسه با دورة اول صفاریان، تغییری حادث نشده است. خلافت عباسی همدلی با صفاریان نیافت و تلاش صفاریان در کسب مشروعیت سیاسی پایدار از خلافت عباسی با کامیابی همراه نبود. دستاورد این پژوهش نشان داد که بررسی سکهها میتواند خلاء گزارشهای تاریخی را تکمیل کنند. با بررسی سکهها این امکان فراهم شد تا ترسیم نسبتا روشنتری از رویدادهای تاریخی با تکیه بر روابط صفاریان با خلافت عباسی ارائه شود.
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8542_b08bdfd49098c287190e914bbc1b819a.pdf
2021-09-23
27
52
10.30473/lhst.2021.8542
بازماندگان صفاریان
سکه
خلافت عباسی
سامانیان
غزنویان
هوشنگ
خسروبیگی
kh_beagi@pnu.ac.ir
1
vmds foa ug,l h[jlhud
LEAD_AUTHOR
سمانه
ابراهیم زاده گرجی
e.samaneh@gmail.com
2
ندارم
AUTHOR
ابـناثیـر (1371). تـاریخ کامـل بزرگ اسلام و ایران. ترجمـــة عبـــاس خلیلـــی و ابوالقاســـم حالت. تهران: مؤسسه مطبوعاتی علمی.
1
ابنجوزی، ابوالفرج عبدالرحمان (1412ق). المنتظم فی التاریخ الامم و الملوک. تصحیح محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا. بیروت: دارالکتب العلمیه.
2
ابــنخلــدون، عبــدالرحمن (1363). العبــر و دیــوان المبتــدا و الخبــر فــی ایــام العــرب و العجــم و البربر. مترجم عبدالمحمـدآیتـی. تهـران: مؤسسـه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
3
ابنمسکویه، احمد بن علی (1376). تجــارب الامم. مترجم ابوالقاسم امامی و علینقی منزوی. تهران: توس.
4
بارتولد، ولادیمیر(1358). خلیفه و سلطان. مترجم سیروسایزدی. تهران: امیرکبیر.
5
بهنیافر، احمدرضا (1386). «ارتباط خلافت عبّاسى با حکومتهاى ایرانى». مجله معرفت .شماره 114. ص 95.
6
بیرونی، ابوریحان(1386). آثار الباقیه. مترجم اکبرداناسرشت. تهران: امیرکبیر.
7
بیهقی، ابوالفضل (1374). تاریخ بیهقی.مصحح خلیل خطیبرهبر. تهران: مهتاب.
8
تـاریخ سیسـتان (1366). تصحیح ملکالشعرا بهار. تهران: پدیدة خاور.
9
جرفادقانی، ابوالشرف ناصح (1374). ترجمة تاریخ یمینی. تهران: علمی و فرهنگی.
10
جوزجـــانی، منهـــاجالـــدین بـــن ســـراجالـــدین (1363). طبقـــات ناصـــری. تصحیح عبــدالحی حبیبــی. تهــران: دنیــای کتاب.
11
حسینی، سیدجابر (1389). سازمان اداری و نظامی صفاریان. پایاننامهکارشناسیارشد. دانشگاهپیامنور.
12
خسروبیگی، هوشنگ؛ ساجدی، عبدالله (1394). «بنیانهای مشروعیت حکومت صفاریان سیستان». پژوهشنامه تاریخهای محلی ایران. سال دوم. شماره دوم . ص 23-44.
13
خسروبیگی، هوشنگ؛ نوروزی، جمشید (1396). «عوامل دیرپایی دوران حکومت غوریان». مجله پژوهشهای تاریخی. دورة جدید، شماره 4. پیاپی 36. ص 237-252.
14
خوانـدمیر، غیـاثالـدین بـن همـامالـدین (1380). حبیب السیر. تهران: خیام
15
رادمنش، محمد (1385). روابط صفاریان با حکومتهای همجوار و خلافت تا پایان دورة خلف بن احمد. رساله دوره دکتری. دانشگاه شهید بهشتی.
16
رشیدالدین فضلالله همدانی (1386). جامع التواریخ (تاریخ سامانیان و بویهیان و غزنویان). تصحیح محمد روشن. تهران: میراث مکتوب.
17
ساجدی، عبدالله (1394). تداوم و تحول در مبانی مشروعیت حکومتهای ایران بعد از اسلام مطالعه موردی (از طاهریان تا حمله مغول). رساله دوره دکتری. دانشگاه پیام نور.
18
سلیمانی، سعید (1396). تاریخ سکه در دودمانهای محلی ایران (قرون سوم و چهارم قمری). تهران: برگنگار.
19
سیستانی، ملک شاهحسـین بـن ملـک غیـاثالـدین محمـــد بـــن شـــاهمحمـــود (1383). احیـــاء الملــوک-تــاریخ سیســتان تــا عصــر صــفوی. تصحیح منــوچهرســتوده. تهــران: علمــی و فرهنگی.
20
شجاعیصائین، علی (1373). «تعارض بین مشروعیت و قدرت سیاسی در دورة صفاریان». فصلنامه مصباح. شماره 12. ص 153-164.
21
صمیمی کشیتی، محدثه (1397). بررسی تحلیلی روایات منابع در مورد دورة صفاریان. پایاننامهکارشناسیارشد. دانشگاه سیستان و بلوچستان.
22
طبری، محمد بن جریر (1375). تاریخ طبری. ترجمه ابوالقاسم پاینده. تهران: اساطیر.
23
عاقل، مژده (1362). تاریخ صفاریان اوضاع سیاسی - اجتماعی - اقتصادی و روابط صفاریان با سلسلههای معاصر با آنان. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.
24
علاءالدینی، بهرام (1394). سکههای ایران از طاهریان تا خوارزمشاهیان. مشهد: فرهنگسرای میردشتی.
25
قوچانی، عبدالله (1383). گنجینههای سکههای نیشابور مکشوفه در شهر ری. تهران: پژوهشکده زبان و گویش.
26
گردیــزی، ابــیســعید عبــدالحی بــن ضــحاک بــن محمــود (1363). تــاریخ گردیــزی. تصحیح عبدالحی حبیبی. تهران: دنیای کتاب.
27
نرشخی، ابیبکـر محمـد بـن جعفـر (1363). تـاریخ بخارا. تصحیح مدرس رضوی. تهران: توس
28
Album, Stephen (2011). Checklist of Islamic Coins. Published by: Stephen Album.
29
ORIGINAL_ARTICLE
واکاوی صید و فروش مروارید در خلیج فارس با تکیه بر متون جغرافیایی قرون سوم تا هشتم هجری
مروارید از جمله جواهرات ارزشمندی است که از دیرباز در خلیج فارس، صید و به اقصی نقاط جهان صادر میشد. مرغوبیت مروارید خلیج فارس موجب شد مشتریان زیادی در دنیا خواستار آن باشند.در پژوهش حاضر، تلاش میشود با استفاده از روش تاریخی و رویکرد توصیفی ـ تحلیلی به این پرسش پاسخ داده شود که وضعیت صید و فروش مروارید در خلیج فارس در متون جغرافیایی قرنهای سوم تا هشتم هجری چه بازتابی داشته است؟ در واقع، براساس آگاهیهای متون یادشده، رونق و یا رکود آن، چگونه و بر پایه چه علتهایی بوده است؟در این پژوهش، همچنین ماهیت و منشأ مروارید، نواحی و زمان صید، شیوهها و ابزارهای صید و استخراج آن و نیز انواع، قیمت، فروش و تجارت مروارید در خلیج فارس در این برهه زمانی، واکاوی شده است. این منابع از تنوع شیوهها و رونق صید و فروش مروارید در سواحل خلیج فارس خبر دادهاند
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8540_bb30650ce90db32ac1be1a649436da2e.pdf
2021-09-23
53
72
10.30473/lhst.2021.8540
مروارید
خلیج فارس
متون جغرافیایی
قرون میانه
محبوبه
شرفی
sharafi48@yahoo.com
1
گروه تاریخ دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد شهر ری تهران ایران
LEAD_AUTHOR
مهدی
علیجانی
meal1351@gmail.com
2
بنیاد ایران شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
AUTHOR
آل احمد، جلال (1386). جزیره خارک، دُرّ یتیم خلیج فارس. تهران: مجید.
1
ابن بطوطه (1376). سفرنامه. ترجمة محمدعلی موحد. تهران: آگاه.
2
ابن نجیب بکران، محمد (1342). جهاننامه. به کوشش دکتر محمدامین ریاحی. تهران: ابن سینا.
3
ابن حوقل، محمد (1366). سفرنامه ابن حوقل (ایران در صورة الارض). ترجمة جعفر شعار. تهران: امیرکبیر.
4
ابن خردادبه، عبیدالله بن عبدالله (1371). مسالک و ممالک. ترجمة سعید خاکرند. تهران: مؤسسه مطالعات و انتشارات تاریخی.
5
ابن رُسته، احمد بن عمر (1365). اعلاق النفیسه. ترجمة حسین قره چانلو. تهران: امیرکبیر.
6
ابوالفدا (1349). تقویم البلدان. ترجمة عبدالمحمد آیتی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
7
ادیب، داریوش (1392). فرهنگ جامع جواهرشناسی. تهران: پازینه.
8
ادریسی، محمد بن محمد (1388). ایران در نزهت المشتاق فی اختراق الافاق. ترجمة عبدالمحمد آیتی. تهران: بنیاد ایرانشناسی.
9
اصطخری، ابواسحاق ابراهیم (1340). مسالک و ممالک. به کوشش ایرج افشار. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
10
اقبال آشتیانی، عباس (1389). تاریخ مغول. تهران: نگاه.
11
بیرونی، ابوریحان محمد بن احمد (1374). الجماهر فی الجواهر. پژوهش یوسف هادی. تهران: میراث مکتوب.
12
بیهقی، ابوالحسن علی بن زید (1361). تاریخ بیهق. تصحیح احمد بهمنیار. تهران: فروغی.
13
تاپار، رومیلا (1386). تاریخ هند. قم: ادیان.
14
تودولایی، بنیامین بن یونه (1380). سفرنامه رابى بنیامین تودولایى. ترجمة مهوش ناطق. تهران: کارنگ.
15
جعفری دهقی، شیما (1393). «دُرّ یتیم خلیج فارس». دورة دهم همایش ملی خلیج فارس. نشریه مطالعات فرهنگی و سیاسی خلیج فارس. دورة 1. شماره 1. پاییز. ص 73-89.
16
دهخدا، علی اکبر (1371). لغتنامه. تهران: دانشگاه تهران.
17
رسولی، علی (1398). «بازشناسی بندر خورشیف و اهمّیت آن در عصر اتابکان و ایلخانان». پژوهشهای ایرانشناسی. سال نهم. شماره 1. ص 81-98.
18
زارعی، سیده زهرا (1387). «روابط تجاری حکومتهای محلی سواحل خلیج فارس با سواحل غرب هندوستان در قرنهای هفتم تا دهم هجری». پایان نامه کارشناسی ارشد رشته تاریخ اسلام. دانشکده ادبیات، تاریخ و زبانها، دانشگاه الزهرا.
19
زهرى، محمد بن ابوبکر (1382). الجغرافیه. ترجمة حسین قره چانلو. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
20
سدیدالسلطنه، محمدعلی (1308). صید مروارید (المناس فی احوال غوص والغواص). تهران: کتابخانه طهران.
21
شاهمرادی، مهدی؛ متقی، محمدمهدی؛ رامشی، حسین (1395). کنفرانس بین المللی نوآوری در علوم و تکنولوژی، شناسایی و جداسازی عوامل انگلی و قارچی موجود و بررسی تأثیر آنها بر صدفهای مرواریدساز لب سیاه در خلیج فارس. 23 مهر. ص 1583- 1592.
22
شبانکارهای، محمد بن علی بن محمد (1376). مجمع الانساب. به اهتمام میرهاشم محدث. تهران: امیرکبیر.
23
قزوینى، زکریا بن محمد (1373). آثار البلاد و اخبار العباد. ترجمة میرزا جهانگیر قاجار. تصحیح میرهاشم مُحدّث. تهران: امیرکبیر.
24
کاشانی، عبدالله بن علی (1386). عرایس الجواهر و نفایس الاطایب. به کوشش ایرج افشار. تهران: المعی.
