با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تاریخ ایران اسلامی دانشگاه شهید بهشتی

2 استاد گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

مرحلة اول برنامة اصلاحات ارضی فقط عمده‌مالکان را شامل می‌شد، این پروژه در سراسر کشور دارای اهداف واحدی بود، اما در مناطق مختلف با واکنش‌های متفاوتی روبه رو شد. مالکان، با توجه به امکانات و شرایط موجود، به اقدامات گوناگونی برای ممانعت از اجرای برنامه و مخالفت با سیاست‌های دولت دست زدند. مسئله‌ای که در مقالة حاضر مورد پژوهش قرار می‌گیرد، نحوة برخورد عمده‌مالکان کردستان با مفاد قانون اصلاحات ارضی و بررسی چگونگی و چرایی وجود تعارضات در نوع واکنش آنها در نواحی مختلف منطقه است. با عنایت به دو پرسش چیستی و چرایی در این تحقیق از دو روش توصیفی و تبیین علّی استفاده شده است. بر اساس یافته‌های پژوهش، مقابله با اجرای برنامه و مبارزه با حکومت، در بخش‌های شمالی و غربی استان همانند سقز، بانه، مریوان و دیواندره به دلیل تسلط ساختار قبیله‌ای و وجود همبستگی ایلیاتی، فعالیت‌های احزاب چپ و نفوذ اندیشه‌های استقلال‌طلبانه، شدیدتر از مناطق دیگر بود.

کلیدواژه‌ها

ازکیا، مصطفی و دیگران (1355). خوش­نشینان کردستان. تهران: بخش تحقیقات روستایی مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشکده علوم احتماعی و تعاون دانشگاه تهران.
افشار، ایرج (1381). مقدمه‌ای بر شناخت ایلها و چادرنشینان و طوایف عشایری ایران. جلد اول. تهران: ثامن الائمه.
ایگلتون، ویلیام (1390). جمهوری 1946 کردستان. ترجمة محمد صمدی. مهاباد: صحافی مهاباد.
برزویی، مجتبی (1378). اوضاع سیاسی کردستان از سال 1258 تا 1325ش. با مقدمه‌ای از ابراهیم یونسی. تهران: فکر نو.
بهروان، حسین (1390). جامعه‌شناسی روستایی. تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
حیرت سجادی، عبدالحمید (1381). ایلات و عشایر کردستان. سنندج: دانشگاه کردستان.
دیوانیان، پوراندخت (1379). آشنایی با سرزمین و آداب عشایر کرمانشاه و کردستان. تهران: دانش و فن.
سجادی، علاءالدین (1379). تاریخ جنبش‌های آزادی‌بخش ملت کُرد. ترجمه احمد محمدی. تهران: نشر احمد محمدی.
طالب، مهدی و عنبری، موسی (1384). جامعه­شناسی روستایی؛ ابعاد تغییر و توسعه در جامعة روستایی ایران. تهران: دانشگاه تهران.
فتاحی، سروه (1389). کاربرد جامعه­شناسی تاریخی برای تحلیل نظام ارباب ـ رعیتی دورة پیش از اصلاحات ارضی در کردستان. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.
قاسملو، عبدالرحمن (2007). کوردستان و کورد. ترجمة عبدالله حسن‌زاده. هه­ولیر: روژ­هه­لات.
کنگرة سوم حزب دموکرات کردستان ایران (1352). تهران: بی­جا.
کوچرا، کریس (1373). جنبش ملی کُرد. ترجمة ابراهیم یونسی. تهران: نگاه.
کینان، درک (1376). کردها و کردستان؛ مختصر تاریخ کرد. ترجمة ابراهیم یونسی. تهران: نگاه.
گروه عکاسی دانشجویان دانشگاه صنعتی (بی­تا). کردستان تا قیام بهمن 57 (تحلیل شرایط اقتصادی- اجتماعی). تهران: بی­جا.
لمبتون، ا. ک. اس (1362). مالک و زارع در ایران. ترجمة منوچهر امیری. چاپ سوم. تهران: علمی و فرهنگی.
 مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات (1378). چپ در ایران به روایت اسناد ساواک؛ حزب دموکرات کردستان ایران. جلد اول. تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
مک داول، دیوید (1380). تاریخ معاصر کُرد. ترجمة ابراهیم یونسی. تهران: پانیذ.
نیک­خلق، علی‌اکبر (1358). مقدمه بر جامعه­شناسی روستایی ایران. تهران: پژوهشکده علوم ارتباطی و توسعه ایران.
وثوقی، منصور (1366). جامعه­شناسی روستایی. تهران: کیهان.
Bill, James A (1970). “Modernization and Reform from Above: The Case of Iran”. The Journal of Politics. The University of Chicago Press. Vol 32. No 1. PP 19-40.
Farazmand, Ali (1982). The State, Bureaucracy and Revolution in Modern Iran; Agrarian and Regime Politics. Ph.D.Thesis. Syracuse University.
Koohi- Kamali, Farideh (2003). “The Political Development of the Kurds in Iran”; Pastoral Nationalism. New York: Palgrave MacMillan.
Rudulph, Charles Clinton (1971). The Land Reform Program in Iran and its Political Implications. Ph.D. Thesis. The American University Washington D.C.
Yeganeh, Cyrus (1985). Agrarian Structure under Adaption, Reform and Revolution: The Case of Iran in a comparative-Historical Perspective. Ph.D. Thesis. New School for Social Research
روزنامه
اطلاعات (21 شهریور 1341). «آگهی نوبت اول مربوط به اجرای قانون اصلاحات ارضی در کلیه مناطق و بخش‌های تابعه شهرستان قروه و سنندج». اطلاعات. ش 10895. ص7.
ـــــــــ (1 آبان 1341). «آگهی نوبت اول مربوط به اجرای قانون اصلاحات ارضی در کلیه مناطق بخش‌های شهرستان سقز». اطلاعات. ش 10930. ص 6.
ـــــــــ (2 آبان 1341). «آگهی نوبت اول مربوط به اجرای قانون اصلاحات ارضی در کلیه مناطق بخش‌های شهرستان بیجار». اطلاعات. ش 10931. ص 17.
ندای غرب (2 آبان 1341). «جریان مشروح تشریف فرمایی اعلیحضرت همایون شاهنشاهی». ندای غرب. ش 42. ص 8.
ـــــــــ (1 اسفند 1341). «در سازمان اصلاحات ارضی». ندای غرب. ش 11. ص1.
ـــــــــ (3 مهر 1342). «توزیع اسناد مالکیت بین دهقانان». ندای غرب. ش 39. ص 2.
ـــــــــ (22 آبان 1342). «انتصاب رئیس کل کشاورزی و اصلاحات ارضی کردستان». ندای غرب. ش 46 . ص 4.
ـــــــــ (18 تیر 1343). «مدیران کل کشاورزی در کردستان». ندای غرب. ش 31. ص 1.
 
