با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسنده

استادیار دانشگاه اصفهان

چکیده

شهر تاریخی اصفهان به  لحاظ دارا بودن آثار ارزشمند تاریخی یکی از مهم­ترین شهرهای ایران است. این موقعیت ممتاز، جدای از موقعیت جغرافیایی شهر، دراثر پایتخت شدن اصفهان در دوران سلسله­های آل بویه ، سلجوقیان و صفویه پدید آمده­است. در این دوره­ها ارزشمند­ترین و فاخر­ترین آثار معماری این سلسله­ها در اصفهان ایجاد گردید؛ اما متأسفانه فراز و فرود سلسله­ها، جنگ و درگیری­ها و بلایای طبیعی بسیاری از این آثار را  نابود کرد. در دوره قاجار نیز بسیاری از آثار به جا مانده از دوران گذشته و، به خصوص دوره صفویه، در حال زوال و نابودی بودند؛ اما با شروع دوره پهلوی اول حرکت­هایی اساسی برای حفظ و مرمت این آثار صورت گرفت. در نخستین قدم آثار تاریخی شهر ثبت آثار ملی شد و در گام­های بعدی با استفاده از کارشناسان و معماران سنتی به مرمت این آثار پرداختند. در این دوره با بازگرداندن موقوفات آثار، تلاش­هایی نیز برای تأمین بخشی از هزینه­های مرمت بناهای تاریخی شهر صورت گرفت.
   با وجود فاصله زمانی اندک در منابع، به طور مستقل، به این موضوع  و اقداماتی که برای حفظ این آثار از خطر نابودی صورت گرفته پرداخته نشده است. به علت قلّت داده­های منابع کتابخانه­ای تأکید نگارنده بر استفاده از روزنامه­های محلی و اسناد تاریخی بوده است. روش تحقیق در این مقاله به صورت کتابخانه‌ای و تطبیق و تحلیل منابع موجود، به خصوص منابع اصلی است. در این تحقیق پس از جمع‌آوری اطلاعات لازم به سازماندهی اطلاعات و تجزیه و تحلیل و، سرانجام، استنتاج آنها پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