25
کراچکوفسکى، ایگناتى یولیانوویچ، (1379). تاریخ نوشتههای جغرافیایی در جهان اسلام. ترجمة ابوالقاسم پاینده. تهران: علمی و فرهنگی.
26
مصاحب، غلامحسین (1391). دایرة المعارف فارسی. تهران: امیرکبیر.
27
کریستین سن، آرتور (1385). ایران در زمان ساسانیان. ترجمة رشید یاسمی، تهران: صدای معاصر.
28
محمد بن منصور (1355). گوهرنامة سلطانی. به کوشش منوچهر ستوده. تهران: فرهنگ ایران زمین.
29
مستوفی، حمدالله (1336). نزهت القلوب، به کوشش محمد دبیرسیاقی. تهران: طهوری.
30
مسعودی، علی بن الحسین (1382). مروج الذهب. ترجمة ابوالقاسم پاینده. تهران: علمی و فرهنگی.
31
معین، محمد (1364). فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر.
32
مقدسی، محمد بن احمد (1361). احسن التقاسیم فی معرفه الأقالیم. ترجمة علینقی منزوی. تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان.
33
مقدسی، محمد بن احمد (1909م)، احسن التقاسیم فی معرفه الأقالیم. بیروت: دار صادر.
34
حدود العالم من المشرق الی المغرب، به کوشش منوچهر ستوده، تهران: طهوری.
35
موریه، جیمز جاستی نین (1386)، سفرنامه. ترجمة ابوالقاسم سری. تهران: توس.
36
وصّاف الحضره، عبداللّه بن فضل اللّه (1269ق). تاریخ وصّاف. بمبئی: بی نا.
37
هرتسفلد، ارنست (1381)، ایران در شرق باستان، ترجمة همایون صنعتیزاده، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
38
یاقوت حموی (1380). معجم البلدان. ترجمة علینقى منزوى. تهران: پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی.
39
یاقوت حموی (1995م)، معجم البلدان، بیروت : دار صادر.
40
یعقوبى، احمد بن اسحاق (1356)، البلدان. ترجمة محمد ابراهیم آیتى، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
41
[1] Records of the Persian Gulf Pearl Fisheries 1857-1962. edited by Anita Burdett. Farnham: Archive Editions Ltd. 1995.
42
[1]Carter, Robert (2005) The History and Prehistory of Pearling in the Persian Gulf. Journal of the Economic and Social History of the Orient.Vol 48. Issue 2. pp. 139-209 DOI: https: //doi. Org /10. 1163/1568520054127149
43
ORIGINAL_ARTICLE
جایگاه علوم در یزد دوره آل مظفر با تأکید بر آثار تألیفی عالمان
بیگمان تحقیق در وضع علم و عالمان یکی از ارکان شناخت فرهنگها و تمدنها از جمله تمدن اسلامی است. در نواحی گوناگون ایران پس از اسلام نیز وضع علمی و نقش عالمان با فراز و فرودهایی روبهرو بوده است. در این میان ولایت یزد همزمان با تأسیس سلسله آل مظفر (حک: 718-795ق) و ثبات و امنیت نسبی و نیز عنایت بیشتر حاکمان مظفری به فعالیتهای فرهنگی و علمی، شاهد دگرگونیهایی در محیط علمی و فرهنگی بود. پژوهش حاضر بر آن است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی و مبتنی بر منابع کتابخانهای جایگاه علوم دینی و ادبی و علوم عقلی و طبیعی را در یزد دورة مظفری بررسی کرده و دستاوردهای عالمان این خطّه، چون حلقات درس و خدمات علمی عالمان از قبیل تألیف، ترجمه، تحشیه و استنساخ را تبیین کند. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که سیاستهای حمایتی حکومت آل مظفر مبنی بر ترویج مکتب فقه شافعی و ایجاد مراکز علمی و آموزشی و مساجد و موقوفهها از سویی و نیز کوششهای جدی علمای دینی، نقش تعیین کنندهای در گسترش و برتری علم فقه و سپس عرفان ، تفسیر و حدیث، نسبت به سایر علوم، داشته است.
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8528_f8fcd620c821694f54fe118ed1805d03.pdf
2021-09-23
73
88
10.30473/lhst.2021.8528
آل مظفر
یزد
علوم دینی
علوم ادبی
علوم عقلی و طبیعی
احمد
بادکوبه هزاوه
hazaveh@ut.ac.ir
1
گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
طیبه
رحیمدل میبدی
rahimerfani@yhoo.com
2
دانشجوی دکتری تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه تهران، تهران ـ ایران
AUTHOR
محمّدرضا
ابوئی مهریزی
mehrizi@abu.ac.ir
3
دانشگاه بینالمللی اهل بیت (ع)
AUTHOR
آژند، یعقوب (1387). مکتب نگارگری شیراز. تهران: فرهنگستان هنر.
1
ابن جزری، محمد بن محمد (1933-1935م). غایه النهایه. به کوشش برگشترسر و پرتزل، استانبول.
2
ابن حجر عسقلانی، شهابالدین احمد (1385ق). الدررالکامنه فی اعیان المائه الثامنه. مصحح محمد سید جاء الحق. دارالکتب الحدیثه،
3
بیع هروی، کتاب الفصول. مجموعه خطی المعلم الخباز.کتابخانه دانشگاه تهران. شماره 8713/2.
4
جعفری، جعفر بن محمد (1338). تاریخ یزد. به کوشش ایرج افشار.تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
5
حسینی یزدی، سید رکنالدین محمد (1365). وقفنامه جامع الخیرات. ترجمه جعفر غضبان. یزد: اداره کل حج واوقاف و امور خیریه استان یزد.
6
دانشپژوه، محمدتقی(1357). فهرست نسخههای خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران. ج16. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
7
همو، فهرست نسخههای خطی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران. محفوظ در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران.ج2، شماره 312.
8
زرین کوب، عبد الحسین (1390). جستجو در تصوف ایران. تهران: امیر کبیر.
9
سمرقندی، امیردولتشاه (1385). تذکره الشعرا. مقدمه و تصحیح و توضیح فاطمه علاقه. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.
10
سمرقندی، کمالالدین عبد الرزاق (1353). مطلع سعدین و مجمع بحرین. به اهتمام عبدالحسین نوائی. تهران: کتابخانه طهوری.
11
شبانکارهای، محمد بن علی بن محمد (1363). مجمع الانساب، به تصحیح میر هاشم محدث، تهران: امیرکبیر.
12
شیرازی، قطبالدین محمود ( 1380). شرح حکمه الاشراق سهروردی. به اهتمام عبدالله نورانی و مهدی محقق. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران..انشگاه مک گیل.
13
صفا، ذبیح الله (بیتا). تاریخ ادبیات در ایران . ج3. تهران: انتشارات ابن سینا.
14
عربشاه یزدی، عمادالدین (1370). مونس العشاق. به کوشش سیده محموده هاشمی. اسلام آباد پاکستان: انتشارات مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
15
فهرستگان نسخههای خطی ایران(فنخا) (1390). به کوشش مصطفی درایتی. ج3. تهران: سازمان اسناد و کتابخانههای ملی جمهوری اسلامی ایران.
16
فهرستگان نسخههای خطی ایران(فنخا) (1391). به کوشش مصطفی درایتی. ج6 و 19 و 20. تهران: سازمان اسناد و کتابخانههای ملی جمهوری اسلامی ایران.
17
فهرستگان نسخههای خطی ایران(فنخا) (1392). به کوشش مصطفی درایتی. ج25. تهران: سازمان اسناد و کتابخانههای ملی جمهوری اسلامی ایران.
18
فهرست واره کتابهای فارسی، به کوشش احمد منزوی. ج5، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران، 1378.
19
فهرست واره کتابهای فارسی، به کوشش احمد منزوی. ج7، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران، 1382.
20
قمی نیشابوری، نظامالدین حسن بن محمد (غرائب القرآن و رغائب الفرقان، نسخه خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شماره 434.
21
کاتب، احمد بن حسین( 1345). تاریخ جدید یزد. به کوشش ایرج افشار. تهران: انتشارات امیر کبیر.
22
کتبی، محمود (1364). تاریخ آل مظفر. به اهتمام و تحشیه عبدالحسین نوایی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
23
کریمی زنجانی اصل، محمد ( 1378). شرحی ناشناخته بر رساله هیاکل النور از عهد آل مظفر. تحقیقات اسلامی (ادیان، مذاهب و عرفان). شماره 1و2.
24
مستوفی بافقی، محمد مفید (1385). جامع مفیدی. به کوشش ایرج افشار. تهران: اساطیر.
25
المعلم الخباز، ابوبکر حسین بن قاضی علی بن نقی. تهران. مجموعه خطی کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران. شماره 8713/5.
26
معلم یزدی، معینالدین جمال بن جلالالدین محمد (1326). مواهب الهی. جلد اول. به تصحیح سعید نفیسی.تهران: اقبال.
27
معلم یزدی، معینالدین جمال بن جلالالدین محمد (1365). ترجمه رشف النصائح الایمانیه و کشفالفضائح الیونانیه شهابالدین سهروردی. به تصحیح نجیب مایل هروی. تهران: چاپ و نشر بنیاد.
28
میرخواند، محمد بن خاوند شاه (1385). روضه الصفا، تصحیح و تحشیه جمشید کیان فر. جلد 4. تهران: اساطیر.
29
همدانی، رشیدالدین فضل الله، (2536). وقفنامه ربع رشیدی. به کوشش مجتبی مینوی و ایرج افشار. تهران: سلسله انتشارات انجمن آثار ملی.
30
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی نقش و جایگاه ایلکرایی در تحولات سیاسی نظامی کهگیلویه از دورة صفویه تا پایان دورة زندیه (907-1209ق)
ایل کرایی یکی از ایلات منطقه کهگیلویه است که نخستین حضور مؤثر آنان در تحولات سیاسی را میتوان در دوران مغول جستجو نمود. پژوهش حاضر با استفاده از روش کتابخانهای و شیوه توصیفی- تحلیلی در پی این مسئله است که نقش و اثرگذاری ایل کرایی را از دوره صفویه تا پایان دوره زندیه در تحولات سیاسی نظامی کهگیلویه مورد واکاوی قرار دهد. یافته پژوهش حاکی از این است، کوچ اجباری ایل کرایی طی دوران حکومتهای شاه عباس اول صفوی، نادرشاه افشار و کریمخان زند را میتوان ناشی از تاثیرگذاری این ایل بر تحولات سیاسی نواحی جنوبغربی ایران دانست. همچنین نقش ایل یادشده بر تحولات سیاسی جنوب و جنوبغربی ایران پس از پایان دوره صفویه تا مرگ کریمخان زند همچون حمایت از شورش صفیمیرزای دروغین و شورش قایدمراد کرایی و تمرّد از فرمان حکومتهای مرکزی ذکرشده علاوه بر اینکه اغلب زحمت و مشقت زمامداران را موجب گردید، توانست اثرگذاری ایلات بزرگتر منطقه را نیز متأثر سازد.
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8543_f3cf3d2942e197016efbd7efc59bc5c1.pdf
2021-09-23
89
106
10.30473/lhst.2021.8543
کریمخان زند
کهگیلویه
کوچ اجباری
لربزرگ
ایل کرایی
قایدمراد کرایی
جواد
موسوی دالینی
javad_shirazu@yahoo.com
1
هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه شیراز
LEAD_AUTHOR
ضرغام
عابدی خواه
zarkhamabedi3537@gmail.com
2
دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه تاریخ دانشگاه شیراز
AUTHOR
محمد علی
رنجبر
ranjbar@shiraz.ac.ir
3
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شیراز
AUTHOR
استرآبادی، میرزامهدیخان (1341). جهانگشای نادری. به اهتمام سیدعبدالله انوار. تهران: انجمن آثار ملی.
1
اسکندربیگ منشی ترکمان (1350). تاریخ عالم آرای عباسی. تهران: امیرکبیر.
2
اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان (1367). تاریخ منتظم ناصری. به تصحیح دکتر محمداسماعیل رضوانی. تهران: دنیای کتاب.
3
امانالهی، اسکندر (1391). قوم لر. چاپ چهارم. تهران: آگه.
4
پری، جان ر (1368). کریمخان زند. ترجمة محمدعلی ساکی. تهران: نشرنو.
5
تقویمقدم، سیدمصطفی (1377). تاریخ سیاسی کهگیلویه. تهران: نشر نظیر.
