با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ایرانی تاریخ

نوع مقاله : pajoheshi

نویسنده

استادیار گروه تاریخ دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

بلوچستان در آغاز حکومت قاجار گرفتار آشوب‌های ناشی از منازعات خان‌های محلی شد. بخش وسیعی از این منطقه که همواره جزو جغرافیای تاریخی ایران بوده است، سرانجام با دخالت انگلستان جدا شد.
پژوهشگر می‌کوشد پاسخ مناسبی برای این پرسش بیابد که آیا قاجارها در آغاز حکومت‌شان توانستند حاکمیت دولت مرکزی را در بلوچستان تثبیت کنند؟ پرسش دیگر اینکه چه کسانی طی دوران زمامداری فتحعلی‌شاه و محمدشاه در صحنه سیاسی این ایا لت نقش‌آفرین بودند؟
چنین فرض می‌شود که کشمکش‌های محلی در بلوچستان، که ریشه در تاریخ میانه ایران داشت، فرصت تثبیت حاکمیت ایران بر این ناحیه را پس از فروپاشی دولت صفوی و افشاری نداد و دولت انگلستان نیز کوشید از این نابسامانی سیاسی در جهت مطامع استعماریش استفاده‎کند.
این بررسی به روش تحلیل تاریخی  نشان می‌دهد: که بلوچستان در آغاز دورة قاجار کانون ناآرامی‌های فراوانی شد که دولت انگلستان با فرصت‌طلبی کوشید با فرقه‌تراشی بر نابسامانی آن بیفزاید. قاجارها هم به دلیل درگیری با دولت‌ روسیه و انگلیس و نیز بی‌کفایتی برخی دولتمردان، نتوانستند حاکمیت ایران را بر این نواحی به طور کامل برقرار سازند

کلیدواژه‌ها

آوری، پیتر (1387). تاریخ ایران در دورة افشار، زند و قاجار. ترجمه مرتضی ثاقب‌فر. تهران: دیبا، چ‌اول.
اعتمادالسلطنه،محمدحسن خان (1364).مرآت البدان.تهران:وزارت انطبا عات. چ اول.
الگار، حامد (1370). شورش آقاخان محلاتی و چند مقاله دیگر. ترجمه ابوالقاسم سرّی. تهران: توس. چ‌اول.
الگار، حامد(1369). دین و دولت در ایران؛ نقش علما در دورة قاجار. ترجمه ابوالقاسم سرّی. تهران: توس. چ‌دوم.
باستانی پاریزی، محمد ابراهیم (1371). حماسه کویر. قم: نشر خرّم. چ‌اول.
پاتینجر، هنری (1348­). سفرنامه بلوچستان و قسمتی از ایران. ترجمه شاهپور کوارزی. تهران: دهخدا. چ‌اول.
جهانگیر میرزا (1384). تاریخ نو. به اهتمام عباس اقبال. تهران: نشر علم. چ‌اول.
حسینی فسایی، میرزا حسن (1367). فارسنامه ناصری.ج 1. تصحیح منصور رستگار فسایی. تهران: امیر کبیر. چ‌اول.
خاوری، میرزا فضل الله شیرازی (1380). تاریخ ذوالقرنین.2 جلد. تصحیح ناصر افشارفر. تهران: اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی. چ‌اول.
خورموجی، محمدجعفر (1363). حقایق الاخبار ناصری. به کوشش خدیو جم. تهران: انتشارات جم. چ‌دوم.
رایت، دنیس(1383).انگلیسیان در ایران.ترجمه غلامحسین صدری افشار.تهران : انتشارات اختران.چ اول.
روانبند، عبدالله (1391). سابقه تاریخی بلوچستان (جغرافیا، تاریخ، طوایف). به اهتمام حسین جهانتیغ. زاهدان: طهارت. چ‌اول.
سالار بهزادی، عبدالرضا (1371). بلوچستان سال‌های 1307 تا 1317. تهران: موقوفات محمود افشار یزدی. چ‌اول.
سایکس، سرپرسی (1363). سفرنامه سرپرسی سایکس. ترجمه حسین سعادت نوری. تهران: لوحه. چ‌اول.
--------- (1368). تاریخ ایران. ج 2. ترجمه سیدمحمدتقی فخرداعی گیلانی. تهران: دنیای کتاب. چ‌چهارم.
سپهر، محمد تقی (1377). ناسخ التواریخ. به اهتمام جمشید کیانفر. تهران: اساطیر. چ‌اول.
 کارلو ترنزیو،پیتر(1359) .رقابت روس وانگلیس در ایران وافغانستان. ، ترجمه عباس آذرین .تهران: بنگاه ترجمه ونشر کتاب.چ اول.
کاظم زاده،فیروز (1371).روس وانگلیس در ایران .ترجمه منو چهر امیری.تهران :انتشارات آموزش انقلاب اسلامی. چ دوم.
کرزن، جورج ناتانیل.(1380). ایران و قضیه ایران[2 جلد]. مترجم غلامعلی وحید مازندرانی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. چ‌پنجم.
کریستی ودیگران(1378).جغرافیای تاریخی سیستان (سفر با سفرنامه ها). به کوشش حسن احمدی. تهران: انتشارات مولف.چ اول.
گنجی،محمد حسن (1353).32مقاله جغرافیایی.تهران: انتشـــارات موسسه جغرافیایی وکارتوگــرافی سحاب.چ اول.
محمود، محمود (1353). تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس.ج 2 .تهران: امیر کبیر چ‌چهارم.
ناصری نیا،محمد رضا (1388).شناخت تاریخی بلوچستان.تهران :انتشارات عقیل .چ اول.
هدایت، رضاقلی‌خان.(1380). روضه‌الصفای ناصری.ج9 و10. تهران: اساطیر. چ‌اول.
واتسون، گرانت (1348). تاریخ ایران دورة قاجاریه. ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی. تهران: امیر کبیر. چ‌دوم.
وزیری، احمدخان (1352). تاریح کرمان. به کوشش باستانی پاریزی. تهران: انتشارات ابن سینا. چ دوم .
---------  (1376). جغرافیای کرمان. به کوشش باستانی پاریزی. تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. چ‌چهارم.