با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسندگان

1 دکتری تخصصی دانشگاه شیراز

2 دانشجوی دکتری دانشگاه شیراز

چکیده

پژوهش در تاریخ اجتماعی برای کاربردی کردن پژوهش­های تاریخی اهمیت شایانی یافته است. تاریخ‌های محلی در این مطالعات اجتماعی، به روشن نمودن حیات مدنی و میراث‌های فرهنگی و تمدنی کمک شایانی کرده­اند. حمام‌های عمومی، به عنوان یکی از میراث‌های معماری ایران، و دستاوردهای اجتماعی و فرهنگی آن، برای پژوهش در تاریخ اجتماعی و محلی ایران، و یافتن آداب و سنن فرهنگی و اخلاقی ایرانیان،  بسیار مهم است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه­ای و با بهره‌گیری از شیوه میدانی و روایات شفاهی، در پی­یافتن پاسخی برای این پرسش است که معماری و آداب و کارکردهای اجتماعی حمام‌های عمومی در سوادکوه چگونه بوده است؟ یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که علاوه بر تأمین بهداشت و سلامت عمومی، حمام­ها در تعاون، معاشرت مردم، تبادل اطلاعات و افزایش آگاهی‌های اقشار روستایی، جامعه­پذیری، آشنایی با شکاف‌های طبقاتی و اجتماعی، توجه به فرایض دینی مانند نماز، بروز اختلافات ملکی و ارضی و ارثی، خاطره­گویی و انتقال تجربیات به نسل‌های پسین روستا، ارائه موسیقی اصیل سنتی منطقه و آوازخوانی، و تداوم سنت‌ها و آداب اجتماعی و فرهنگی منطقه تأثیر به سزایی داشته است.
در حوزه معماری، حمام ها، تحت تأثیر جغرافیا و اقلیم منطقه قرار داشته است هم از جهت سبک معماری، و هم از جهت مصالح و مواد اولیه. در آغاز دوره پهلوی، حمام‌های خانگی جای خود را به حمام‌های بزرگ و عمومی داد. این تغییر، موجب کارکرد اجتماعی حمام‌ها در حیات روستایی سواد کوه شد.

کلیدواژه‌ها

ابوسعید ابی الخیر (بی تا). اسرار التوحید. تصحیح شفیعی کدکنی. تهران: آگاه.
اعتماد­السلطنه، محمد حسن­خان (1373). التدوین. تهران: دایره سفید.
باستانی پاریزی، محمد ابراهیم (1346). جغرافیای کرمان. تهران: انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
پاک­تن جمشید (1379). کرمانشاه. تهران:انتشارات مرکزی
سعدی شیرازی، ابو محمد عبدالله­بن مشرف  (بی تا). بوستان. تصحیح غلامحسین یوسفی.
شعبانی، رضا (1382). تهران: شکیب.
شهری جعفری (1347). تهران: امیرکبیر.
فردوسی، ابوالقاسم (1363). شاهنامه. به­کوشش ژول مول، بی جا: بی­نا.
فضل الله، رشیدالدین (1356). وقفنامه ربع رشیدی، به کوشش مجتبی مینوی و ایرج افشار . بی­جا: بی­نا.
قابوس بن وشمگیر، کیکاوس (1368). قابوس نامه. اهتمام غلامحسین یوسفی. تهران: علمی فرهنگی.
کرمانی، حاج محمد کریم خان (بی تا). مجمع الرسائل فارسی. کرمان: چاپخانه سعادت کرمان.
لطیفی شیردار، تقی؛ رزمجو، امین (1391). بابل کنار. تهران: نقش گستران بهار.
مجلسی، محمد باقر (بی تا). حلیة المتقین. بی­جا: مطبوعاتی عطایی.
مرعشی ظهیرالدین (بی تا). تاریخ طبرستان و رویان و مازندران. بی­جا: بی­نا.
نجمی، ناصر (1348). دارالخلافه، تهران: زوار.
نظام السلطنه مافی، حسین خان (1361). خاطرات و اسناد. به کوشش معصومه نظام مافی. بی­جا:بی­نا.
نظامی عروضی سمرقندی، علی (بی­تا). چهار مقاله. تصحیح محمد بین عبدالوهاب قزوینی اشراقی، بی­جا: بی­نا.
همت کرمانی، محمود (1350). تاریخ مفصل کرمان. بی جا: فروشگاه همت.