6
حسینی فسائی، میرزاحسن (1367). فارسنامه ناصری. تصحیح منصور رستگار فسائی. تهران: نشر امیرکبیر.
7
حسینی، محمدمیرک (1385). ریاض الفردوس. به کوشش ایرج افشار. تهران: بنیاد موقوفات افشار.
8
حمدالله مستوفی (1364). تاریخ گزیده. به اهتمام عبدالحسین نوایی. تهران: امیرکبیر.
9
حمدالله مستوفی (1378). نزهة القلوب، تصحیح محمد دبیرسیاقی. قزوین: نشر مشروطه.
10
خواجگی اصفهانی، محمدمعصوم ابنخواجگی (1368). خلاصه السیر (تاریخ روزگار شاه صفی). تهران: علمی.
11
راولینسون، هنری (1362). گذر از زهاب به خوزستان. ترجمة امان اللهی. تهران: نشر آگاه.
12
رجبی بهشتآباد، رحمان (1395). ایل باستانی دینیار کرایی. تهران: نشر قو.
13
رویمر، هـ . ر (1380). تاریخ ایران (دورة صفویان). پژوهش در دانشگاه کمبریج. ترجمة یعقوب آژند. تهران: جامی.
14
سیاقی نظام، علی (1352). فتوحات همایون. به اهتمام عباس خویی. تهران: امیرکبیر.
15
شیخالاسلام بهبهانی، میرزا عبدالنبی (1389). بدایعالوقایع (وقایع بهبهان در زمان حمله افغانها، تصحیح و توضیحات سعید میر محمد صادق. تهران: میراث مکتوب.
16
عبدیبیگ شیرازی (1369). تکملة الاخبار. تصحیح عبدالحسین نوایی. تهران: نشر نی.
17
طبری، محمد (1369). تاریخ الرسل و الملوک. ترجمة ابوالقاسم پاینده. تهران: انتشارات اساطیر.
18
طهرانی، محمدشفیع (1383). مرآت واردات. تصحیح و تعلیقات منصور صفت گل. تهران: میراث مکتوب.
19
غفاری کاشانی، ابوالحسن (1369). گلشن مراد. به اهتمام غلامرضا طباطبایی مجد. تهران: زرین.
20
قهرمانی ابیوردی، مظفر (۱355). از باورد یا ابیورد خراسان تا ابیورد یا ابوالورد فارس، و گفتاری درباره ایلات و عشایر فارس، شیراز: اداره کل فرهنگ و هنر استان فارس.
21
گاوبه، هانس (1377). ارجان و کهگیلویه از فتح عرب تا پایان دورة صفویه. ترجمة سعید فرهودی. تهران: نشر علم.
22
گلستانه، ابوالحسن (1356). مجمل التواریخ. بهاهتمام عباس زریاب خویی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
23
لکهارت، لارنس (1344). انقراض سلسله صفویه. ترجمة اسماعیل دولتشاهی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
24
مجیدی کرایی، نورمحمد (1390). تاریخ ایل باستانی کرایی. تهران: نشر زیتون.
25
مروی، محمدکاظم (1369). عالمآرای نادری، تصحیح ریاحی. تهران: نشر علم.
26
مشیری، رحیم (1383). جغرافیای کوچنشینی. تهران: سمت.
27
مشفقیفر، ابراهیم (1386). «بررسی اهداف سیاسی و نظامی کوچ و اسکان اجباری برخی طوایف و ایلات ایران». گنجینه اسناد. شماره 67. ص 25-44.
28
نامیاصفهانی، محمدصادق (1317). تاریخ گیتیگشا. تصحیح سعید نفیسی. تهران: اقبال.
29
نصرآبادی، محمدطاهر (1378). تذکره نصر آبادی: تذکره الشعرا به انضمام رسائل منشات و اشعارا. تصحیح سیدمحسن تاجی نصرآبادی. تهران: اساطیر.
30
هنوی، جونس (1367). هجوم افغانها و زوال دولت صفوی، ترجمه اسماعیل دولتشاهی. تهران: یزدان.
31
ORIGINAL_ARTICLE
مناسبات ابراهیمخلیلخان جوانشیر قراباغی با حکومت قاجاریه
خاندان جوانشیر از خاندانهای محلی مهم و تأثیرگذار در تحولات منطقه قفقاز بود که بهدنبال مرگ نادرشاه افشار و ضعف نظارتی حکومت زندیه و به پشتوانه قدرت نظام ایلی در قراباغ شکل گرفت. این خاندان از بدو تأسیس به اقتضای زمان و شرایط سیاسی برای حفظ حکومت محلیشان اقدام به برقراری مناسبات با دولتهای برتر پیرامونی کردند. الگوی بقاء سیاسی و حفظ حکومت نیمهمستقل در قبال سیاست تهدید و الحاقگرایی حکومت مرکزی ایران، مهمترین چالش فراروی این خاندان در مناسبات ابراهیمخلیلخان جوانشیر (حک: 1176-1221ق/ 1762-1806م) با حاکمان قاجاری بود. اهداف و رویکرد متفاوت آن دو حکومت، بنای مناسبات دوجانبه را تنشزا و خصمانه شکل داد. با عنایت به این مسئله، این تحقیق در پی پاسخگویی به چرایی و علل اختلاف مناسبات آن دو قدرت با ماهیتهای محلی و مقتدر است. یافتهها مبین آن است که در مناسبات تنشآمیز خاندان جوانشیر با حکومت قاجاریه چند عامل مهم موجب ترس و رویگردانی این خاندان از دولت ایران به روسها شده است. مهمترین آن مؤلفهها عبارت بود از تهدید موجودیت سیاسی حکمرانی قراباغ از جانب دولت ایران و رقابت درون خاندانی بین فرزندان ابراهیمخان بر مقام حکمرانی قراباغ و کشیده شدن پای قدرتهای برتر چون دولت روسیه به این مسئله. این پژوهش به روش تحقیقات تاریخی و با بهرهگیری از منابع مورخان قاجاری و تاریخنگاری محلی قراباغ سعی دارد مناسبات خاندان جوانشیر با حکومت قاجاریه در دورة حکمرانی ابراهیمخان جوانشیر را واکاوی نماید.
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8541_181820b10444a6016b45780e230a3c2e.pdf
2021-09-23
107
126
10.30473/lhst.2021.8541
خاندان جوانشیر
ابراهیمخان قراباغی
حکومت قاجاریه
قفقاز
فاطمه
جعفرنیا
dr.jafarniya@gmail.com
1
هیات علمی پیام نور
LEAD_AUTHOR
محمد
عزیزنژاد
maziznejad63@gmail.com
2
مسئول آموزش و پژوهش
AUTHOR
منابع
1
اشتهاردی، محمدحسن بن عبدالکریم(بیتا)، تذکرةالدنابله، نسخه خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شماره8345.
2
اعتمادالسلطنه، محمدحسنخان(1367)، تاریخ منتظم ناصری، تهران: دنیای کتاب.
3
افشار، میرزارشید(1345)، تاریخ افشار، تبریز: چاپخانه شفق.
4
باکیخانوف، عباسقلیآقا(1970)، گلستان ارم، باکو: علم.
5
جوانشیر قرهباغی،میرزاجمال(1382)، تاریخ قرهباغ، تهران: وزارت امور خارجه.
6
خاوریشیرازی، فضلالله(1380)، تاریخ ذوالقرنین، تهران: کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
7
دنبلی، عبدالرزاقبیگ(1342)، تذکره نگارستان دارا، تبریز: شرکت چاپ کتاب آذربایجان.
8
همو(1349)، تجربهالاحرار و تسلیهالابرار، تبریز: انتشارات موسسه تاریخ و فرهنگ ایران.
9
همو(1383)، مآثر سلطانیه، تهران: اطلاعات.
10
دهقان، محمود و دیگران(1396)، «بازیگران کوچک در بازی بزرگ(مطالعه موردی:خوانین قفقاز)»، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال هفدهم، شماره47.
11
رافی(1385)، ملوک خمسه، ترجمه آرا دراستپانیان، تهران: شیرازه.
12
راهور لیقوان، علیرضا و دیگران(1376)، تاریخ قرهباغ، تهران: وزارت امور خارجه.
13
رشتیانی، گودرز(1384)، گرجستان از سقوط صفویه تا عهدنامه گلستان، پایاننامه کارشناسی ارشد دانشکده ادبیات علوم انسانی دانشگاه تهران.
14
رضاقلیبیگ(1384)، حکومت پناهخان و ابراهیمخان در ولایت قرهباغ، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
15
ساروی، محمد فتحالله(1371)، تاریخ محمدی، تهران: امیرکبیر.
16
سپهر، محمدتقی(1390)، ناسخالتواریخ، تهران: اساطیر.
17
صدقی، ناصر(1390)، «روندهای تاریخی جدایی تدریجی سرزمین قفقاز از ایران»، همایش بینالمللی قفقاز در بستر تاریخ 1388، تبریز.
18
همو(1389-1390)، «تأملی بر مواضع خانشینهای مسلمان قفقاز در برابر توسعهطلبیهای روسیه تزاری»، فصلنامه مطالعاتی آران، سال نهم، شماره 26 و 27.
19
عزیزنژاد، محمد و دیگران(1394-1395)، «نقش و مواضع محمدخان قاجار ایروانی در نخستین جنگهای ایران و روسیه»، مجله تاریخ ایران، شماره 19(5/77).
20
عضدالدوله، احمدمیرزا(1362)، تاریخ عضدی، تهران: سرو.
21
غفاریکاشانی، ابوالحسن(1369)، گلشن مراد، تهران: زرین.
22
فنا، میرزارحیم(1395)، تاریخ جدید قراباغ، ترجمه سجاد حسینی، تبریز: اختر.
23
قراباغی، میرزایوسف(1390)، تاریخ صافی، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
24
قراداغی، حسنعلیخان(1395)، کیفیت و اوضاع قدیم و جدید ایالت قراباغ، ترجمه سجاد حسینی، تبریز: اختر.
25
گلستانه، ابوالحسن(1344)، مجملالتواریخ، تهران: کتابخانه ابنسینا.
26
گوگچه، جمال(1373)، قفقاز و سیاست امپراتوری عثمانی، ترجمه وهاب ولی، تهران: وزارت امور خارجه.
27
مجتهدزاده قرهباغی، میرزامحمدآقا(1328)، تذکرةالشعراء ریاضالعاشقین، استانبول: مطبع درسعادت
28
مرشدلو، جواد(1393)، «آخرین سالهای حکومت خاندان جوانشیر بر قراباغ: پژوهشی بر مبنای اسناد آرشیوی»، فصلنامه مطالعات علوم تاریخی خوارزمی، سال دوم، شمارة دوم.
29
نادر میرزا(1360)، تاریخ و جغرافی دارالسلطنه تبریز، تهران: اقبال.
30
نامیاصفهانی، میرزا محمدصادق موسوی(1363)،تاریخ گیتیگشا، تهران: اقبال.
31
نصیری، محمدرضا(1366)، اسناد و مکاتبات تاریخی ایران(قاجاریه)، ج1، تهران: کیهان.
32
وقایعنگارمروزی، میرزا محمدصادق(1369)، آهنگ سروش، گردآورنده حسین آذر، تهران: چاپخانه حیدری.
33
هدایت،رضاقلیخان(1380)، روضهالصفای ناصری، تهران: اساطیر.
34
Butkov.P.G(1869), Materialy dlia novoi istorii kavkaza, (1722-1803), Tom.II.Sankt Petersburg.
35
Cavanşir, Əhməd bəy(2006) Qarabağ Xanliğinin 1747-1805-ci illərdə siyasi vəziyyətnə dair, II kitab, Bakı; Elm.
36
Dubrovin, N(1871), Istoriya vojny i vladychestva Russkix na Kavkaze, Tom III, Sankt Peterburg.
37
Mirzə Adıgözəl bəy (2006), Qarabağnamə, I kitab, Bakı; Elm.
38
Mustafazdə, Tofiq (2010), Qarabağ Xanlığı, Baki: Sabah.
39
Xəzani, Mir Mehdi(2006), Kitabi Tarixi Qarabag, II kitab, Bakı; Elm.