اسناد
سازمان اسناد ملی ایران. سند 2449/293/91.
 سازمان اسناد ملی. سند 3374-230.
سازمان اسناد ملی ایران. سال 1342.
سازمان اسناد ملی ایران. سند 2868-230.
سازمان اسناد ملی ایران. سال 1345.
سازمان اسناد ملی ایران، سال 1341.
سازمان اسناد ملی ایران. سال 1345.
سازمان اسناد ملی ایران. سال 1343.
مرکز اسناد ریاست جمهوری. سند 45155.
مرکز اسناد ریاست جمهوری. سند 3543.
مرکز اسناد ریاست جمهوری. سند 78085.
مرکز اسناد ریاست جمهوری. سند 43022.
مرکز اسناد ریاست جمهوری. سند 44430.
مرکز اسناد ریاست جمهوری. سند 2320.
مصاحبه‌ها
پرویزی، جمشید (1329). ایشان از ساکنان روستای الِک از توابع شهرستان کامیاران، مشغول به کشاورزی، و دارای مدرک تحصیلی دیپلم بود. تاریخ مصاحبه: 19/7/1394، کامیاران.
 مولانایی، عبدالله(1314). ایشان دارای مدرک تحصیلی لیسانس و کارمند بازنشسته اداره تعاون شهرستان سنندج و از مالکان این منطقه بوده است. تاریخ مصاحبه: 5/5/1394، کامیاران.
یوسفی، محمد (1326). ایشان از ساکنان روستای الِک از توابع شهرستان کامیاران، مشغول به کشاورزی، و دارای مدرک تحصیلی ششم ابتدایی بود. تاریخ مصاحبه: 19/7/1394، کامیاران.