محمدرضا عسکرانی
چکیده
خوزستان از آبادترین بخشهای ایران زمین و پایتخت پادشاهیهای نیرومندی در اعصار مختلف بوده است؛ لیکن در دورة قاجاریه از آبادانی باستانی آن اثری نمانده بود و این ناحیه مشکلات فراوانی داشت. پیشینة تمدّنی، حاصلخیزی زمین، آب و هوای مناسب و راه داشتن به سواحل دریای آزاد، ویژگیهایی است که نابسامانی اوضاع آن در آن دوره را تأمل برانگیز ...
بیشتر
خوزستان از آبادترین بخشهای ایران زمین و پایتخت پادشاهیهای نیرومندی در اعصار مختلف بوده است؛ لیکن در دورة قاجاریه از آبادانی باستانی آن اثری نمانده بود و این ناحیه مشکلات فراوانی داشت. پیشینة تمدّنی، حاصلخیزی زمین، آب و هوای مناسب و راه داشتن به سواحل دریای آزاد، ویژگیهایی است که نابسامانی اوضاع آن در آن دوره را تأمل برانگیز مینماید. نویسنده با هدف بازشناسی وضعیّت سیاسی ـ اجتماعی خوزستان در عصر ناصری، میکوشد با رویکرد «توصیفی ـ تحلیلی» و روش «کتابخانهای» و «اسنادی» به این پرسش پاسخ دهد: نابسامانی وضعیّت خوزستان در دورة ناصرالدینشاه ناشی از چه عواملی بوده است؟ چنین فرض میشود که دو دسته عوامل تحوّلات سیاسی و اجتماعی خوزستان را شکل دادهاند: نخست عوامل بومی مانند عملکرد قبیلهها و کُنش حاکمان محلی و دیگر دخالت استعمارگران اروپایی. این بررسی نشان میدهد: عملکرد دولت قاجاریه و مداخلة بیگانگان مانع عمران این ناحیه گردید و چیرگی زندگی قبیلهای و رفتار نامناسب مأموران حکومتی، از مشکلات سیاسی و اجتماعی خوزستانِ در عصر ناصری بوده است.