40
ORIGINAL_ARTICLE
پیامدهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جنگ جهانی دوم در فارس (1318-1324ش)
وقوع جنگ جهانی دوم (1939-1945م) باعث ایجاد شرایط ویژهای در نقاط مختلف ایران شده بود. یکی از این مناطق ایالت فارس بود؛ نزدیکی به خلیج فارس و منابع نفت، تأثیر جنگ را بر فارس اجتنابناپذیر میکرد. به علاوه کشمکشهای سیاسی بین ایل قشقایی با حکومت مرکزی و ضعف دولت مرکزی زمینهساز وارد آمدن خسارات عمده به این استان گردید. پژوهش حاضر در پی بررسی پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی فارس در جنگ جهانی دوم است. برهمین مبنا سؤال اصلی پژوهش ناظر بر این مسئله است که جنگ جهانی دوم و حضور متفقین چه تأثیری بر کشاورزی، حمل و نقل و بهداشت و درمان فارس گذاشت؟ این پژوهش در پی آن است تا با اتکا به اسناد ، روزنامههای محلی و منابع دست اول تأثیر حضور متفقین بر فارس در جنگ جهانی دوم را نشان دهد. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که فارس طی دوران جنگ در سه بخش کشاورزی (کمبود غلات، کمبود نان مرغوب)، بهداشت (وقوع بیماری، کمبود دارو و طبیب) و حمل و نقل (عدم تأمین امنیت راهها و قاچاق) شرایط نامساعدی را به دلیل مداخله متفقین (به خصوص انگلیسیها) تجربه کرده است. نوشتار حاضر بر اساس روش توصیفی- تحلیلی سامان یافته است.
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8547_380a95748a6adf706f62a702c1e77af4.pdf
2021-09-23
127
142
10.30473/lhst.2021.8547
جنگ جهانی دوم
متفقین
ایران
فارس
قشقایی
تأثیرات اجتماعی و تأثیرات اقتصادی
تیمور
قاسمی
ghasemi.history53@yahoo.com
1
رئیس موسسه آموزش عالی پارس
LEAD_AUTHOR
اصغر
فروغی ابری
foroughi.history@gmail.com
2
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان
AUTHOR
فریدون
الهیاری
f.allahyary@ltr.ui.ac.ir
3
استاد گروه تاریخ دانشگاه اصفهان
AUTHOR
ابرلینگ، پیر (1383). کوچنشینان قشقایی فارس. ترجمة فرهاد طیبیپور. تهران: شیرازه.
1
استوارت، ریچارد (1370). در آخرین روزهای رضاشاه. ترجمة عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران: چاپخانه رخ.
2
الهی، همایون،(1361)، اهمیت استراتژیک ایران در جنگ جهانی دوم. تهران: مرکز نشر دانشگاهی
3
اسکرین، سرکلارمونت (1363). جنگ جهانی در ایران (خاطرات سرکلارمونت اسکرین). ترجمة غلامحسین صالحیار. تهران: انتشارات سلسله.
4
اسناد وزارت امورخارجه بریتانیا پیرامون شیراز و فارس (1902-1903میلادی).(1372)، پژوهش و برگردان غلامرضا وطندوست، شیراز: بنیاد فارسشناسی
5
انورخامهای (1378). سالهای آشوب (پژوهش در تاریخ معاصر ایران بر بنیاد اسناد طبقهبندی خارج شده انگلستان، امریکا، ایران).تهران: نشر و پژوهش فرزان.
6
ایوانف، (1356). تاریخ نوین ایران. ترجمة هوشنگ تیزایی و حسن قایم پناه، تهران: انتشارات اسلوج
7
ایوانف، میخاییل سرگی یویچ،(1393)، عشایر جنوب( عشایر فارس، قشقایی، خمسه، کهکیلویه، ممسنی)، مترجمان: کیوان پهلوان، معصومه داد، تهران: انتشارات آرون
8
بولارد، سر ریدر؛ اسکرین، سرکلارمونت (1362). شترها باید بروند. ترجمة حسین ابوترابیان. تهران: نشر نو.
9
بهمن بیگی، محمد (1324). عرف و عادت در عشایر فارس. تهران: بنگاه آذر.
10
بیات، کاوه (1381)، ایران و جنگ جهانی اول( اسناد وزارت داخله). تهران: سازمان اسناد ملی ایران
11
بیات، کاوه،(1390)، نبرد سمیرم( انگلیسیها، قشقاییها و جنگ جهانی دوم). تهران: انتشارات خجسته
12
تبراییان، صفاءالدین،(1371)، ایران در اشغال متفقین( مجموعه اسناد و مدارک 21-1318). تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا
13
ترز، ماری.(1376). شهسواران کوهسار(سفرنامه نواحی جنوبی ایران و ایل قشقایی). ترجمه محمد شهبا. تهران: انتشارات پیراسته
14
جلال پور، حسن، محمدی، امیر، « پیامدهای اشغال ایران در شهریور 1320»، پژوهش در تاریخ. سال سوم.زمستان 1391. شماره 9
15
خلعتبری، انوشیروان،(1385). محبوسین متفقین در ایران( 1324-1322). نشر اهورا
16
درباره سوم شهریور و نقش ایران در جنگ جهانی دوم. ج3. 2536 شاهنشاهی، تهران: مرکز پژوهش و نشر فرهنگ سیاسی دوران پهلوی
17
دلدم، اسکندر.(بی تا)، زندگی پرماجرای رضاشاه، جلد سوم، تهران: نشر گلفام
18
دولت ایران و متخصصان مهاجر آلمانی 1319-1310).(1374). به کوشش رضا آذری شهرضایی، تهران: انتشارات سازمان اسناد ملی ایران
19
دهقان نژاد، مرتضی، کاظمی، ظریفه« تحولات نیروی نظامی ایران از آغاز جنگ جهانی اول تا پایان جتگ جهانی دوم». فصلنامه آرشیو ملی. شماره 20
20
ذوقی، ایرج(1367). ایران و قدرتهای بزرگ در جنگ جهانی دوم. تهران: انتشارات پاژنگ
21
رزم آرا، حاجعلی، (1330). فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها). ج7 . تهران: انتشارات دایره جغرافیایی ستاد ارتش
22
رکن زاده، آدمیت، فارس و جنگ بین الملل(1357).تهران: انتشارات اقبال
23
ره انجام حکمت( یادداشتهای روزانه میرزا علی اصغرخان حکمت شیرازی). (1397). جلد دوم، به اهتمام دکتر سید محمد دبیر سیاقی، تهران: انتشارات خجسته
24
ساتون، ال، پی، الول،(1325)، ایران نو. ترجمه علی جواهر کلام. تهران: چاپخانه شرکت مطبوعات
25
سپهر (مورخ الدوله)، احمدعلی (1355). ایران در جنگ دوم جهانی. تهران: دانشگاه ملی ایران
26
سعیدینیا، حبیب الله، ملکی، عبدالرزاق، (1395)، « پیامدهای جنگ جهانی دوم بر مناطق کرانه ای و پس کرانه ای خلیج فارس». فصلنامه مطالعات تاریخی جنگ. سال اول. شماره اول. پاییز
27
سیفپور فاطمی، نصرالله،(1379)، گزند روزگار خاطراتی از تحولات فارس در آستانه جنگ جهانی دوم، مجلس چهاردهم و بحران آذربایجان،تهران: نشر شیرازه
28
عاقلی، باقر(1367)، ذکاء الملک فروغی و شهریور 1320( خاطرات مهندس محسن فروغی). تهران: انتشارات سخن
29
عاقلی، باقر(1370)، خاطرات یک نخست وزیر( دکتر احمد متین دفتری)، تهران: انتشارات علمی
30
عامری، هوشنگ(1387)، از رضاشاه تا محمد رضا پهلوی. تهران: شرکت مطالعات و نشر کتاب پارسه
31
فراشبندی، علی مراد،(1359). تاریخ جنبش مردم فارس، انتشارات اسلامی
32
فیوضات، ابراهیم،(1375). دولت در عصر پهلوی. تهران: انتشارات چاپخش.
33
کاظمی، ظریفه (1392). «علل و عوامل قحطیهای فارس در فاصله سالهای 1324-1293ش/ 1945-1914».دوفصلنامه پژوهشنامه تاریخهای محلی ایران. سال اول. شماره دوم. بهار و تابستان
34
کرونین، استفانی،(1383). رضاشاه و شکل گیری ایران نوین. ترجمه مرتضی ثاقب فر. تهران: نشر جامی
35
کوهی کرمانی، حسین (1329)، از شهریور 1320 تا فاجعه آذربایجان و زنجان، تهران: چاپخانه مظاهری
36
گرامی، محمدعلی،(1335)، تاریخ اقتصادی سیاسی، اجتماعی و نظامی دوران رضاشاه کبیر، تهران: انتشارات شاهنشاهی پهلوی
37
گلشنی، عبدالکریم،(1386)، گرانی و کمبود برنج در وقایع شهریور 1320، رشت: نشر بلور
38
گزیده اسناد جنگ جهانی دوم در ایران.(1381) به کوشش بهروز قطبی. تهران: اطلاعات
39
مجد، محمدقلی (1389) رضاشاه و بریتانیا( براساس وزارت امورخارجه آمریکا). ترجمه مصطفی امیری. تهران: موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی
40
محتشم، محمدرضا (1386). رنج ایرانی در جنگ جهانی، تهران: نشر جهانگره
41
مرادی خلج، محمد مهدی(1396). شیراز در دوران نهضت ملی شدن صنعت نفت، تهران: انتشارات کویر
42
ملک زاده، الهام، (1396)، « قحطی مناطق جنوب ایران طی جنگ جهانی اول به روایت اسناد آرشیو ملی ایران»، فصلنامه تاریخ، فرهنگ و تمدن خلیج فارس. سال اول. شماره دوم. صص 103-119
43
ملک یزدی، خان ملک (1324)، ارزش مساعی ایران در جنگ. تهران: بی نا
44
نصیری طیبی، منصور، ( 1393)، انقلاب اسلامی در شیراز،تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی
45
نصیری طیبی، منصور (1393) : ایل قشقایی در تاریخ معاصر ایران. تهران: چاپ پردیس دانش
46
نوروززاده بوشهری، اسماعیل، (1327). اسرار نهضت جنوب، تهران: چاپخانه تابش
47
همبلی، گاوین، (1371)، سلسله پهلوی و نیروهای مذهبی به روایت تاریخ کمبریج. ترجمه عباس مخبر. تهران: طرح نو
48
Hamzavi. A,H, (1944), Iran and The Tehran conference, International affairs Royal Institute of International affairs 1944), vol 20, No2.
49
Mark, Eduard M.(1975), » Allied Relation in Iran, 1941-1947: The Origins of Cold War Crisis« Wisconsin Magzine of History, Autumn
50
McFarland, Stephen L, (1985), » Anatomy of an Iranian political Crowd: The Tehran bread riot of December 1942«, in The United States of America,
51
Ramazani. Rouhollah.(1975), Irans Foreign Policy(1941-1973). The university of Virginia.
52
Ramazani. Rouhollah.(1966), The Foreign Policy of Iran a Developing Nation in world Affairs. The University of Virginia.
53
ORIGINAL_ARTICLE
مناسبات حکومت و دودمانهای محلی شیراز عصر ناصری و تأثیر آن بر جامعه شهری
با اینکه پادشاه در رأس نظام سیاسی دورة قاجاریه قرار داشت؛ اما فاقد نیروی لازم برای تسلط بر گروههای قدرتمند شهری مانند خاندانهای محلی بود. مسئله پژوهش حاضر، چگونگی ارتباط حکومت قاجاریه در عصر ناصری با خاندانهای بانفوذ شیراز و همچنین تأثیر مناسبات بین حکومت با خاندانهای مذکور بر جامعهشهری شیراز بوده که با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و تکیه بر دادههای کتابخانهای مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس یافتههای پژوهش، قدرت طبقه حاکم از سوی خاندانهای بانفوذ شیراز مانند قوامالملک، مشیرالملک و خوانین قشقایی که معمولاً سمتهای مهم حکومتی دریافت میکردند، محدود میشد. تا آنجا که گاه قدرت یک خاندان مانند قوامالملک به حدی افزایش مییافت که به نوعی آن خاندان، حاکم واقعی شیراز محسوب میشد. البته خاندانهای مذکور رقیب یکدیگر نیز محسوب میشدند و همواره تلاش میکردند از طریق اتحاد با حکومت علیه خاندان رقیب اقدام کنند. حاکمان فارس نیز که معمولاً قادر به کسب رضایت همه خاندانها نبودند، به ناچار علیه یک خاندان با دیگر خاندانها متحد میشدند. به طوری که فرهاد میرزا معتمدالدوله تنها از طریق اتحاد با دیگر خاندانها، موفق به حذف خاندان مشیرالملک از نهاد قدرت در شیراز شد. نحوه مناسبات بین حکومت و خاندانها بر جامعهشهری شیراز نیز تأثیر داشت که از آن جمله میتوان به وضعیت نظم و امنیت، قیمت اجناس و بهویژه کا لاهای اساسی و همچنین میزان رضایت اقشار مختلف جامعه شهری شیراز اشاره کرد.