1. اسناد:
اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران(ساکما)، شماره­های 291002980، 291000283، 292995405، 291000513، 2400006137، 291003110، 290007791، 291000977، 240011521 .
اسنادی از صنعت جهانگردی در ایران 1357-1301 ش 1380).  تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی .2 ج.
 2. کتاب
بروگشن، هینریش (1389). سفری به دربار صاحبقران (1861-1859). ترجمه محمدحسین کردبچه. تهران: اطلاعات.
پولاک، یاکوب ادوارد (1368). ایران و ایرانیان. ترجمة کیکاووس جهانداری. تهران: خوارزمی.
پهلوی،رضا (بی تا). سفرنامه خوزستان. تهران. مطبعه کل قشون.
جابری انصاری، حاج میرزا حسن خان(1378).تاریخ اصفهان، به کوشش جمشید مظاهری. اصفهان : مشعل و شرکت بهی.
جکسن، ابراهام ویلیامز (1369). سفرنامه. ترجمه منوچهر امیری و فریدون بدره ای. تهران: خوارزمی.
دیولافوا، ژان (بی تا). سفرنامه کلده و شوش. ترجمه بهرام فره وشی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رجائی، عبدالمهدی (1383). تاریخ اجتماعی ظل السلطان در عصر ظل السلطان از نگاه روزنامه فرهنگ اصفهان ، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
ــــــــــــ  (1386). اصفهان از انقلاب مشروطه تا جنگ جهانی اول گزیده روزنامه­ها. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
رفیعی مهر­آبادی، ابوالقاسم (1352). آثار ملی اصفهان. تهران: انتشارات انجمن آثار ملی.
سجادی نائینی، سید مهدی (1387). معماران و مرمت گران سنتی اصفهان. به کوشش گیتی آذر مهر. اصفهان: مرکز اصفهان­شناسی و خانه ملل، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان.
شفقی، سیروس (1381). جغرافیای اصفهان، اصفهان:دانشگاه اصفهان.
گدار، آندره و دیگران (1368). آثار ایران ، ترجمه ابوالحسن سرو قد، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی،4 ج.
لوتی،پیر (1370). سفرنامه به سوی اصفهان. ترجمه بدرالدین کتابی، تهران: اقبال.
مظاهری، هوشنگ (1379).  آرامگاه خارجیان در اصفهان. اصفهان: انتشارات غزل.
نوردن، هرمان (1356). زیر آسمان ایران. ترجمۀ حسین سمیعی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
نیکزاد امیرحسینی، کریم (1338). فهرست و راهنمای ابنیه تاریخی اصفهان. تهران :چاپ پروین.
هاکس، مریت (1368). ایران افسانه و واقعیت.ترجمه محمدحسین نظری نژاد، محمدتقی اکبری، احمد نمایی، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
هنرفر، لطف اله (1350). گنجینه آثار تاریخی اصفهان. بی جا: کتابفروشی ثقفی.
هینتس، والتر(1392). سفرنامه. ترجمه پرویز رجبی، تهران: انتشارات ایرانشناسی.
 3. روزنامه­ و مجله
آگاهی نامه، مجله (1356). اصفهان: مرکز اسناد و آمار اداره کل فرهنگ و هنر اصفهان.
اخگر، روزنامه، ش 25، 22 مهر 1300؛ ش 25،22 مهر 1300؛  ش 69، 18 بهمن 1307؛ ش 71 ، 22 بهمن 1307؛  ش138 ، 20 خرداد 1308؛  ش 149، 10 تیر 1308؛ ش 157 ، 23 تیر 1308 ؛ ش 157، 23 تیر 1308 ؛ ش173، 20مرداد .1308؛ ش  174 ، 21مرداد 1308؛ ش،180، 19 مرداد 1308؛ ش، 202، 24 شهریور 1308؛ ش199 ، 25 شهریور 1308؛  ش226 ، 6 آبان 1308؛ ش،255، 21 آذر 1308؛ ش343، 18 اردیبهشت1309؛ ش 382 ، 18 تیر 1309؛ ش 396، 12 مرداد 1309؛ ش 435،10مهر 1309؛
ش435، 10  مهر ،1309؛ ش566، 12 اردیبهشت 1310؛ ش 588 ، 12 خرداد 1310؛ ش 624، 13 مرداد 1310؛ ش657 ، 15 مهر 1310؛ ش600، 9 آذر 1310؛ ش 717، 28 بهمن 1310؛ ش 725، 19 اسفند 1310؛ ش725، 19 اسفند 1310؛ ش،724، 17 اسفند 1310؛ ش 725، 19 اسفند 1310؛ ش 858، 18 اسفند 1311؛ ش 789، 6 مهر1311؛ ش978،11 مهر 1311؛ ش796، 22 آبان 1311؛ ش 900، 6 آذر 1311؛ ش821، 24 بهمن 1311؛ ، ش820، 20 بهمن 1311؛ ش 825 ، 8 اسفند 1311؛ ش 833 ،17فروردین ؛ ش845، 1 خرداد 1312؛ ش 886 ، 24 مهر 1312؛ ش898، 29 آبان 1312؛ ش 895، 18 آبان 1312؛ ش899، 2 آذر1312؛ ش 903 ،16 آذر 1312؛ ش 898، 29 آبان 1312؛ ش 903، 16 آذر 1312؛ ش 920، بهمن  1312؛ شماره 931، 29 اسفند1312؛ ش 945، 3 خرداد 1313؛ ش949، 23 خرداد 1313؛ ش 946، 7 خرداد 1313؛ ش961، 4 مرداد 1313؛ ش 990،24 آبان 1313؛ ش983 ، 1 آبان 1313؛ ش 1002، 13 دی 1313؛ ش 1025، 27 اسفند 1313؛ ش 978، 11 مهر 1313؛ ش1030 ، 28 فروردین 1314؛ ش 1034، 11 اردیبهشت 1314؛ ش1041، 5 خرداد 1314؛ ش1041، 5 خرداد 1314؛ ش 1070، 20 شهریور 1314؛ ش 1073، 31 شهریور 1314؛ ش 1082، 1 آبان ؛ ش 1088، 19 آبان 1314؛ ش 1156، 25 تیر 1315؛ ش1158، 25 تیر 1315؛ ش 1165، 26 مرداد 1315؛ ش1161، 12 مرداد 1315؛ ش1167، 2 شهریور 1315؛ ش 1182 ،22مهر 1315؛ ش1187، 11 آبان 1315؛ ش 1190 ، 21 آبان 1315؛ ش1195، آذر 1315؛ ش1199، 26 آذر 1315؛ ش1128، 23 فروردین 1316؛ ش 1286 ، 17 آبان 1316؛ ش 1301، 13 دی 1316؛ ش1320 ، 20 اسفند 1316؛  ش1322، 12 اردیبهشت 1317؛ ش 1595،29 دی 1319؛ ش 1644، 5 خرداد 1320؛ ش 1560،25 شهریور 1320 ؛ ش1891،5 مرداد 1320؛ ش1690 ، 19 مهر .1320؛ . ش 1690،19 مهر1320؛ ش725، 19 اسفند.
ارژنگ، ش20، 28 بهمن1304.
ارمغان، ش5، ص323.
معارف، سالنامه، 1314- 1313.
باختر، روزنامه، ش 538؛ 522-521؛ 563.
صبح امید، روزنامه، ش 14، 19 شهریور 1300.