با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ
pajoheshi
زمینه های شکل گیری اعتصابات کارگری نفت در خوزستان (1330-1329)

محمدرضا علم؛ سکینه کاشانی

دوره 6، شماره اول -پیاپی 11-پاییز و زمستان 96 ، اسفند 1396، صفحه 11-24

چکیده
  در بحبوحه نهضت ملی شدن نفت، مناطق نفت­خیز جنوب از جمله خوزستان کانون توجه قرار گرفت. علاوه بر وجود صنعت نفت در این مناطق که بحث بر سر در اختیار گرفتن آن به اوج رسیده بود، اعتصابات کارگران شرکت نفت در اواخر 1329­ش و اوایل 1330­ش سبب شد تا موضع­گیری­هایی در این زمینه صورت گیرد. در اسفند 1329­ش مبلغی از حقوق کارگران شرکت نفت کسر گردید ...  بیشتر

pajoheshi
تاریخچه ‌تأسیس نخستین مدارس نوین در کرمانشاه (1278-1285ش)

محمدعلی علوی کیا

دوره 6، شماره اول -پیاپی 11-پاییز و زمستان 96 ، اسفند 1396، صفحه 25-36

چکیده
  بررسی تاریخچه مدارس نوین کرمانشاه را میتوان مقدمه ای بر سیر تحولات فرهنگ نوین و موسسات جدید تمدنی و مدخلی بر تاریخ تحولات فرهنگی غرب کشور دانست. تاسیس مدارس نوین کرماتنشاه در عصر مظفرالدین شاه موضوع بررسی این مقاله است. این پژوهش با تکیه بر کتب و مدارک موجود در تاریخ فرهنگی منطقه غرب ایران با رویکردی توصیفی چگونگی تاسیس نخستین واحدهای ...  بیشتر

pajoheshi
جغرافیای تاریخی شهر دوین و جایگاه آن در مناسبات ایران و بیزانس در روزگار ساسانیان

پرویز حسین طلایی

دوره 6، شماره اول -پیاپی 11-پاییز و زمستان 96 ، اسفند 1396، صفحه 37-52

چکیده
  بررسی جغرافیای تاریخی شهرهایی که در دوره‌هایی از تاریخ، اهمیت سیاسی، نظامی، اقتصادی و مذهبی ویژه‌ای داشته‌اند، باعث می‌شود که تحلیل و تعلیل دقیق‌تری از رویدادهای آن دوران صورت گیرد. از جمله این شهرها بایستی به شهر مرزی دوین اشاره کرد که به لحاظ موقعیت جغرافیایی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است؛ گرچه قدمت این شهر به هزاره سوم پیش ...  بیشتر

pajoheshi
تأثیر مجادلات اهل طریقت و اهل شریعت بر تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شهر کرمان در دوره قاجار از 1210 تا 1264ق

مهری ادریسی؛ علی عبداللهی نیا؛ علی رضا علی صوفی؛ داریوش رحمانیان

دوره 6، شماره اول -پیاپی 11-پاییز و زمستان 96 ، اسفند 1396، صفحه 53-66

چکیده
  همزمان با رقابت عناصر عشیره‌ای افشاریه، زندیه و قاجاریه، نزاع دو جبهه فکری شیعی اهل طریقت نعمت‌اللهیه و اهل شریعت به سردمداری مجتهدان اصولی در شهر کرمان تشدید یافت و به قتل مشتاق­علیشاه و یکی از ابدالش انجامید. این دودستگی بر رخدادهای بعدی شهر کرمان بسیار تأثیرگذار بود. قاجاریه در مرحله تثبیت که مقارن عصر فتحعلیشاه بود، ناگزیر ...  بیشتر

pajoheshi
کشاورزی در ولایت نیشابور از برآمدن طاهریان تا یورش مغولان

حمیدرضا ثنائی

دوره 6، شماره اول -پیاپی 11-پاییز و زمستان 96 ، اسفند 1396، صفحه 67-82

چکیده
  ولایت نیشابور از دیرباز یکی از مناطق خوش‌آب‌وهوا و سرسبز شرق ایران بوده و منابع چشمگیر آب آن و خاک مستعدش برای کشت و برز، این ناحیه را به یکی از نواحی مهم کشاورزی در خراسان بدل ساخته بود. کشاورزی در ولایت نیشابور در سده‌های 3ـ6ق یکی از پررونق‌ترین ادوار خویش را تجربه کرد؛ اگرچه در این مدت در اثر عوامل مختلف گاه با فراز و فرود روبه‌رو ...  بیشتر

pajoheshi
بازشناسی جغرافیای سیاسی سرحدات حکومت طاهریان (با تأکید بر نقش ناهمواری‌های جغرافیایی)

قاسم قریب؛ جواد عباسی

دوره 6، شماره اول -پیاپی 11-پاییز و زمستان 96 ، اسفند 1396، صفحه 83-100

چکیده
  جغرافیا به عنوان بستر تاریخ همواره نقش مهمی در شکل‌دهی به تحولات تاریخی ایفا کرده است. بیان وضعیت جغرافیایی یک منطقه از حیث موقعیت و اقلیم سبب درک بهتر رویدادهای سیاسی می‌شود و حتی بسیاری از مجهولات و نکات مبهم تاریخی را قابل فهم خواهد کرد. این پژوهش، از نوع پژوهش‌های کیفی و به دنبال یافتن عوامل جغرافیایی مؤثر بر شکل‌گیری حدود سرحدّات ...  بیشتر

pajoheshi
بررسی و تحلیل شورش و یاغی‌گری رضاخان جوزدانی در اطراف اصفهان (1337- 1329ق/ 1911-1919م)