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8545_d3b6e119363aa4f1c4eef60b0df83fc4.pdf
2021-09-23
143
160
10.30473/lhst.2021.8545
دودمانهای محلی
حکومت قاجاریه
عصر ناصری
جامعه شهری شیراز
مقصودعلی
صادقی گندمانی
m_sadeghi@modares.ac.ir
1
دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه تربیت مدرس، تهران- ایران
LEAD_AUTHOR
وحید
کارگر جهرمی
vahidjahromi@gmail.com
2
دانشجوی دکتری تاریخ ایران، دانشگاه تربیت مدرس، تهران- ایران
AUTHOR
فاطمه
جان احمدی
f.janahmadi@modares.ac.ir
3
دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه تربیت مدرس، تهران- ایران
AUTHOR
آرشیو سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.
1
قوام شیرازی، اسدالله. تاریخ قوامی. نسخه خطی شماره 3013. کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران.
2
ابرلینگ، پیر (1383). کوچ نشینان قشقایی فارس. ترجمه فرهاد طیبی پور. تهران: نشر و پژوهش شیرازه.
3
اعتمادالسلطنه، محمدحسن بن علی (1367). مِراة البلدان. تصحیح عبدالحسین نوایی و میرهاشم محدث. تهران: دانشگاه تهران.
4
امداد، حسن (1387). فارس در عصر قاجار. شیراز. مؤسسه فرهنگی و پژوهشی دانشنامه فارس. نوید شیراز.
5
ایرجی، ناصر (1378). ایل قشقایی در جنگ جهانی اول. تهران: نشر شیرازه.
6
ایوانف، میخائیل سرگی یویچ. (1385). عشایر جنوب(عشایر فارس)، قشقایی، خمسه، کهگیلویه، ممسنی. تهران: آرون.
7
بروگش، کارل هینریش (1377). سفری به دربار سلطان صاحبقران: 1861 – 1859. ترجمه مهندس کردبچه. ج2. تهران: اطلاعات.
8
تروبتسکوی، و.و (1386). نقش عشایر یکجانشین و کوچی ایران در دوران نوین، ترجمه سیروس ایزدی و میترادات ایزدی. پژوهشهایی پیرامون تاریخ نوین ایران. تهران: ورجاوند.
9
جیمز، چارلز. (1368). ایران در یک قرن پیش: سفرنامه دکتر ویلز. ترجمه غلامحسین قراگوزلو. تهران: اقبال.
10
خاوری شیرازی، فضلالله بن عبدالنبی (1380). تاریخ ذوالقرنین، تصحیح ناصر افشارفر، ج1 و 2، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
11
خورموجی، محمدجعفر (بیتا)، حقایقالاخبارناصری، تهران، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
12
خورموجی، محمدجعفر (1380)، نزهتالاخبار، تصحیح و تحقیق سید علی آل داوود، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
13
رستمالحکما، معروف به محمدهاشم آصف. (1382). رستمالتواریخ. تصحیح میترا مهرآبادی. تهران: دنیای کتاب.
14
سدیدالسلطنه مینابی بندرعباسی، محمدعلی خان (1362). سفرنامه سدیدالسلطنه: التدقیق فی سیر الطریق. تصحیح و تحشیه احمد اقتداری، تهران: بهنشر.
15
سیاح، محمدعلی بن محمدرضا (1356). خاطرات حاج سیاح: دوره خوف و وحشت. به کوشش حمید سیاح. به تصحیح سیفالله گلکار. تهران: امیرکبیر، چاپ دوم.
16
شیروانی، زینالعابدین. (1339). ریاضالسیاحه. تصحیح اصغرحامد ربّانی. تهران: کتابفروشی سعدی.
17
ظلالسلطان، مسعودمیرزا. (1368). خاطرات ظلالسلطان. به کوشش حسین خدیوجم. ج1. تهران: اساطیر.
18
فرصتالدوله شیرازی، سیدمحمدنصیر. (1362). آثارالعجم: در تاریخ و جغرافیای مشروح بلاد و اماکن فارس. به کوشش علی دهباشی. تهران: انتشارات یساولی، فرهنگسرا.
19
فسایی، حسن بن حسن(1382). فارسنامه ناصری. تصحیح منصور رستگار فسایی، ج1 و 2، تهران، امیرکبیر.
20
فلاندن، اوژن (1356). سفرنامه اوژن فلاندن به ایران. ترجمه حسین نورصادقی. بیجا. اشراقی، چاپ سوم.
21
قهرمانیابیوردی، مظفر (1373)، تاریخ وقایع عشایری فارس. تهران: انتشارات علمی.
22
کتاب آبی، (1363). به کوشش احمد بشیری. تهران: نشر نقره.
23
کرزن، جرج ناتانیل (1373). ایران و قضیه ایران. ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی. ج2. چاپ چهارم. تهران: علمی و فرهنگی.
24
گوبینو، کنت دو (1383). سفرنامه کنت دو گوبینو، سه سال در آسیا. ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی. تهران: نشر قطره.
25
لسانالملک سپهر، محمدتقی. (1377)، ناسخالتواریخ: تاریخ قاجاریه. به اهتمام جمشید کیانفر. ج3. تهران: اساطیر.
26
مستوفی، عبد الله، (1384). شرح زندگانی من. ج۱، تهران، زوار.
27
نجم الدوله، عبد الغفار بن على محمد. (1386). سفرنامه دوم نجم الدوله به خوزستان. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
28
نظامالسلطنه مافی، حسین قلی خان. (1362). خاطرات و اسناد، به کوشش منصوره اتحادیه(نظام مافی). سیروس سعدوندیان و حمید رامپیشه. تهران: نشر تاریخ ایران.
29
وارینگ، ادوارد اسکات. (1369). در ده سفرنامه. ترجمه مهراب امیری. بیجا: انتشارات وحید.
30
وقایعاتفاقیه: مجموعه گزارشهای خفیهنویسان انگلیس در ولایت جنوبی ایران از سال 1291 تا 1322ق، (بیتا). به کوشش علیاکبر سعیدی سیرجانی. بیجا: آسیم.
31
ویلس، چارلز جیمز. (1366). تاریخ اجتماعی ایران در عهد قاجاریه. ترجمه سیدعبدالله، به کوشش جمشید دودانگه و مهرداد نیکنام. تهران: نشر طلوع. چاپ دوم.
32
هدایت، رضاقلیخان. (1339). روضهالصفای ناصری. ج9. تهران: مرکزی. خیام. پیروز.
33
ORIGINAL_ARTICLE
جایگاه تجارت برنج شمال ایران در مناسبات تجاری با روسیه از مشروطه تا پایان جنگ جهانی اول با تکیه بر اسناد آرشیوی
از دورة قاجار دریای خزر به تدریج موقعیت جدیدی را تجربه کرد. انعقاد قرارداد ترکمنچای و ضمیمة تجاری این قرارداد بیش از پیش جایگاه تجار روس را در ایران مستحکم کرد.. بعد از انعقاد قرارداد و به دنبال اقدامات روسها، امنیت و توسعة تجاری زیادی در دریای خزر برقرار شد. ذخایر غنی محصولات کشاورزی ایران از جمله برنج باعث توجه ویژه روسیه شد. پرسش اصلی این است که جایگاه برنج شمال در تجارت بین ایران و روسیه در بازة زمانی مورد بررسی به چه صورت است؟ و تجارت برنج چه اهمیتی در روابط قتصادی ایران و روسیه داشت؟ پژوهش حاضر، با استفاده از روش تحلیلی و توصیفی، در صدد تبیین جایگاه تجارت برنج مناطق شمالی ایران در مناسبات تجاری ایران و روسیه در دورة قاجار با تکیه بر منابع کتابخانهای و اسناد آرشیوی میباشد. یافتههای پژوهش نشان میدهد نزدیکی روسیه به ایران و وجود راه آبی دریای خزر و نیاز هر دو کشور به محصولات و مواد یکدیگر باعث توسعة تجارت مابین هر دو شده است. از اقلام تجاری ایران که در مناسبات بازرگانی ایران و روسیه جایگاه خوبی داشت، برنج بود که در ابتدا کفاف مصرف داخلی را میداد اما بعد از بیماری که در کرمهای ابریشم پیدا شد، تولید این محصول چند برابر و جایگزین ابریشم شد. اگرچه تجارت این محصول در زمانهایی مثل قحطی و انقلاب اکتبر روسیه و نیز جنگ جهانی اول دچار نوساناتی شد اما فروش این محصول همچنان ادامه داشت
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8538_461e7febbcb28ba4b68d1489cbcef831.pdf
2021-09-23
161
174
10.30473/lhst.2021.8538
ایران
روسیه
قاجار
تجارت
برنج شمال
باقر علی
عادلفر
badelfar@yahoo.com
1
عضو هیات علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین
LEAD_AUTHOR
علیه
جوانمردی
javanmardi.alie@yahoo.com
2
دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) قزوین
AUTHOR
دلمانی، هانری رنه د. (1378). از خراسان تا بختیاری. (غلامرضا سمیعی، مترجم).(ج1). تهران: طاوس.
1
ابوت، کیث ادوارد.(1396).شهرها و تجارت ایران در دوره قاجاریه. (سید عبدالحسین رئیس السادات، مترجم). تهران: امیرکبیر.
2
ادارة اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه (استادوخ): اسناد شمارة 3/42/1330ق؛ 11/23/1311؛ 3/42/1330ق؛ 1/30/1333ق؛ 2/12/1327ق؛ 28/12/1327ق؛ 35/52/1327ق؛ 1/25/1327ق؛ 30/1332ق؛ 8/61/1329ق؛ 3/42/1330ق؛ 12/20/1330ق؛ 1/20/1330ق؛ 10/65/1335ق؛ 20/46/1335ق؛ 10/65/1335ق؛ 3/65/1336ق.
3
پولاک، یاکوب ادوارد (1368). ایران وایرانیان. به کوشش کاووس جهانداری. تهران: خوارزمی.
4
انتنر، مروین (1369). روابط بازرگانی روس و ایران (1828-1914). ترجمة احمد توکلی. تهران: موقوفات دکتر ایرج افشار یزدی.
5
انصاری رنانی، قاسم ؛ کرمانی، قنبرعلی (1380). تجارت در دوره قاجاریه، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
6
بوهلر،آلکساندر (1389). سفرنامه و جغرافیای گیلان و مازندران. به کوشش م. پ جکتاجی. رشت: گیلکان.
7
بینا، علی اکبر (1348). تاریخ سیاسی و دیپلوماسی ایران.(ج1). تهران: دانشگاه تهران.
8
تاجبخش، احمد (1362).سیاستهای استعماری روسیة تزاری، انگلیس و فرانسه در ایران (در نیمة اول قرن 19).تهران:اقبال.
9
جکسن، آبراهام ولنتاین آبرامز (1387). سفرنامه جکسن: ایران در گذشته و حال. (منوچهر امیری و فریدون بدره ای، مترجم). تهران: علمی فرهنگی.
10
جمال زاده، محمد علی (1384). گنج شایگان. تهران: سخن.
11
رابینو، یاسنت لویی (1357). ولایات دارالمرز ایران: گیلان.(جعفر خمامیزاده، مترجم).تهران. بنیاد فرهنگ ایران
12
رزاقی، ابراهیم (1371). اقتصاد ایران. تهران: نی.
13
رشیدی، علی (1386).تحولات صد سالة اقتصاد ایران در سایة روابط بین المللی. تهران: روزنة کار.
14
سیف، احمد (1373). اقتصاد ایران در قرن19. تهران: نشر چشمه.
15
سپهر، عبدالحسین خان (1386). مرآت الوقایع مظفری. تصحیح عبدالحسین نوایی. تهران: میراث مکتوب.
16
عظیمی دوبخشری، ناصر (1381). تاریخ تحولات اجتماعی- اقتصادی ایران، رشت: گیلکان.
