شهرام یوسفی فر
چکیده
با سلطه مغولان بر ایران (قرن 7ق/13م) و بروز بحرانهای فراگیر اجتماعی گروههای فقیر رو به فزونی نهاد و باید برای ساماندهی وضعیت آنان وکاهش فقر سیاستهای مناسب حمایتی اتخاذ میشد تا ثبات و امنیت اجتماعی تأمین گردد. موضوع فقر و توانمندسازی گروههای فرودست در آراء صاحب نظران سدههای میانه، از جمله خواجه نصیرالدّین طوسی، مورد توجه قرارداشت ...
بیشتر
با سلطه مغولان بر ایران (قرن 7ق/13م) و بروز بحرانهای فراگیر اجتماعی گروههای فقیر رو به فزونی نهاد و باید برای ساماندهی وضعیت آنان وکاهش فقر سیاستهای مناسب حمایتی اتخاذ میشد تا ثبات و امنیت اجتماعی تأمین گردد. موضوع فقر و توانمندسازی گروههای فرودست در آراء صاحب نظران سدههای میانه، از جمله خواجه نصیرالدّین طوسی، مورد توجه قرارداشت و نتایج آن در تدوین برنامههای معطوف به حمایت اجتماعی، توسط بخش خصوصی یا دولتمردان مورد توجه قرار میگرفت تا جایی که خواجه رشیدالدّین فضل الله همدانی، نظام حمایت از فرودستان در ربع رشیدی را برپا ساخت. در پژوهش حاضر، با تکیه بر اطلاعات وقف نامه ربع رشیدی و منابع تاریخی، قصد داریم به این پرسش پاسخ دهیم که اولویتها و نیازهای گروههای فرودست در آن زمان کدامها بودند؟ چه سیاست و راهکارهایی برای رفع نیازهای آن گروهها و برقراری حمایت اجتماعی از آنان در پیش گرفته شد؟. برای بررسی موضوع ابتدا سیاست و راهبردهای اجرایی در ربع رشیدی شناسایی و استخراج و سپس، با تجزیه و تحلیل آنها، اولویتها و نیازهای فقرا و مساکین در دوره مورد نظر بازشناسی سرانجام برنامه اجرایی و راهکارها برای رفع نیازهای اصلی فقرا تبیین شد. در نهایت مشخص میشود مدل حمایتی وی در کدامیک از الگوهای تأمین یا بیمه اجتماعی یا مدلی فراتر از این موارد شناخته شده، قرار داشت. نتیجه بررسی موید این امر است که در ربع رشیدی نظام حمایتی کارآمدی، مبتنی بر شناسایی نیازهای گروههای فرودست طراحی شده بودتا با اجرای آن ثبات و امنیت پایدار در جامعه ایجاد و توانمندسازی تدریجی و رفع آسیبهای اجتماعی مرسوم در نزد آن گروهها، محقق شود.