علی اکبر جعفری؛ مینا معینی؛ محمد ابراهیمی

دوره 6، شماره اول -پیاپی 11-پاییز و زمستان 96 ، اسفند 1396، صفحه 101-124

چکیده
  کوتاه زمانی پس از تشکیل مجلس شورای ملی، مشکلات متعددی در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی و اقتصادی به وقوع پیوست. این مشکلات، ناامنی را در حوزه‌های مختلف به همراه داشت که از آن جمله می‌توان به ناآرامی‌ها و شورش‌های محلی در نقاط مختلف کشور اشاره کرد. به سبب خلاء قدرت و تحت تأثیر عوامل دیگر، ناامنی در مسیرهای ارتباطی شهرهای مختلف و اطراف ...  بیشتر

pajoheshi
چرایی استقرار و استمرار سکونت ایل قاجار در کرانه‌های رود گرگان (907-1209ق / 1502-1794م)

محمدرضا عسکرانی

دوره 6، شماره اول -پیاپی 11-پاییز و زمستان 96 ، اسفند 1396، صفحه 125-136

چکیده
  طوایف قاجار تا زمان پایه‌گذاری پادشاهی (1209ق/1794م) برای چندین قرن در رویدادهای ایران تأثیرگذار بوده‌اند. هدف این نوشتار شناسایی دلایل استمرار سکونت ایل قاجار در استرآباد است که با روش «توصیفی – تحلیلی» انجام می‌گیرد.مسئله اصلی در این تحقیق: چرایی استقرار و استمرار سکونت ایل قاجار در استرآباد است و مدعای نویسنده این که برخلاف ...  بیشتر

pajoheshi
"بررسی روند و فرجام نوسازی‌های مالی و عمرانی عباس‌میرزا نایب‌السلطنه در آذربایجان"

فریده فرهمندزاده؛ علی بیگدلی؛ محمدرضا نصیری

دوره 6، شماره اول -پیاپی 11-پاییز و زمستان 96 ، اسفند 1396، صفحه 137-152

چکیده
  بزرگترین بخش نوسازی‌های منسوب به عباس‌میرزا نایب‌السلطنه که در آغاز تمرکزی نظامی داشت و به مرور زمان جنبه‌های مالی، اداری و دیوانی، قضایی، بهداشتی و اجتماعی، و فرهنگی نیز یافت، به ولایت زیر فرمان ولیعهد ـ یعنی آذربایجان ـ محدود ماند. نوسازی‌های مالی و عمرانی که پس از اصلاحات نظامی بزرگترین بخش از نوسازی‌ها را در برمی‌گرفت، ...  بیشتر

pajoheshi
واکنش اهالی کردستان به گسترش آموزش نوین در دوره رضاشاه

رضا دهقانی؛ علیرضا کریمی؛ حسین رسولی

دوره 6، شماره اول -پیاپی 11-پاییز و زمستان 96 ، اسفند 1396، صفحه 153-166

چکیده
  جایگاه و ظرفیت بالای نهاد آموزش رسمی در پروژه‌ی ملّت‌سازی باعث شد تا در دوران رضاشاه، دولت نگاه ویژه‌ای به توسعه‌ی معارف داشته باشد، از آنجا که یکی از رسالتهای اصلی این نهاد تقویت و گسترش زبان فارسی به عنوان یکی از ارکان اساسی ملّی‌گرایی و تحکیم وحدت ملّی بود، گسترش و تأسیس مؤسسات معارفی در مناطق عشایری و قوم‌نشین اهمیّت دو چندانی ...  بیشتر

pajoheshi
بررسی واکنش مناطق سه‌گانه نفت‌خیز مذهبی، مذهبی و ایلی ـ عشایری به اختیارات فوق‌العاده دکتر مصدق در سال 1331ش/ 1950م

شیدا صابری

دوره 6، شماره اول -پیاپی 11-پاییز و زمستان 96 ، اسفند 1396، صفحه 167-188

چکیده
  سال‌های 1329-1332ش/1950-1953م با محوریت نفت، دوره مهمی از تاریخ معاصر ایران است. در جریان نهضت ملی شدن صنعت نفت هر گروه و قشری از نقاط مختلف ایران، نسبت به آن واکنش نشان دادند. تحقیقاتی که به این دوران می پردازند، تحولات تهران را به عنوان پایتخت بررسی کرده و به تحلیل عملکرد نیروهای سیاسی فعال در این شهر پرداخته‌اند. در نتیجه، تحولات دیگر مناطق ...  بیشتر

pajoheshi
بررسی تأثیرات عوامل سیاسی در تغییرات سرزمینی ایل شاهسون در دوره قاجاریه (1218ق/1803م – 1304ق/1887م)

محمد مهدی مرادی خلج؛ محمد کشاورز؛ شهرام یوسفی فر

دوره 6، شماره اول -پیاپی 11-پاییز و زمستان 96 ، اسفند 1396، صفحه 189-212

چکیده
  ایل شاهسون یکی از بزرگترین ایل­های ایران است که پس از شکل­گیری در دوره صفویه، دشت مغان و دامنه­های سبلان را برای قشلاق و ییلاق خود برگزیدند. در دوره قاجاریه، سرزمین اصلی شاهسون­ها در دشت مغان یک بار به دلیل اشغال مراتع قشلاقی آنها در جنگ­های ایران و روس و بار دیگر به دلیل فشارهای متعدد سیاسی دولت روسیه دچار تغییر گردید. این ...  بیشتر