17
عیسوی، چارلز (1369). تاریخ اقتصادی ایران در عصر قاجار. (یعقوب آژند، مترجم) تهران: گستره.
18
کاتف، فدت آفاناسی یویچ. (1356). سفرنامه کاتف (محمدصادق همایونفرد، مترجم). ویرایش عبدالعلی سیاوشی. تهران: کتابخانه ملی ایران
19
کاظم زاده، حسین (1371).روس و انگلیس در ایران 1864-1914(پژوهشی درباره امپریالیسم). تهران: انقلاب اسلامی.
20
کرزن، جورج ناتانیل (1380). ایران و قضیةی ایران. ترجمة غلامعلی وحید مازندرانی. تهران: علمی فرهنگی
21
کرزن، جورج ناتانیل (1373). ایران و قضیة ایران. ترجمة علی جواهرکلام. تهران: ابن سینا.
22
لاکهارت، لارنس (1380). انقراض سلسله صفویه. ترجمة اسماعیل دولتشاهی. تهران: علمی فرهنگی.
23
لیتن، ویلهلم (1367). از نفوذ مسالمت آمیز تا تحت الحمایگی(1919-1860م). ترجمة مریم میراحمدی. تهران: انتشارات معین.
24
فراهانی، حسن. (1385). روزشمار تاریخ معاصر ایران. تهران: مؤسسة مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
25
فرانسیس مکنزی، چارلز (1359). سفرنامه شمال. ترجمة منصوره اتحادیه (نظام مافی). تهران: گستره.
26
فومنی گیلانی، عبدالفتاح. (بی تا). تاریخ گیلان. تصحیح منوچهر ستوده.]تهران[: بنیاد فرهنگ ایران.
27
مجد، محمدقلی (1387). قحطی بزرگ (1298-1296 / 1919-1917). تهران: مؤسسة مطالعات و پژوهشهای سیاسی.
28
مفخم پایان، لطف الله (1375). دریای خزر. ترجمة جعفر خمامی زاده. رشت: هدایت.
29
روزنامه اتحاد، شماره 224، 3
30
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و تحلیل تشکیلات اداری خدمتگزاران آستانه مقدسه از ابتدای دورة قاجار تا پایان پهلوی
یکی از قدیمیترین سازمانهای اداری ـ مذهبی ایران، تشکیلات به وجود آمده در ذیل حرم حضرت معصومه (س) است که در طول دورة قاجاریه و پهلوی از حیث ملاحظات تشکیلات اداری، توسعه و تکامل پیدا کرد. این مقاله در صدد است با روش توصیفی ـ تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که در حوزه تشکیلات اداری خدمتگزاران در دورة قاجاریه و پهلوی، آستانه مقدسه نیروی انسانی خود را چگونه جذب و سازماندهی میکرد؟ و انقلاب مشروطه و اصلاحات آمرانه دورة پهلوی، چه تأثیری بر تشکیلات اداری آستانه گذاشتند؟این پژوهش با بهرهگیری از منابع کتابخانهای و اسنادی و با روش توصیفی ـ تحلیلی تنظیم شده است. نتایج نشان میدهد که در دورة قاجاریه، اداره آستانه مقدسه را سادات حسینی و رضوی، با فرمانهای حکومتی تحت عنوان: خدمتگزارن موروثی، اداره میکردند و بهغیر از بازماندگان آنها، افراد دیگری اجازه فعالیت در آستانه مقدسه را نداشتند. همچنین مطالعات نشان میدهد، انقلاب مشروطه و اصلاحات اداری آمرانه دورة پهلوی، تأثیر بسزایی در تشکیلات آستانه داشت، بهگونهای که با ابلاغ نظامنامه اداری، قانون لباس متحدالشّکل و جواز لباس روحانیون توسط وزارت معارف، اداره آستانه در پرداخت حقوق و پوشش خدمتگزاران دگرگونی ایجاد نمود.
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8544_45a627caac87d994c720e8d015425880.pdf
2021-09-23
175
196
10.30473/lhst.2021.8544
آستانه مقدسه
تشکیلات اداری
متولی
سرکشیک
زیارتنامهخوان
قم
شهاب
شهیدانی
shahidani.sh@lu.ac.ir
1
گروه تاریخ دانشکده علوم انسانی دانشگاه لرستان ایران
LEAD_AUTHOR
احمد
جمراسی
ahmad.jamrasi@gmail.com
2
کارشناس مرکز اسناد آستانه مقدسه قم
AUTHOR
سید علاءالدین
شاهرخی
shahrokhi.a@lu.ac.ir
3
دانشگاه لرستان
AUTHOR
اسناد مرکز اسناد مقدس فاطمی با سرواژه ماامف ۲۳۱۳۱/۱۱، ۲۳۲۷۲/۱۱، ۲۳۵۹۶/۱۱،۲۰۸۷۰/۱
1
ابطحی اصفهانی، سید محمدعلی (۱۳۴۸). تهذیب المقال فیتنقیح الرجال. بیجا.
2
اشرف، احمد (1368). لقب و عنوان، در زمینه ایرانشناسی. به کوشش چنگیز پهلوان. تهران: بهنگار.
3
افضلالملک، غلامحسین خان (۱۳۸۴). سفرنامه. قم: زائر.
4
برقعی، علیاکبر (۱۳۱۷). راهنمای قم. قم: مهر استوار.
5
جمراسی، احمد (1399). «سیر عمارت فتحعلی شاهی شهر قم در اسناد». تهران، نشریه علمی دانشجویان باستان شناسی دانشگاه تهران (باستان پژوه)،سال نوزدهم و بیستم، شماره 6. 7( پیاپی 24 و 25) ص22-27..
6
حسن آبادی،ابوالفضل، القاب و عناوین در آستان قدس رضوی ،Dev.razavi.ir، 14/09/1392.
7
رضایی، حمید (۱۳۸۴ الف)، تاریخ متولیان آستانه مقدسه قم، قم، زائر.
8
رضایی، حمید (1384ب)، تاریخ نقبای قم، قم، زائر
9
روزنامه اطلاعات، 7970، 18/09/1331، ص 8.
10
روستایی، محسن؛ حسین احمدی رهبریان، (۱۳۹۷)، کتابچه اعداد نفوس اهالی دارالایمان قم (سرشماری جمعیت عهد ناصرالدینشاه در سال ۱۲۸۵ هجری)، قم، نورمطاف.
11
روستایی، محسن؛ احمدی رهبریان، حسین (۱۳۹۶)، کتابچه سیاقیه جمع و خرج آستانه مقدسه حضرت فاطمه معصومه (س)، قم، زائر.
12
شروین، محمود( 1374)، دولت مستعجل، تهران، علمی.
13
طالبینژاد، زهرا، مصاحبه، ۱/۲/۱۳۸۰، منزل شخصی محله شاد قلی خان قم.
14
عاقل شعار، باقر، مصاحبه، مورخه ۱۰/۱۱/۱۳۹۶، شبستان امام خمینی حرم حضرت معصومه (س).
15
قاجار، کیکاووس میرزا (۱۳۹۹)، سفرنامه مکه، به کوشش رسول جعفریان، تهران، علم.
16
قاضی ها، فاطمه (۱۳۸۱) سفرنامههای ناصرالدینشاه به قم (سفر ششم)، تهران، سازمان اسناد ملّی ایران.
17
تقدیری، سعید (بهار ۱۳۹۱)، اسنادی از رویدادهای آستانه مقدسه قم، مجله بهارستان، کتابخانه و موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، شماره ۵، ص 61- 78.
18
قزوینیرازی، نصیرالدین عبدالرشید عبدالجلیل(۱۳۵۸) النقض (بعض النواصب فی نقض بعض فضایح الروافض)، تهران، سلسله.
19
قمی، حسن بن محمد بن حسن (۱۳۸۴)، تاریخ قم، قم، زائر.
20
مدرسی طباطبایی، سید حسین، (1355) تربت پاکان قم، ج۱، تهران، انجمن آثار ملی.
21
منظور الاجداء، سید محمدحسین (۱۳۸۰)، سیاست و لباس (گزیده اسناد متحدالشکل شدن البسه ۱۳۰۷-۱۳۱۸) سازمان اسناد ملی ایران.
22
ناظم الاسلام کرمانی، محمّد (1362)، تاریخ بیداری ایرانیان، به کوشش علی اکبر سعیدی سیرجانی، تهران، آگاه و نوین.
23
امین نژاد نجفیان، محمد؛ مهدی عباسآباد، محمدرضا (۱۳۸۹)، منصب ناظر بیوتات در دوره صفویه( از شاه عباس اوّل تا سقوط صفویه)، پژوهشهای تاریخی، سال دوم شماره ۲(پیاپی شماره ۶)، ۱۳۸۹، صفحه ۱۳۴-۱۱۵.
24
نفیسی، سعید (1383)، تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران، تهران، اهورا.
25
ORIGINAL_ARTICLE
مطالعات تاریخی آموزش وپرورش گیلان با تأکید بر وضعیت تاریخی مدرسه شاهپور رشت در عصر پهلوی
توسعه و رونق آموزش و پرورش گیلان در عصر پهلوی با ساختار آموزشی و سرنوشت تاریخی مدرسه شاهپور رشت پیوند عمیقی داشت. از این روی بررسی وضعیت تاریخی آموزش و پرورش گیلان مستلزم شناخت از شرایط حاکم این مدرسه، بهعنوان یک پارادایم آموزشی برای سایر مدارس گیلان است. تأسیس این مدرسه از مظاهر بارز آموزش نوین در این منطقه است. بررسی زوایای مختلف مدرسه شاهپور از نظر فضای کالبدی و ساختار و مقررات حاکم بر نظام آموزشی آن نشان میدهد که پایهگذاران و گردانندگان این مدرسه همواره سعی داشتند استانداردهای لازم را حفظ کنند که وضعیت فوق موجب هدایت و راهبری توسعه کمی و کیفی آموزش و پرورش رشت و به طور کلی گیلان گردید. نگارندگان مقاله ضمن بررسی عوامل مؤثر بر رونق مدرسه شاهپور، درصدد یافتن پاسخی مبتنی بر شواهد عینی و ادله ذهنی به سؤال بنیادین ذیل هستند. آموزش و پرورش گیلان و بهویژه شهر فرهنگ و ادبپرور رشت، چگونه و تا چه اندازه از سنتهای آموزشی این مدرسه، که بزرگان و نخبگان بسیاری را در دامان خود پرورانده است، بهره مند گردید؟ یافتههای این پژوهش که با بهره گیری از اسناد، شواهد و منابع تاریخی به شیوه توصیفی و تحلیل آماری صورت گرفته است، جایگاه و تاثیرگذاری مدرسه شاهپور را در آموزش و پرورش گیلان بهخوبی آشکار میکند.
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8638_ecc7e742c514140bdee905b9f0c8714a.pdf
2022-03-21
195
212
10.30473/lhst.2022.8638
آموزش و پرورش گیلان
آموزش نوین
مدرسه شاهپور رشت
عصر پهلوی
رفعت اله
شریفی طاسکوه
rafatallahsharifi@yahoo.com
1
دانشگاه پیام نور استان گیلان
LEAD_AUTHOR
علی رضا
علی صوفی
r.soufi@yahoo.com
2
دانشیارگروه تاریخ دانشگاه پیام نور، ایران، تهران
AUTHOR
محمد
شورمیج
m.shoormeij9@pnu.ac.ir
3
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور
AUTHOR
منابع
1
- ابوالقاسمی، محمدتقی. (1369). نهضت جنگل و اوضاع فرهنگی اجتماعی گیلان. رشت: نشر گیلان.
2
- اقبال آشتیانی، عباس. (1355). میرزا تقی خان امیر کبیر. تهران: انتشارات طوسی.
3
- آدمیت، فریدون. (1355). امیرکبیر و ایران. تهران: انتشارات خوارزمی.
4
- آقازاده، احمد. (1382). تاریخ آموزش و پرورش در ایران. تهران: انتشارات ارسباران.
5
- آمارنامههای سازمان مدیریت و برنامهریزی استان گیلان 1350 الی 1370.
6
- آصف،فضل الله(1388) مدرسه شاهپوررشت، ماهنامه دادگر،نشریه تحلیلی پژوهشی،ش6و7ص40
7
-بیات عزیزالله،(1367)کلیات جقرافیای طبیعی وتاریخی ایران،تهران:انتشارات امیرکبیر
8
- پندی، کیوان. (1384). سرزمین و مردم فومنات. رشت: انتشارات حقشناس.
9
-پندی،کیوان(1394)گیلان درآیینه زمان ،سیری درتاریخ گیلان وگیلان شهرها،رشت:انتشارات طاعتی
10
- حسنی، ملک. (1388). تاریخ آموزش و پرورش در ایران. تهران: انتشارات بینالمللی الهدی.
11
-حسین زاده، بهمن(1388)به متاسبت نودسالگی دبیرستان شاهپور.ماهنامه دادگر.نشریه تحلیلی پژوهشی،ش10و11ص33
12
- حسینی، ثابت. (1376). راهنمایی تحصیلی حرفهای. تهران: انتشارات محتشم.
13
- خاطرات محمد باقر نوبخت(1392)، دانش آموخته مدرسه شاهپوررشت و معاون رئیسجمهور.
14
- خمامیزاده، جعفر. (1384). تاریخچه آموزش و پرورش گیلان. تهران: انتشارات سنا.
15
- درانی، کمال. (1393). تاریخ آموزش و پرورش ایران. تهران: انتشارات سمت.
16
- دهخدا، علیاکبر. (1377). لغتنامه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
17
- خسروشاهی، حبیب صبوری. (1389). آموزش وپرورش در عصر جهانی شدن، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، مرکز برسی های استراتژیک.
18
- روحالامین، فاطمه. (1384). آموزش و پرورش، کرمان درآینه تاریخ. جلد اول. کرمان: پژوهشکده تعلیم و تربیت.
19
- روزنامهی ابرار، (1388مهر15)، شماره 5992.
20
- روشنیزعفرانلو، قدرتالله. (1354). امیر کبیر و دارالفنون. تهران: دانشگاه تهران.
21
- ستاد اجرایی تغییر بنیادی نظام آموزش و پرورش، طرح کلیات نظام آموزش و پرورش خرداد (1367).
22
-سالنامه های دبیرستان شاهپوررشت .قم:کتابخانه ایت الله العظمی بروجردی.واقف:محمد رمضانی
23
-سازمان اسناد و کتابخا نه ملی ایران ( ساکما ) (1310)
24
درخواست کتبی رئیس وقت معارف گیلان از وزارت معارف ،شناسه سند: 29889/297
25
_ سازمان اسناد و کتابخا نه ملی ایران (ساکما) (1322) گزارش کتبی ومحرمانه به احمد قوام (نخست وزیر) شناسه سند :39933/310
26
_سازمان اسناد و کتابخا نه ملی ایران ( ساکما) (1332)
27
جشن روز معلم ،شناسه سند: 24241/297
28
_سازمان اسناد و کتابخا نه ملی ایران (ساکما) (1313)
29
درخواست کتبی رئیس وقت معارف و اوقاف گیلان از وزارت معارف ،شناسه سند : 26096/297
30
- شکوهی، غلامحسین. (1389). مبانی و اصول آموزش و پرورش. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
31
-شمیسا ،سیروس(1388)دانشگاه شاهپور.ماهنامه دادگر.نشریه تحلیلی پژوهشی،ش10و11،ص33
32
- صافی، احمد. (1385). سازمان و قوانین آموزش و پرورش ایران. تهران: انتشارات سمت.
33
-صدیق،عیسی(1362) تاریخ فرهنگ درایران،تهران:انتشارات دانشگاه تهران
34
- عبدالفتاح، فومنی. (1314). تاریخ گیلان. انتشارات دبیرستان شاهپور. انجمن سالنامه.
35
- اصلاح. ابراهیم(1374). کتاب گیلان. تهران: انتشارات گروه پژوهشگران ایران.
36
- علیصوفی، علیرضا. دهنوی.نظام علی(1389). مدرسه اتفاق ایرانیان در تفلیس. نشریهی مطالعات تاریخ فرهنگی، پژوهشنامهی انجمن ایرانی تاریخ، ش 5، 172.
37
- قاسمی پویا، اقبال. (1369). پیدایش و گسترش مدارس جدید در دوره قاجار، نورالله کسایی. پایان نامه دکتری فلسفه تعلیم و تربیت. دانشگاه تهران. دانشکده علوم تربیتی.
38
-و.ف کانل. (1368 )تاریخ آموزش وپرورش قرن بیستم. ترجمه حسن افشار. تهران: نشر مرکز.
39
- مرجانی، بهناز. (1370). عوامل موثر در ایجاد مدارس فنی و حرفهای در ایران از دارالفنون تا به امروز. رساله کارشناسی ارشد علوم تربیتی.
40
-مکتوب مدرسه شاهپور رشت(1396)اذاره کل آموزش وپرورش گیلان.مدیریت آموزش وپرورش ناحیه 2رشت
41
-بایگانی کتابخانه مدرسه شاهپوررشت
42
- مروجی، سیدابراهیم. (1387). پیشگامان فرهنگ گیلان از 1325 تا امروز. رشت: نشر فرهنگ ایلیا.
43
-میرزانژاد، موحد. هادی(1399). یادواره سالنامههای دبیرستان شاهپور. (httt:;//moroor.org)
44
- مینویی، مجتبی. (1332). اولین کاروان معرفت. مجلة نیما، س 6، ش5.،ص183
45
-مرکز نگهداری اسناد ملی ایران،کتابخانه ملی
46
-مصاحبه نگارنده بارمضانعلی وقوعی(1400 ،فروردین) دانش آموخته عصر پهلوی مدرسه شاهپور رشت، مدیرانجمن نجوم گیلان
47
- هودشتیان، عطا. (1381). مدرنیته، جهانی شدن و ایران. تهران: انتشارات چاپخش.
48
- یوسفدهی، هومن. (1398). تحلیل سالنامههای دبیرستان شاهپور رشت. رشت: انتشارات ایلیا
49
.- سخنگوی دولت در مدرسهی شهید بهشتی (https://www.esriren.com).
50
- قدیمیترین مدرسهی گیلان را بهتر بشناشیم ) https://guilanian.ir)
51
- مبدا آموزش گیلان (https://www.irna.ir/new)
52
- دبیرستان شهید بهشتی مدرسهی ماندگار ایران (www.ghatreh.com/news)
53
De saint, Arroman,r., les missions franchises, 1894.
54
Szyliowicz, joseph, education and modernization in the Middle East, Cornell uni. press 1971.
55
ORIGINAL_ARTICLE
برنامه نوسازی رضاشاه در منطقه هَروی لرستان
برنامه نوسازی دورة رضاشاه را میتوان چونان استمرار خواست اصلاحات اساسی عصر مشروطه در نظر آورد. طرحهای اصلاحات اجتماعی و اقتصادی مزبور در سراسر کشور اجرا و البته این امر در برخی مناطق مانند لرستان، بنا به اقتضائات محلی، با چالشها و موانع خاص روبهرو شد. افزون بر این در منطقه لرستان، منطقۀ ایلی هرو خود دارای شرایط خاصتر بود: بنا به نابسامانیهای اجتماعی در آن منطقه، برقراری نظم و امنیت و اجرای اقدامات نوسازی در آن دشوار تر بود.در این مقاله اجرای برنامۀ نوسازی رضاشاه در منطقه هرو، به شیوه مطالعه تاریخی، بررسی میشود تا به این سؤال پاسخ داده شود که موانع اجرای برنامه نوسازی دولت در منطقه هرو چه بود و چگونه برطرف گردید؟. نتایج پژوهش نشان میدهد با وجود مخالفت گروههای ذی نفوذ منطقه (مانند خوانین بیرانوند)، دولت برنامه نوسازی را در ذیل اقداماتی چون خلع سلاح عمومی، راه سازی، اسکان عشایر، تبعید مخالفان، تأسیس مدارس و موارد دیگر، با رویههای آمرانه اجرا کرد و به دلیل اتخاذ شیوههای غیرکارشناسی برنامه نوسازی در منطقه هرو، برخی پیامدهای نامطلوب در زندگی اجتماعی مردم بدنبال داشت.
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8720_668db41113964ab71fc4558d169f5394.pdf
2022-03-21
213
232
10.30473/lhst.2022.8720
هرو
رضا شاه
دالوند
ایل بیرانوند
نوسازی
امنیت اجتماعی
شهرام
یوسفی فر
shyousefifar@ut.ac.ir
1
دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
محمد
دالوند
mo.dalvand1440@gmail.com
2
دانشجوی دکتری تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران ـ ایران
AUTHOR
آبراهامیان ، یرواند (1392). ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل محمدی و محمدابراهیم فتاحی ، تهران: نشر نی.
1
____________ (1389 ). تاریخ ایران مدرن ، ترجمه محمد ابراهیم فتاحی ، تهران : نشر نی .
2
آشوری ،داریوش (1379) .دانشنامه سیاسی ، فرهنگ اصطلاحات و مکتب های سیاسی ، تهران ، مروارید .
3
اتابکی،تورج(1396). دولت فرودستان ، ترجمه آرش عزیزی ، تهران : ققنوس .
4
ازکیا،مصطفی(1379).جامعه شناسی توسعه ، تهران : مؤسسۀ نشر کلمه .
5
اردلان، عزالممالک.(1383) خاطرات حاج عزالممالک اردلان ، به کوشش باقر عاقلی ، تهران : نامک .
6
اقبالی، رضا(1391 ). امنیت و انتظامات در لرستان از صفویه تا پهلوی ، قم : ائمه .
7
امان الهی بهاروند،سکندر(1391 ). قوم لر ، پژوهشی دربارۀ پیوستگی قومی و پراکندگی جغرافیایی لرها در ایران ، تهران : آگه .
8
______________(1384). کوچ نشینی در ایران ، پژوهشی درباره عشایر وایلات ،تهران : آگه .
9
امیراحمدی، احمد (1373الف). خاطرات نخستین سپهبد ایران احمد امیراحمدی. به کوشش غلامحسین زرگری نژاد ، تهران : مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی .
10
امیراحمدی،احمد( 1373ب).اسناد نخستین سپهبد ایران احمد امیر احمدی ، به کوشش سیروس سعدوندیان ، تهران : مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی .
11
ایزد پناه ، حمید (1376) .آثار باستانی و تاریخی لرستان ، ج 3 ، تهران ، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی .
12
ایوانف،س.م (1356). تاریخ نوین ایران. ترجمه هوشنگ تیز آبی وحسن قائم پناه، تهران: اسلوج .
13
بختیاری ، سردار اسعد (1392) . خاطرات سردار اسعد بختیاری ، به کوشش ایرج افشار ، تهران : اساطیر.
14
بهبودی ، هدایت الله (1385) . روز شمار تاریخ معاصر ایران ، ج3 ، تهران : مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی .
15
جلایر، رضاقلی خان . (1376) در راه پشتکوه ، به کوشش کاوه بیات ، خرم آباد : شقایق .
16
دالوند ، حمیدرضا(1385). انقلاب اسلامی در لرستان (ج1) ، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی .
17
___________(1388). تاریخ و معماری دژ شاپور خواست ، تهران : پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری .
18
راولینسون ، سر هنری (1362). سفرنامه راولینسون ، ترجمه سکندر امان الهی بهاروند ، تهران : آگه .
19
رزم آرا، علی (1320).جغرافیای نظامی ایران (لرستان) ، تهران : ستاد بزرگ ارتشتاران.
20
روشه ، گی (1380 ). تغییرات اجتماعی ، ترجمه منصور وثوقی ، تهران : نشر نی .
21
ساکی، علی محمد. (1343) جغرافیای تاریخی و تاریخ لرستان ، خرم آباد : کتاب فروشی محمدی .
22
ستوده، یداله (1388). شورش لرستان، خرمآباد: شاپورخواست.
23
شاه بختی، محمد(1373) . عملیات لرستان ، اسناد سرتیپ محمد شاه بختی 1306و1303 به کوشش کاوه بیات ، تهران : شیرازه . شجره، حسین (1395) . سفرنامه حسین شجره به لرستان ، به کوشش محمد جعفر محمد زاده ، تهران : طهورا.
24
شهسواری ، ثریا و سعید نجار (1393). «بررسی سیاست های نوسازی رضاشاه بر ایلات و عشایر لرستان » دو فصلنامه پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران ، سال دوم ، شماره 3.
25
صادقی ، زهرا (1387) . سیاستهای صنعتی در دوران رضاشاه ( 1320-1304) ، تهران : خجسته .
26
صلاح ، مهدی و محمد علی نعمتی (1395). پیامدهای طرح اسکان عشایر بر حیات اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی لرستان 1302 تا 1312، مجله پژوهش های تاریخی ایران و اسلام ،شماره 19.
27
غضنفری امرایی، اسفندیار. (1393) تاریخ غضنفری ج2، به کوشش اسعد غضنفری و یداله ستوده، خرمآباد : شاپورخواست.
28
غنی، سیروس. (1378) ایران برآمدن رضاخان بر افتادن قاجار و نقش انگلیسیها،ترجمه حسن کامشاد ، تهران: نیلوفر.
29
قاسمی ، فرید (1394الف). دانشنامه خرم آباد ، تهران : سید فرید قاسمی .
30
_________(1394ب).سرگذشت خرم آباد،تهران: ید فرید قاسمی .
31
کاظمی ، محمد. (1355) تاریخ پنجاه ساله نیروی زمینی شاهنشاهی ایران ، به کوشش علی وزیری . بی جا : بی نا.
32
کدی ، نیکیآر. (1396) ایران در دوره قاجار و برآمدن رضاخان ،ترجمه مهدی حقیقتخواه ، تهران: ققنوس.
33
کرونین،استفانی(1377).ارتش و حکومت پهلوی،ترجمه غلامرضا علی بابایی،ویرایش محمد رفیعی مهرآبادی،تهران:خجسته.
34
لمبتون ،ا.ک.س.(1362) مالک و زارع ، ترجمه منوچهر امیری ، تهران : علمی و فرهنگی .
35
محمدی ، ماشااله. (1379) خاطرات من از خرمآباد قدیم ، خرمآباد: افلاک.
36
مکی، حسین .(1324) تاریخ بیست ساله (ج 2) ، تهران : کتاب فروشی محمدعلی علمی .
37
نعمتی ، محمدعلی (1391). بررسی روند اسکان عشایر لرستان در زمان رضاشاه، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه لرستان.
38
نفیسی ، سعید (1344) .تاریخ شهریاری شاهنشاهی رضاشاه پهلوی از4اسفند 1299 تا 24 شهریور 1320 ، تهران: شورای مرکزی جشنهای بنیادگذاری شاهنشاهی ایران .
39
واعظ شهرستانی ، نفیسه . (1388) سیاست عشایری پهلوی اول ، تهران : نشر تاریخ ایران .
40
والیزاده معجزی ، محمدرضا. (1382) تاریخ لرستان روزگار پهلوی ، به تصحیح غلامرضا عزیزی ، تهران: حروفیه.
41
___________(1396 ). تاریخ ایلات و طوایف لرستان ، به کوشش حسین والی زاده ، خرم آباد : اردی بهشت جانان .
42
یکرنگیان ، میرحسین. (1326) گلگون کفنان. (گوشهای از تاریخ نظامی معاصر) ، تهران: چاپخانه علمی.
43
مجموعه اسناد
44
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (ساکما)، شماره های بازیابی : 12-17-293 ، 12099-240،492-296،759-310، 39013-297.
45
سازمان اسناد ملی ایران / همدان(ساکماه)، شماره های بازیابی : 147/280/91 ، 62/280/91،120/280/91 ،57/280/91 ، 40/280/91 .
46
اسناد خرم آباد ، ( 1390 ). فرید قاسمی ، تهران : کتابخانه ، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای ،
47
اسلامی .
48
اسناد خانوادگی محمد رضا والی زاده معجزی ، خرم آباد ، کتابخانه دانشگاه لرستان .
49
اسناد خانوادگی جلال دالوند ، زاغه ، لرستان .
50
اسناد خانوادگی کیومرث ناصروند .
51
اسناد خانوادگی نصرت اسکندری ، خرم آباد .
52
اسناد محلی . دالوند ، محمد (1394). بررسی عملکرد ارتش در لرستان از 1300تا1320،پایان نامه کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی ، دانشگاه لرستان.
53
روزنامه ها
54
اخگر ، 1312 ، شماره 904 ، سال ششم .
55
اطلاعات ، 1305 ، شماره 5 ، سال اول .
56
اطلاعات ، 1305 ، شماره 136 ، سال اول.
57
اطلاعات ، 1308 ، شماره 793 ، سال چهارم .
58
اطلاعات ، 1309 ، شماره 1122 ، سال پنجم .
59
اطلاعات ، 1309 ، شماره 1209 ، سال پنجم .
60
حبل المتین ، 1308 ، شماره 25 و 24 ، سال سی هفتم .
61
ناهید ، 1307 ، شماره 58 ، سال هفتم .
62
وقایع الاتفاقیه ، 1274 ،شماره 356 ،پنجشنبه هشتم ربیع الثانی .
63
مصاحبه
64
مصاحبه با آقای سام دالوند ، خرم آباد ، 15/5/1394 .
65
مصاحبه با آقای رحمت دالوند ، روستای رنگرزان ، 20/6/1396 .
66
مصاحبه با آقای شیخ علی فلاحی ، زاغه ، 8/1/1398 .
67
مصاحبه با آقای میرحسین دالوند ، زاغه 8/1/1398 .
68
مصاحبه با آقای نعمت الله دالوند ، زاغه 15/3/1397.
69
ORIGINAL_ARTICLE
شناخت شناسی کلان روایت "آقای شهید" در گسترش الگوی انقلاب اسلامی در کاشمر
از همان نخستین روزهای قتل آیت الله سید حسن مدرس واکنشها به این قتل آغاز شد. . در دوران پهلوی اول؛ حکومت با گذاشتن هر گونه نشانه ای که باعث شناسایی قبر وی شود مخالفت نمود. این مخالفتها سؤال برانگیز بود. نتیجه این بایکوت خبری نقل و انتشار روایت "آقای شهید" میان مردم کاشمر بود. مقوماتی چند روایت "آقای شهید" را از آغازش تا ورود آیت الله علی مشکینی (1386-1300) تحکیم بخشید. روایت انتشار یافته از آیت الله مدرس پس از قتلش روز به روز قوت بیشتری در بین مردم کاشمر یافت. در دوران تبعید آیت الله علی مشکینی، انکشافی از شخصیت سیاسی آیت الله مدرس شد؛ که باعث وسعت یافتن کلان روایت "آقای شهید" گشت. به تدریج ابعاد جدیدی از شخصیت مدرس شناسانده شد. دریافت ما از سؤال چرایی و چگونگی تبدیل مرقد مدرس به نقطه کانونی معترضان متکثر این یافته است که؛ روایت "آقای شهید" در طی سالهای 1316 ه.ش تا 1357ه.ش آنقدر اثر گذار شده بود تا بتواند بر تحولات در حال جریان سالهای نزدیک به انقلاب اسلامی در کاشمر به ایفای نقش تاریخی بپردازد. علی مدرسی در کتاب مدرس مرد روزگاران اشاره کوتاه به اطلاق عنوان "آقای شهید" از زبان باشندگان کاشمر به مدرس دارد، اما در این موضوع خاص هیچ پژوهش علمی صورت نگرفته است. تلاش میگردد در این پژوهش توصیفی و تحلیلی که دادههای آن مبتنی به روش آرشیوی، کتابخانهای و تاریخ شفاهی است به تأثیر روایت "آقای شهید "در پیشبرد الگوی انقلاب اسلامی در کاشمر پرداخته شود.
https://localhistories.journals.pnu.ac.ir/article_8719_382bf5ac8e0af0f39522c36b836dfee0.pdf
2022-03-21
233
246
10.30473/lhst.2022.8719
آیتالله مدرس
آقای شهید
کاشمر
انقلاب اسلامی
مهدی
بذرگر
history.1366@gmail.com
1
دانشجو
LEAD_AUTHOR
هادی
وکیلی
vakili355@yahoo.com
2
دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد ـ ایران
AUTHOR
9-منابع
1
بی نا.(بهمن1357). «مجموعه عکس هایی با موضوع انقلاب اسلامی 1357 در کاشمر». کاشمر. خراسان رضوی: آرشیو عکس و سند موزه آثار و اسناد شهید آیت الله مدرس کاشمر.
2
کتاب ها
3
ترکمان، محمد.(1374). آراء ، اندیشه ها و فلسفه سیاسی مدرس. تهران: نشر هزاران.
4
تمری، محمد رضا.(1393). تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات آیت الله عبدالکریم ربانی شیرازی.تهران: موسسه فرهنگی و هنری مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
5
جعفریان،رسول.(1398). جریان ها و سازمان های مذهبی- سیاسی ایران. تهران: نشر علم.چاپ دوم.
6
خندان،علی اصغر.(1379). منطق کاربردی. تهران: سمت.چاپ6.
7
عین السلطنه.(1380). روزنامه خاطرات عین السلطنه. جلد10. تهران:اساطیر.
8
گنجینه خواف.(1385). مجموعه درسها و یاداشتهای روزانه شهید سید حسن مدرس در تبعید. نصرالله صالحی(مصحح). تهران: طهوری.
9
مدرسی، علی.(1374). مرد روزگاران. تهران: نشرهزاران.
10
مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.(1379). شرح مبارزات حضرت آیت الله ربانی شیرازی.تهران: وزارت اطلاعات مرکز بررسی اسناد تاریخی.
11
مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.(1387).یاران امام به روایت اسناد ساواک"آیت الله حاج میرزا علی اکبر فیض مشکینی اردبیلی".تهران: وزارت اطلاعات مرکز بررسی اسناد تاریخی.
12
مکی، حسین. (1362). تاریخ بیست ساله. جلد3.تهران: نشر ناشر.
13
مکی،حسین.(1359). مدرس قهرمان آزادی. جلد2. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
14
مطبوعات
15
«پایان محاکمه».(1321).در اطلاعات.سال17.ش5007.جمعه 3 مهر.
16
«جریان محاکمه متهمین شهربانی».(1321).در اطلاعات.سال17.ش4647.دوشنبه22شهریور.
17
مقالات
18
شکوری، ابوالفضل.(1369).«مدرس از نگاهی دیگر».روش شناسی تاریخ شفاهی.(20)،پاییز. صص123-141.
19
مصاحبه ها:
20
اشراقی، مسیح. (1393).مشهد: مصاحبه مولف.(19بهمن1393)[ آرشیو تاریخ شفاهی آستان قدس. به شماره پرونده373 ].
21
باقری، صغری.(1395). کاشمر: مصاحبه مولف.(21فروردین1395) [آرشیو تاریخ شفاهی آستان قدس. به شماره پرونده238 ]
22
بهادری،حبیب الله.(1395). کاشمر: مصاحبه مولف.(5شهریور1395)[آرشیو تاریخ شفاهی آستان قدس. به شماره پرونده358].
23
بی تقصیر، حمیدرضا.(1399).کاشمر: مصاحبه مولف.(2شهریور1399)[ آرشیو تاریخ شفاهی آستان قدس. به شماره پرونده140].
24
حسینی، سید حسین.(1393).کاشمر: مصاحبه مولف.(29بهمن1393)[ موزه آثار و اسناد آیت الله مدرس].
25
شاکری، محمد.(1395).کاشمر: مصاحبه مولف.(11 اسفند 1395) [ آرشیو تاریخ شفاهی آستان قدس. به شماره پرونده234].
26
طاهریان،محمد رضا.(1399). کاشمر: مصاحبه مولف.15 شهریور1399[ آرشیو تاریخ شفاهی آستان قدس. به شماره پرونده99].
27
عزمی،ابراهیم. (بی تا).کاشمر: متن مکتوب [ موزه آثار و اسناد آیت الله مدرس].
28
علوی مقدم ، سید علی. (1395).کاشمر: مصاحبه مولف.(19دی 1395)[ آرشیو تاریخ شفاهی آستان قدس. به شماره پرونده302].
29
فرخی، غلامحسین. (بی تا). کاشمر: متن مکتوب)[ موزه آثار و اسناد آیت الله مدرس].
30
فیروز آبادی، عباسعلی.(1392)کاشمر: مصاحبه مولف .(20شهریور1392)[نوار موجود].
31
نورانی،کاظم.(1393). کاشمر:مصاحبه مولف.(15مرداد 1393)[ موزه آثار و اسناد آیت الله مدرس].
32
واعظی، احمد.(1399)، مشهد:مصاحبه مولف.(15 بهمن 1399)[نوار موجود].
33